پایان نامه بررسي مسائل ايمني و بهداشت حرفه اي كارخانه شوگا
فهرست مطالب:
فصل اول: مقدمه
فصل دوم: بررسي عوامل فيزيكي زيان آور محيط كار
- صدا
- دزميتري
- اديومتري
- ارتعاش
- روشنايي
- پرتوها
- شرايط جوي محيط كار
فصل سوم: بررسي عوامل شيميايي زيان آور در محيط كار
- عوامل شيميايي
- ارزيابي آلاينده هاي ذره اي
- ارزيابي آلاينده هاي گازي
- اسپيرومتري
- تهويه صنعتي
فصل چهارم: ارگونومي (مهندسي عوامل انساني)
فصل پنجم: ايمني محيط كار
- ايمني عمومي
- ايمني ماشين آلات
- ايمني حمل و نقل
- ايمني ساختمان
- ايمني انبار
- ايمني برق
- ايمني حريق
- ايمني فردي
فصل ششم: حوادث ناشي از كار
فصل هفتم: بهسازي محيط كار
فصل هشتم: چكيده مطالب و منابع
پيشگفتار:
كارورزي Training
مفهوم كارورزي عبارت از پروراندن و تعليم است و هدف آن ايجاد مهارت در كار مي باشد. با توجه به اينكه اساسي ترين هدف هر دوره آموزشي تربيت افراد بر اساس نيازهاي كاري است، كارورزي به عنوان يك فاكتور تكميل كننده از اهميت بسزايي در رسيدن به اين هدف برخوردار ميباشد. از جمله مواردي كه در كارورزي، فرد كارورز به آنها آگاهي پيدا مي كند عبارت است از:
– ايجاد مهارت تخصصي
– آشنايي با معيارهاي سازماني
– برانگيختن حس خلاقيت
– آشنايي با محيط كار
– آماده شدن جهت پذيرش مسئوليت
با توجه به اين مسئله اهميت موضوع كارورزي بيشتر نمايان مي شود. پيداست كه رسيدن به موارد ذكر شده فوق در گرو تلاش و همت شخص كارورز مي باشد.
آشنايي با بهداشت حرفه اي
بهداشت حرفه اي روند پيش بيني، تشخيص، ارزيابي و كنترل مخابرات، تندرستي در محيط كار، با هدف تأمين، حفظ و ارتقاي سطح سلامت كليه كساني است كه كار مي كنند و همچنين به منظور حفظ محيط زيست ميباشد.
براي رسيدن به اين هدف، هرچه نظام ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه اي بيشتر با نيازهاي كاركنان همسو و هماهنگ باشد، احتمال توفيق آن بيشتر بوده و در نتيجه جامعه توليد كننده كشور، سالم تر خواهد بود. اين نظام نبايد فقط به مراجعه كنندگان به درمانگاه به علت ابتلا به بيماريهاي شغلي و غير شغلي يا مصدومين حوادث ناشي از كار توجه كند بلكه بايد با حضور مستمر در كارگاه ها، توان شناسايي و حل مشكلات واقعي بهداشتي و ايمني كاركنان را داشته باشد.
يكي از مهمترين اصول ارائه خدمات بهداشت حرفه اي كه بايد همواره مورد بازنگري قرار گيرد، بهره مندي از فن آوري مناسب است. اين مسئله ابعاد مختلفي از جمله فرهنگ جامعه و مديريت، تجهيزات و امكانات، نيروي انساني متخصص، منابع مالي و … را در بر مي گيرد.
