پایان نامه بررسی بیمه اتکایی و ماهیت حقوقی آن
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- چکیده 1
- مقدمه 2
- فصل نخست
- مبحث نخست- تاریخچه بیمه اتکایی 7
- مبحث دوم- تعریف و مفهوم عقد بیمه اتکایی 10
- مبحث سوم- قلمرو قرارداد عقد بیمه اتکایی 11
- گفتار نخست- قلمرو عقد بیمه اتکایی از لحاظ نوع تحصیل معاملات بیمهای 13
- گفتار دوم- قلمرو عقد بیمه اتکایی از لحاظ نوع خطر 13
- گفتار سوم- قلمرو جغرافیایی عقد بیمه اتکایی 13
- مبحث چهارم- تمیز عقد بیمه اتکایی از نهادهای حقوقی مشابه 16
- گفتار نخست- بیمه اتکایی و عقد وکالت 17
- گفتار دوم- بیمه اتکایی و عقد شرکت 20
- گفتار سوم- بیمه اتکایی و عقد بیمه 21
- گفتار چهارم- بیمه اتکائی و عقد ضمان 23
- مبحث پنجم- ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی و سابقه فقهی آن 26
- گفتار اول: ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی 26
- گفتار دوم-سابقه فقهی عقد بیمه اتکایی 29
- بند نخست- بیمه اتکایی (اعاده التأمین) در فقه 29
- بند دوم- چالشهای عقد التأمین در فقه 30
- مبحث ششم- کارکردهای عقد بیمه اتکائی 31
- بند نخست- تأمین مالی 32
- بند دوم: ظرفیت 32
- بند سوم- تثبیت هزینههای خسارت 32
- بند چهارم- حمایت در برابر حوادث فاجعه آمیز 33
- بند پنجم: ایجاد شکلهای جدید عقد بیمه 33
- بند ششم- مساعدت در بیمه گری 33
- بند هفتم- تسهیل ورود و خروج از یک قلمرو جغرافیایی یا یک حوزه فعالیت 34
- فصل دوم
- مبحث نخست- اوصاف عقد بیمه 37
- گفتار نخست- عقد بیمه اتکایی عقدی است رضایی (قصدی) 37
- گفتار دوم- عقد بیمه اتکایی عقدی است لازم 37
- گفتار سوم- بیمه اتکایی عقدی است معوض 38
- گفتار چهارم- عقد بیمه اتکایی عقدی استمراری است 39
- گفتار پنجم- بیمه اتکایی عقدی اتفاقی است 39
- گفتار ششم- بیمهٔ اتکایی عقدی است مبنی بر حسن نیت 40
- گفتارهفتم- بیمه عقدی است الحاقی (تحمیلی) 40
- مبحث دوم- اصول حقوقی حاکم بر روابط میان طرفین عقد بیمه اتکایی 41
- گفتار اول- اصل حسن نیت 41
- گفتار دوم- اصل نفع بیمهای 47
- گفتار سوم- اصل غرامت 49
- گفتار چهارم- اصل وحدت سیاست مالی 53
- گفتار پنجم- اصل حق بازرسی بیمه گر اتکائی 55
- مبحث سوم- انعقاد قرارداد بیمه 57
- گفتار نخست- سمت در انعقاد عقد و نفع بیمهای 57
- گفتار دوم- زمان و نحوهٔ انعقاد عقد بیمه 59
- بند نخست- پیشنهاد بیمه 59
- بند دوم- قبول بیمه گر اتکایی 60
- بند سوم- زمان شروع پوشش بیمه نامه و تعهدات 60
- مبحث چهارم- اجرای قرارداد بیمه 63
- گفتار نخست: تعهدات بیمه گر واگذارنده 63
- گفتار دوم- تعهد بیمه گر اتکایی 66
- مبحث پنجم- انحلال بیمه اتکایی 68
- فصل سوم
- مبحث نخست- آثار حقوقی عقد بیمه اتکائی 74
- مبحث دوم- انواع بیمه اتکایی 75
- گفتارنخست – بیمه اتکایی اختیاری 75
- بند نخست- تعهدات بیمه گر اتکائی واگذارنده در عقد بیمه اتکائی اختیاری 75
- بند دوم- مزایای عقد بیمه اتکایی اختیاری 77
- بند سوم- معایب بیمه اتکایی اختیاری 78
- گفتار دوم- عقد بیمه اتکائی قانونی (اجباری) 79
- بند نخست- مزایای بیمه اتکایی قانونی 80
- بند دوم- عیوب بیمه اتکایی قانونی 80
- گفتار سوم- عقد بیمه اتکائی قراردادی 80
- مبحث سوم- روشهای اجرای عقد بیمه اتکایی 85
- گفتار نخست- قراردادهای اتکایی نسبی 86
- بند نخست- عقد بیمه اتکایی مازاد سرمایه 86
- بند دوم- عقد بیمه اتکایی مشارکت 88
- بند سوم- عقد اتکایی اختیاری- اجباری 92
- بند چهارم- اتکایی پوشش باز 92
- بند پنجم- پوشش اتکایی نیمه اتوماتیک 93
- بند ششم- پوشش بیمهای اجباری– اختیاری 93
- بند هفتم- پوشش اتکایی مختلط مشارکت و مازاد سرمایه 93
