پایان نامه بررسي نقش مادر بر تربیت فرزندان در دوره نوجوانی
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسي نقش مادر بر تربیت فرزندان در دوره نوجوانی ميباشد. هدف اين پژوهش شناخت نقش مادران در شكل گيري تربیت نوجوانان شهرستان لامرد بود. ازتئوري جامعه پذيري و شيوه ي فرزند پروري بامريند استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه 71 نفر از نوجوانان به همراه مادران آن ها است. روش پژوهش كيفي و ابزار مورد استفاده مصاحبه و تحليل محتوا است. يافته ها نشان داد در اين مقاله تعريفي از مادري و تربيت و نقش وراثتي و محيطي مادر و وظايف كلي مادر در تربيت كودك مانند مراقبت و حمايت، رهبري و هدايت، ساختن شخصيت كودك، حضور مادر در تأثيرات آن و غيبت مادر و اثرات آن در تربيت كودك و در مورد رفتار افراط گونه مادران و اينكه چه تيپي از مادران در رفتار خود افراط مي كنند وراهكارهاي تربيتي مناسب براي تربيت كودك اشاره شده است.
واژگان کلیدی: مادر، نقش مادر- تربيت- تربيت كودك
مقدمه
مقام و شخصيت و جايگاه والايي مادري در تربيت جايگاه ويژه اي است طوري كه عنوان مادري كمتر از عنوان مديريت كلي نيست و سرپرستي فرزند كمتر از سكرتري براي رئيس نيست مقام مادر بالاتر از اين است كه بتوان او را با پول خريد و ارزش كالائي بدو داد و يا در فروشگاهي او را پست فروشندگي و ياد را داره اي او را پست رياست داده او مادر است يعني سازنده جامعه فردا و انسان شريف و عادل دنياي آينده اينكه معيارهاي وارداتي نمي تواند براي زن عرت و آبرو ايجاد كند و براي او شرف و بزرگي تهيه بيند، شرفي بالاتر از شرف اسلام براي زن نيست و مقام بالاتر از موهويه اسلام براي مادران وجود ندارد.
اهمیت تحقیق از آن جهت است که مهم ترین دوران زندگی هر فرد می باشد و به دلیل بلوغ هر فرد است که این دوران مهم شمرده می شود و مادر به عنوان مربی و همراه همیشگی فرزند، با درک اهمیت این دوران باید روش های خاصی را برای تربیت فرزند در پیش بگیرند . مادر در تربیت نوجوان خود باید آگاهی های لازم را داشته باشد زیرا نوجوانی یا بلوغ یکی از مهمترین و پیچیده ترین چشم اندازها را در این مسیر طوبلانی به خود اختصاص داده است. برای همه آن ها که به نحوی با نوجوان سروکار دارند ، پاسخ به این سوال مهم است که چه رفتاری را باید با نوجوانان در پیش بگیرند. در ابتدا اشاره می کنیم که نگرش ها و بینش ها هستند که روش ها را می آفرینند و هر شیوه رفتاری « برآیند » چشم اندازهای ما نسبت به آن موضوع است.(زمانی،1378)
از این رو برای دستیابی به اصول صحیح رفتار با نوجوانان، ابتدا نیازمند شناخت علمی آن ها هستیم. متغیر های تحقیق شامل مادر ( شاغل و غیر شاغل ) می باشد. که مادر شاغل آن مادری است که خارج از خانه کار می کند و مادر غیر شاغل مادری است که در خانه حضور دارد و در استخدام هیچ موسسه ای نیست. تربیت یعنی کمک به رشد و شکوفایی استعدادهای فرزندان در دوران های طفولیت کودکی ، نوجوانی و … از طریق فراهم نمودن امکانات مادی و معنوی برای آنها می باشد. نوجوانی یعنی دوره ای از زندگی انسان که با بلوغ آغاز گشته و با تکامل رشد و رسش جسمانی پایان می پذیرد.