در سال هاي اخير اين علم پيشرفت هاي سريع و گسترده اي داشته، اما اين پيشرفت ها شامل همه كشورها نشده است زيرا استانداردهاي كار و پژوهش در زمينه بهداشت حرفه اي در كشورهاي مختلف جهان، متفاوت بوده است. علاوه بر آن ارزش كار و كارگر، انسانيت يك اجتماع، ثروت عمومي، وضع اجتماعي كارگران، جايگاه تشكل هاي كارگري در ميزان پيشرفت بهداشت حرفه اي در توسعه صنعتي، شناخته نشده است، لذا اين واحد را واحدي تشريفاتي مي دانند. اين در حالي است كه هر ساله مقادير قابل توجهي از منابع مالي كشور در مركز بهداشتي – درماني صرف معالجه بيماري ها يا درمان مصدومين حوادث مي شود و به علت بروز حوادث گوناگون، خسارات مالي سنگيني به بار آمده و سرمايه هاي كشور از بين مي روند. در صورتي كه با ارائه خدمات بهداشت حرفه اي به طور موثر هم منابع ياد شده از بين نمي روند و هم كارگران سالم، توليد بيشتري خواهند داشت.
اهداف بهداشت حرفه اي:
كميته مشترك سازمان بهداشت جهاني و سازمان بين المللي كار كه در سال 1953 در ژنو تشكيل شد، هدف هاي بهداشت حرفه اي را چنين بيان نمود:
الف) تأمين، حفظ و ارتقاي سطح سلامت جسماني، رواني و اجتماعي كاركنان در هر پيشه اي كه هستند.
ب) پيش گيري از بيماري ها و حوادث ناشي از كار
ج) انتخاب كارگر يا كارمند براي محيط شغلي كه از نظر جسماني و رواني توانايي انجام آن را دارد و يا به طور اختصار تطبيق كار با انسان و در صورت عدم امكان، تطبيق انسان با كار به منظور حفظ نيروي انساني و تأمين سلامت و بهداشت كارگران كه در توسعه و پيشرفت واحدهاي صنعتي نقش بسزايي دارند روز به روز به ضرورت بهداشت حرفه اي و قوانين كار در مورد حفاظت و بهداشت جهت تقليل حوادث ناشي از كار و بيماري هاي شغلي و ايجاد حس علاقه مندي در كارفرمايان و صاحبان صنايع بيشتر پي برده مي شود.
اين ضرورت باعث گرديده كه اين رشته در ايران به پيشرفت هايي نايل آيد. اهم اين پيشرفته شامل موارد زير است:
– تحقيق و بررسي عوامل فيزيكي نظير صدا، ايمني معدن، ايمني ساختمان، آتش نشاني، مكانيك، الكتريسيته و تحقيق در مورد عوامل شيميايي و وسايل حفاظت فردي به طور استاندارد و گسترده
– آموزش و تعليمات در امر بهداشت حرفه اي از طريق مختلف با تأسيس دانشكده هاي بهداشت، انتشار نشريات حفاظت و بهداشت كار جهت بالا بردن سطح اطلاعات كارفرمايان و كارگران مختلف و بطور كلي اشاعه فرهنگ بهداشت و ايمني در صنعت كه اثرات هر يك از اين فاكتورها بر روند توليد بسيار مهم، حساس و قابل تعميق و بررسي مي باشد.
به هر ترتيب آنچه كه در ذيل آورده شده مجموعه اي است كه حاصل چند ماه كوشش در جهت جمع آوري و كسب اطلاعات در زمينه و ابعاد مختلف و در محدوده ايمني و بهداشت مي باشد. با اميد به اينكه حتي الامكان بعضي از كنترل ها و پيشگيريهاي ممكنه در آينده در محيط كار صورت پذيرد.
عوامل مورد بحث در كارخانه كه در طي كارورزي مورد بررسي قرار گرفته است عبارتند از:
1- عوامل فيزيكي زيان آور محيط كار: مانند صدا، ارتعاش، شرايط جوي، روشنايي، پرتوها و ميدان هاي الكترومغناطيس.
2- عوامل شيميايي زيان آور محيط كار كه تقريباً تمام مواد شيميايي مورد مصرف در سطح كارخانه تا حد ممكن شناسايي و در مورد اثرات سوء آن تحقيق و بررسي به عمل آمد. اين بررسي شامل شناسايي خواص فيزيكي و شيميايي اين مواد، موارد مصرفي، نقطه تماس، اندازه گيري و ارزيابي و تحقيق در مورد نحوه پيشگيري و رعايت نكات كنترلي و ايمني و بهداشت هر يك از مواد.