خانواده اولین مکانی است که هر فرد در آن به دنیا میآید و پدر و مادر اولین کسانی هستند که هر فرد در ابتدای زندگی خود به آنها خو میکند. دوران کودکی و نوجوانی از حساسترین مراحل زندگی است که در آن شخصیت هر فرد شکل میگیرد و چون قسمت اعظم این شخصیت در خانواده است. پس باید خانواده به خصوص روابط پدر و مادر به عنوان عاملان اساسی در تربیت بررسی گردد. جای تردید نیست که مدرسه و جامعه نقش زیادی در تربیت و شکلدهی شخصیت فرد دارند اما اگر خانواده بتواند نقش مفید و مؤثر خود را ایفا نماید دیگر آثار منفی تربیتی ناشی از محیط اطراف و جامعه نخواهند توانست شخصیت فرد را تغییر دهند.
این مقاله خلاصهای است بر روابط پدر و مادر و نقش این روابط در تربیت نوجوانان و جوانان در این مقاله ویژگیهای والدین و هماهنگی آنها در تربیت و نداشتن اختلاف در تربیت و همچنین لزوم آگاهی آنها از علم روانشناسی و نقش پدر و مادر به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است.
این مقاله نقش محبت به فرزند و نقش تنبیه و تشویق، لزوم محبت در خانه، محبت بیحد و حصر، اعتیاد در نوجوانان، نداشتن خشونت و آثار منفی آن در تربیت، داشتن عدالت در تربیت و تقویت حس اعتماد به نفس در فرزندان مورد بررسی قرار گرفته است.(رشیدپور،1366)
در جامعه امروزی وقتی نگاهی دقیق به طرز برخورد جوانان و نوجوانان می اندازیم می بینیم که عده ای بسیار در جامعه موفق هستند و عده ای ناموفق ، و وقتی که مسائل را به دقت بررسی می کنیم می بینیم که ریشه اصلی این موفقیت و عدم آن ناشی از تربیت صحیح و ناصحیح پدر و مادر است چرا که خانواده هایی که واقعاًٌ برای فرزندان خود سرمایه گذاری می کنند فرزندانی موفق به جامعه تحویل می دهند و همچنین کسانی که بی تفاوت هستند فرزندان ناموفق . البته شکی نیست عوامل دیگری از جمله محیط ، دوستان ، معلم ، رایانه ، فضاهای مجازی مثل اینترنت و … بر روی افراد تاثبرگذار است اما اگر بچه ای واقعاً در محیط سالم و تربیت سالم قرار گرفته باشد و از کودکی ریشه ایمان در او تقویت شده باشد ، از خطرات بسیار زیادی که در کمین اوست ـ بالاخص در زمان حاضر که انواع شیطنتها و تهاجم فرهنگی وجود دارد ـ ایمن خواهد بود و نتیجه این ایمنی و سلامتی نیست مگر موفقیت در همه امور زندگی .
در هر حال موفقیت فرزندان در گرو رفتارهای صحیح کودکانمان است . به قول شاعر گندم از گندم بروید جو ز جو یا هر چه بکاری درو می کنی . لذا شروع زندگی تنها داشتن خانه و ماشین و کار نیست بلکه اصل رسیدن به بلوغ است که این مطلب کمتر توجه می شود .(افروز،1378)
مساله بسیار مهمی که لازم است مطرح شود این است که ما باید موفق و ناموفق را تعریف کنیم زیرا ممکن است عده ای از نظر افرادی موفق باشند و از نظر افراد دیگر نا موفق . عده ای موفقیت را تنها در گرفتن مدرک و تحصیلات و … می دانند ولی عده ای فقط این موارد را کافی نمی دانند بلکه به غیر از تخصص ، تعهد را نیز لازمه انسان موفق می دانند ، گاهی والدینی فرزند خود را بسیار موفق می دانند چون نمرات او بسیار خوب است ولی والدینی هم می گویند فرزند من موفق است چون هم نمره اش عالی است هم اخلاقش .
منظور ما از موفق بودن فرزند کسی است که در همه زمینه ها موفق باشد .