3- عوامل ارگونوميك زيان آور مانند وضعيت نامطلوب بدني در هنگام كار، وارد شدن فشار بيش از حد بر روي اندام هاي خاص، نبود تناسب جسماني و رواني ميان انسان و كار.
4- مسأله ايمني در صنعت شامل ايمني عمومي، ايمني ماشين آلات، ايمني ساختمان و انبار، ايمني فردي، ايمني برق، ايمني حريق و حوادث ناشي از كار.
5- بهسازي محيط كار مانند بررسي آب آشاميدني كارخانه از لحاظ ميكروبي و فيزيكوشيميايي، بررسي فاضلاب كارخانه از لحاظ BOD ، COD و PH ، مبارزه با حشرات و جوندگان و بررسي تسهيلات بهداشتي كارخانه.
هر يك از عوامل ياد شده اگر از حد تحمل فيزيولوژيك بدن انسان پيشي گيرد، عوارض و آسيبهايي را ايجاد خواهد نمود. در بهداشت حرفه اي عمده كوشش ها بر ارزيابي اين عوامل، اندازه گيري آنها و در صورت نياز كنترل آنها مي باشد.
اميد است اين تلاش هاي ناچيز به حل مسائل ايمني و بهداشت اين واحد صنعتي كمك نموده و نيروي پرتوان كارگران اين كارخانه را با توكل به قدرت خداوند نيرومندتر گردد.
إن شاء الله
قمري گويلي كيلانه
دانشجوي كارشناسي بهداشت حرفه اي
زمستان 1386
مقدمه و تاريخچه بهداشت حرفه اي:
بشر در ابتداي تمدن خويش زندگي ساده و فاقد صنعت و حرفه هاي گوناگون داشت اما به تدريج با رشد جوامع بشري انسان براي رفع نيازهاي حياتي زندگي خويش را بسمت توليد كه لازمه آن مصرف انرژي و بكارگيري فكر و انديشه بود آغاز كرد. بتدريج با رشد روزافزون جمعيت نيازهاي انسان نيز رو به فزوني نهاد. اهميت رفع اين نيازها براي انسان و كنجكاوي و هوشياري وي باعث گرديد كه بشر هر روز بتواند رازي از طبيعت را بگشايد و به يكي از قوانين آن آشنا گردد كه اين امر باعث گرديد كه بشر هر روز بتواند به كمك قدرت خلاقيت خويش دست به اختراعات و اكتشافات بسيارند كه نتيجه آن خلق دستگاه هاي اوليه صنعتي بود. بدنبال اينگونه تحولات در زندگي بشر مفهوم صنعت به شكل معمولي تري وارد زندگي وي گرديد. و هر روز با تحولاتي جديد در آن گويي پاي در راهي بينهايت مي نهاد. اما صنعت را كه بشر آفريده بود خود در كنار عامل مهمي بنام نيروي كار جان گرفت.
بدنبال انقلاب صنعتي كه در قرن نوزدهم در جهان بوقوع پيوست كه خود نقطه عطفي در تاريخ بشر به حساب مي آيد. موجي از نيروهاي كار راهي مراكز صنعتي شدند كه چرا معناي صنعت را با بازوان خويش به حركت در مي آورند.
اما صنعتي كه انسان آنگونه به آن غره شده بود كه آن را راهي و وسيله اي در رسيدن به تكامل و رفع نيازهاي بي پايانش مي ديد خود به جولانگاهي براي انواع خطرات براي خود وي بدل گرديد.
هر روز انسانهاي بسياري كه اغلب از طبقه پايين جامعه بودند قرباني دستگاه ها و ابزارآلاتي بودند كه همنوعشان ساخته بودند و اين در حالي بود كه هيچ قانون مدوني جهت حمايت از اين قشر افراد وجود نداشت.
بتدريج اين امر اهميت بيشتري يافت كه در نتيجه دولتمردان را بر آن داشت تا با تدوين قوانين لازم اجرا، طبقه كارگر را مورد حمايت قرار دهند. بدنبال اين امر و بدنبال جهاني شدن اين امر، سازمان هاي گوناگون از جمله ILO (سازمان بين المللي كار) بوجود آمدند. كه رسماً متصدي حمايت از كارگران را در سطح جهاني به عهده گرفتند.