بیان مسئله
خانواده اولین مکانی است که هر فرد در آن به دنیا می آید و پدر و مادر اولین کسانی هستند که هر فرد در ابتدای زندگی خود به آنها خو می کند و مادر یکی از عوامل مهم دست اندر کار تربیت فرزندان در تمامی جوامع است. گدوران کودکی و نوجوانی از حساس ترین مراحل زندگی است که در آن شخصیت هر فرد شکل می گیرد و چون قسمت اعظم این شخصیت در خانواده است پس باید خانواده به خصوص روابط پدر و مادر به عنوان عاملان اساسی در تربیت بررسی گردد. مادر بیشترین نقش را در فرزند نوجوان خود دارد زیرا که نوجوان در خانه زمانی که پدر نیست با مادر بیشن=ترین رابطه را برقرار می کند. امروزه مادران زیادی هستند که قسمتی از اوقات شبانه روز خود را در بیرون از خانه دور از کودک و نوجوان خود با کار در جاهای مختلف سپری می کنند. لذا از تأثیر ارتباط تنگاتنگ مادر و فرزند ، در تربیت فرزندان و اشتغال مادر و عدم حضور فیزیکی او در خانه ، این سوال مطرح می شود که اشتغال مادر چه تأثیری در امور تحصیلی و تربیتی فرزندان دارد؟
آیا اشتغال مادر از جنبه های عاطفی و سازگاری های این نوجوانان اثرات زیانباری دارد؟
مادری که از تحصیلات بالایی برخوردار است به نسبت موفق تر از مادری است که از تحصیلات کمتری برخوردار می باشد چون در امر تحصیل و تربیت فرزند خود آگاهی بیشتری دارد و بهتر می تواند نوجو.ان خود را برای زندگی بهتر در جامعه آماده کند.(حسینی،1380)
در کل شیوه های تربیت و کنترل نوجوان در مادران شاغل و غیر شاغل از نظر تحصیلات تفاوت هایی وجود دارد . بر همین اساس سعی شده که در این تحقیق به بررسی نقش مادر بر تربیت فرزندان در ذدوره ی نوجوانی و همچنین شیوه های فرزند پروری مادران شاغل و غیر شاغل در امور تربیت و تحصیل فرزندان پرداخته شود.
« در یك خانواده ی بالنده هر لحظه می توان نشاط و سرزندگی ، اصالت و محبت و علاقه را احساس كرد. به نظر می رسد كه در چنین خانواده ای علاوه بر مغز، قلب و روح هم حضور دارند . افراد با تمام وجود به سخنان همدیگر گوش فرا می دهند و رعایت حال و خواسته یكدیگر را می كنند و برای هم ارزش قایلند و آشكارا محبت خود را ابراز نموده ، یا درصورت لزوم با یكدیگر همدردی می كنند. افراد چنین خانواده ای از خطر كردن ، نمی هراسند. زیرا هر فرد خانواده متوجه است كه با خطر كردن حتماً اشتباهاتی رخ خواهد داد و اشتباهات ، خود نشانه ای از رشد كردن است، همه ی افراد خانواده احساس می كنند كه از حقوقی برخوردارند ، ضمن این كه كاملاً به یكدیگرعلاقه مندند و برا ی همدیگر ارزش قائلند. (بیابانگرد،1376)
هركس می تواند احساس سر زندگی را در چنین خانواده ای ببیند. حركات بدنها و حالت چهره ها آرمیده است . افراد با آهنگی پر مایه و روشن حرف می زنند. در روابطشان باهم ، هماهنگی وجود دارد . حتی وقتی خردسالند به نظر گشاده رو ومهربان می آیند و بقیه افراد خانواده هم با آنها مثل آدمهای بزرگ رفتار می كنند. « در این نوع خانواده ها پدر و مادر به قول خود عمل می کنند و در صورت موفقیت فرزند حتما به وعده خود عمل می کنند . البته اگر قول جایزه ای داده اند به دو نکته توجه داشته باشند : اول اینکه فرزندانشان را عادت ندهند که برای درس یا هر کاری متکی به جایزه شوند و دوم اینکه متناسب با توان آنها باشد .»
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت این دوران به قدری است که آرنولد گزل روان شناس معروف آمریکایی می گوید نوجوانمی با تمام ناراحتی ها و بی نظمی هایی که دارد دوره باروری و پر ثمری است. نوجوانی مانند گلی است که تا وقتی تازه است جزو زیبایی های طبیعت محسوب می گرد و وقتی که پژمرده شد و ریخت باید به جای آن میوه به وجود آید. برای همه آن ها که به نحوی با نوجوان سروکار دارند ، پاسخ به این سوال مهم است که چه رفتاری را باید با نوجوانان در پیش بگیرند. در ابتدا اشاره می کنیم که نگرش ها و بینش ها هستند که روش ها را می آفرینند و هر شیوه رفتاری « برآیند » چشم اندازهای ما نسبت به آن موضوع است.
از این رو برای دستیابی به اصول صحیح رفتار با نوجوانان، ابتدا نیازمند شناخت علمی آن ها هستیم. این مرحله خود، کلید حل بسیاری از معضلات دوران نوجوانی است. اغلب فرزندان از منفی گرایی فرزندان خود رنج می برند و آن را یک حادثه بزرگ و صرفاً مرتبط با خود تلقی می کنند، حال آن کهخ به اقتضای سن بلوغ، بیشتر این امور طبیعی و مرحله ای گذرا و موقت است.(بابازاده،1380)
شناخت اصولی و علمی این مرحله، ما را از درمان ، به پیشگیری هدایت می کند. چه بسا دردها و مشکلاتی که زایده ی جهل و عدم شناخت و کار را به مرحله ی، درمان و مداوا می کشاند. حال آن که آگاهی از پیچ و خم های این مرحله دشوار به والدین قدرت پیش بینی، برنامه ریزی و پیشگیری از مشکلات را می بخشد، به طوری که دیگر خود را نیازمند درمان و مداوا نمی بیند. با توجه به این واقعیت که هم اکنون بیش از 20 میلیون جوان و نوجوان در کشور ما زندگی می کنند و نیروی محرکه و پویای جامعه را همین جمعیت تشکیل می دهد، باید نگرش ها ، مشکلات، مسایل و خواسته های آنها را شناخت و زبان ارتباطی صحیح با ایشان را پیدا و برقرار کرد. اهمیت این دوران از آن جهت است که مهم ترین دوران زندگی هر فرد می باشد و به دلیل بلوغ هر فرد است که این دوران مهم شمرده می شود و مادر به عنوان مربی و همراه همیشگب فرزند، با درک اهمیت این دوران باید روش های خاصی را برای تربیت فرزند در پیش بگیرند . مادر در تربیت نوجوان خود باید آگاهی های لازم را داشته باشد زیرا نوجوانی یا بلوغ یکی از مهمترین و پیچیده ترین چشم اندازها را در این مسیر طوبلانی به خود اختصاص داده است.(دهنوی،1384)
نهاد خانواده، جامعه نسبتاً کوچکی را تشکیل می دهد که هر یک از اعضای آن به نحوی بر دیگری تأثیر می گذارد. در چنین تأثیر متقابلی، مجموعه ای از اعتقادات، آداب، رسوم و ارزش های اخلاقی، عاطفی و اجتماعی شکل می گیرد. رشد کودکان در این نهاد نیز بیشتر متأثر از همین ارزش گذاری ها و گرایش های اخلاقی، عاطفی و اجتماعی است. از این رو خانواده به عنوان یکی از عوامل مؤثر در رشد، در ردیف سایر عوامل به شمار می رود. روابط کودک و والدین و سایر اعضای خانواده، چون شبکه و نظامی در هم پیچیده است که افراد آن در کنش متقابل با یکدیگرند. محله، مدرسه، خرده فرهنگ و فرهنگ گسترده تری که کودک در آن به سر می برد، در تجارب، گرایش ها و ارزش گذاری های وی و نیز در میزان آزادی که والدین به وی می دهند تأثیر می گذارند. (حیدری،1381)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.