به دنبال گسترش و اهميت موضوع كار و كارگر بتدريج علمي به نام بهداشت حرفه اي بوجود آمد كه هدف آن بررسي علمي مسائل مختلف بهداشتي افرادي است كه به كار گماشته مي شدند.
– بهداشت حرفه اي:
علم بهداشت حرفه اي به بهداشت كار و محيط كار مربوط مي گردد. در اصل دامنه اين علم از بيماريهاي شغلي و صدمات ناشي از كار تا شرايط كاري و محيط كار گسترده است. واضح است كه شرايط كاري محيط كار يكي از فاكتورهاي تأثيرگذار در ميزان ضايعات انساني ناشي از كار ميباشد.
بهداشت حرفه اي داراي تعاريف متعددي است. اولين تعريف آن بوسيله كميته WHO-ILO در دماي 1950 به اين صورت بيان گرديد:
«بهداشت حرفه اي بايد به ارتقاء و حفظ بالاترين درجه سلامتي فيزيكي، روحي اجتماعي و رفاه كارگران در همه مشاغل فكر كند. حفظ سلامتي كارگران در همه مشاغل فكر كند. حفظ سلامتي كارگران در قبايل شرايط كاري آنها حفاظت كارگران از خطرات ناشي از فاكتورهاي ضد سلامتي، قرار دادن و نگهداري كارگر در يك محيط شغلي مطابق با توانايي هاي روحي و فيزيكي وي تنظيم كار براي افراد و در نظر گرفتن هر فرد براي شغل مشخص از جمله وظايف بهداشت حرفه اي است.»
بر اساس تعريف، بهداشت حرفه اي داراي دامنه گسترده اي است. در واقع لازمه اين علم داشتن اطلاعات از خيلي علوم چون پزشكي، مهندسي، شيمي، سم شناسي، روان شناسي، فيزيولوژي و آمار مي باشد.
در اينجا اين نكته قابل ذكر است كه تفاوت بهداشت حرفه اي و بهداشت عمومي آن است كه بهداشت حرفه اي در ارتباط با انسان و محيط كار وي چه از لحاظ روحي و چه از جنبه جسمي مي باشد. در حالي كه بهداشت عمومي در ارتباط با انسان و محيط اطرافش در جامعه و خارج از محيط كارش مي باشد.
– طب حرفه اي يا پاتولوژي شغلي:
در ارتباط با بيماريهاي شغلي ناشي از عوامل شيميايي مثل مسموميت، پنوموكونيوز و ساير بيماريهاي ريوي حاصل از استنشاق گردوغبار و بيماريهاي پوستي و نيز بيماريهاي ناشي از عوامل فيزيكي از قبيل كري ناشي از سروصدا و اثرات مهلك ناشي از پرتوهاي يونساز مي باشد.
– مهندسي بهداشت حرفه اي:
مطالعه مواجه با خطرات شغلي باعث ايجاد يك رشته به نام مهندسي بهداشت حرفه اي شده است اين علم شامل روشهاي اندازه گيري خطرات شغلي از قبيل غلظت گازها و گردوغبارها و شدت و فركانس صوت دار متأثر مي باشد. مهندس بهداشت حرفه اي يا بهداشت صنعتي يك بخش مهم و جديد از علم بهداشت حرفه اي نوين است. در ضمن پيشگيري از حوادث ناشي از كار باعث ايجاد يك رشته تخصصي از ايمني شده كه نه تنها فاكتورهاي مكانيكي بلكه فاكتورهاي انساني نيز مورد بررسي قرار ميگيرد.
بهداشت حرفه اي به مطالعه فاكتورهاي مربوط، كار، روشهاي كار و شرايط كاري و محيط كار كه ممكن است باعث بيماري صدمه يا اختلال در سلامت كارگران شود مثل ناسازگاري با كار نسبت به خطرات شيميايي و فيزيكي چون مسموميت ناشي از استنشاق گردوغبار، گازها و بخارات ميپردازد.
از نمونه هاي بارز اين اختلافات مي توان به سيليكوزين ناشي از گردوغبار كوارتز، بيماريهاي پوستي حاصل از مواد محرك و حساسيت زا، كري شغلي ناشي از سروصدا خطرات بالقوه مكانيكي ناشي از ماشين ها و فشارهاي فيزيكي و رواني ناشي از كار سنگين و يكنواخت و كار سريع و درازمدت اشاره كرد. علاوه بر آن روابط انساني نادرست در كار باعث ناسازگاري و عدم تطابق با محيط كار مي شوند كه خود داراي علائم عصبي بسياري است كه در همه اين موارد بهداشت حرفه اي در حقيقت حفظ سلامتي كارگردان در مقابل خطرات و ساير فاكتورهاي سلامتي را در محيط كار و حين كار تحت الشعاع قرار مي دهد.
با توجه به حوادثي كه هر ساله در محيط هاي كاري و صنايع به وقوع ميپيوندد كه خود باعث كاهش بهره وري، افزايش خسارات و هزينه ها و … مي شود توجه و اهميت دادن به اين رشته ضروري است. افزايش آگاهي و شناخت مديران از اين رشته و توجيه نمودن آنها به اجراي اصول بهداشت حرفه اي در كار و صنعت از وظايف مهم بهداشت حرفه اي است.
ليست حوادثي كه در جداول صفحات بعد آمده است و مقايسه بين كشورهاي پيشرفته كه به بهداشت حرفه اي اهميت ويژه اي مي دهند با كشورهاي در حال توسعه كه به صنعت سطحي و ظاهري مي نگرند خود بيانگر اهميت و ضرورت به كار گيري بهداشت حرفه اي در تمام سطوح كار مي باشد.
طبق برآورد ILO سالانه 2/2 ميليون مرد و زن در اطراف جهان با بيماريها و حوادث ناشي از كار درگيرند و در حدود 270 ميليون حادثه شغلي و 160 ميليون بيماري ناشي از كار به طور ساليانه اتفاق مي افتد. همچنين طبق نظر ILO ، مرگهاي ناشي از حوادث شغلي و بيماريهاي شغلي 9/3% كل مرگ و ميرها مي باشد و 15% كل مردم جهان از بيماريها و حوادث شغلي رنج مي برند.
– قوانين و مقررات مربوط به بهداشت حرفه اي:
دستورالعملها و آيين نامه هاي اجرايي مربوط به حفاظت فني و بهداشت كار كه به تصويب رسيده و به پيشنهاد مشترك وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي به تصويب رسيده در مواد قانوني 85-106 به اين قوانين اشاره مي كند كه كارفرمايان ملزم به اجراي آن مي باشند: ماده 85 – براي صيانت نيروي انساني و منابع مادي كشور رعايت دستورالعملهايي كه از طريق شوراي عالي حفاظت فني (جهت تأمين حفاظت فني) و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي (جهت جلوگيري از بيماريهاي حرفه اي و تأمين بهداشت كار و كارگر و محيط كار) تدوين ميشود براي كليه كارگاهها كارفرمايان كارگران و كارآموزان الزامي است.
ماده 86- شوراي عالي حفاظت فني مسئول تهيه موازين و آييننامه هاي حفاظت فني مي باشد و از اعضاء ذيل تشكيل مي گردد: 1- وزير كار و امور اجتماعي يا معاون او كه رئيس شورا خواهد بود. 2- معاون وزارت صنايع 3- معاون وزارت صنايع سنگين 4- معاون وزارت كشاورزي 5- معاون وزارت نفت 6- معاون وزارت معادن و فلزات 7- معاون وزارت جهاد سازندگي 8- رئيس سازمان حفاظت محيط زيست 9- دو نفر از استادان با تجربه دانشگاه در رشته هاي فني 10- دو نفر از مديران صنايع 11- دو نفر از نمايندگان كارگران 12- مدير كل بازرسي كار و امور اجتماعي
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.