- گفتار دوم- عقد بیمه اتکایی غیر نسبی (مازاد خسارت) 94
- بند نخست-تبیین اتکایی مازاد خسارت و ویژگیهای آن 94
- بند دوم- مزایای عقد بیمه اتکایی مازاد خسارت 96
- بند سوم- تفاوتهای قراردادهای اتکایی مازاد خسارت با اتکائی نسبی 96
- بند چهارم- انواع بیمه اتکایی مازاد خسارت 97
- فصل چهارم
- رشتههای متداول بیمه اتکایی 100
- مبحث نخست- بیمه اتکایی آتش سوزی 100
- گفتار نخست- تبیین موضوع 100
- گفتار دوم- شناسایی واحدهای در معرض خطر خسارت 102
- گفتار سوم- برنامه ریزی اتکایی 102
- مبحث دوم- بیمه اتکایی باربری دریایی 104
- گفتار نخست-تبیین اتکایی بار بری و ویژگیهای آن 104
- گفتار دوم- توسعه برنامههای اتکایی بیمه باربری 105
- گفتار سوم- ظرفیتها 107
- گفتار چهارم- بیمه اتکایی بدنه کشتی و کالا 108
- بند نخست- قراردادهای بدنه 108
- بند دوم- قراردادهای کالا 109
- گفتار پنجم- تجمع سرمایههای در معرض خطر 109
- مبحث سوم- بیمه اتکایی هواپیما 110
- مبحث چهارم- اتکایی بیمههای عمر 111
- گفتار نخست- بازار اتکایی بیمههای عمر 111
- گفتار دوم- تقاضا برای اتکایی بیمههای عمر 111
- گفتارسوم- قلمرو قرارداد 113
- گفتار چهارم- سهم نگهداری 113
- گفتار پنجم- اتکایی 114
- گفتار ششم – نحوه عملکرد 114
- فصل پنجم
- نتیجه گیری 116
- پیشنهاد 119
- منابع و ماخذ 122
- ضمیمه
چکیده:
عقد بیمه اتکایی یکی ازجدیدترین نمونههای قراداد بیمه میباشد که هر چند سابقه فقهی تحت عنوان اعاده تأمین دارد و بصورت جزئی در قوانین ما نیز آمده است ولی باید گفت که علیرغم کاربرد بسیار زیاد، مهجور مانده است. در نگاهی دقیقتر این عقد بر قالبهای حقوقی ما همچون عقد وکالت و شرکت و بیمه وضمان نگنجیده بلکه به رغم اختلاف نظری که وجود دارد باید گفت همان تعریفی را که بر بیمه مترتب است بر عقد بیمه اتکایی نیز حاکم بوده و این عقد یکی از شقوق عقد بیمه بشمار میآید. در عقد بیمه، بیمه گذاران به علت مضایق مالی که در نتیجه وقوع حوادث بروز میکند دست به دامن بیمه گران میشوند و عملاً از طریق بیمه گران توزیع خسارت صورت میپذیرد و در بیمه اتکایی نیز به طریق اولی، این بیمه گران هستند که به علت نا کافی بودن منابع مالیشان در مقابل تعهدات پذیرفته به ویژه در مقابل خسارت فاجعهآمیز به همـکاری به یکدیگر برخاسته و به توزیع خسارتها ما بین خود میپردازند. اگرچه به انواع قراردادهای بیمه اتکایی، تعهدات بیمه گر واگذارنده و بیمه گر اتکایی متمایز میباشد، ملاحظه میگردد که مهمترین تعهد واگذارنده پرداخت حق بیمه و مهمترین تعهد بیمه گر اتکایی پرداخت خسارت میباشد. در این پایان نامه، ضمن تعریف ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی، آثار حقوقی آن نیز در روابط میان طرفین قرارداد، انواع و روشهای اجرای عقد بیمه اتکایی و برخی از رشتههای معمول مورد استفاده بررسی شده است.
واژگان کلیدی:
بیمه اتکایی، بیمه گر واگذارنده، بیمه گر اتکایی، واگذاری مجدد، سهم نگهداری، ظرفیت نگهداری
مقدمه:
اگر چه متجاوز از هشتاد سال از فعالیت موساست بیمه بازرگانی خارجی در ایران میگذرد، اما هنوز بیمه به عنوان یک ابزار اقتصادی در جامعه امروز نتوانسته است جایگاه بایسته خود را بازیابد و حرکت خود را به نحوی تنظیم کند که در بستر زمان اقتصاد را به سوی تکامل و کاربرد بیمه آن سوق دهد.
همراه با رشد اقتصادی جوامع بشری، حجم مبادلات بازرگانی افزایش مییابد و کاربرد ابزار و تکنولوژیهای نوین بر پیچیدگی و تخصصی بودن زمینههای حمل و نقل، صنعت و بیمه میافزاید. روابط بازرگانی و توسعه و گسترش و صنعت و اقتصاد در صورتی امکان پذیر است که منافع سرمایه گزاران و در واقع سرمایههای ملی حفظ و حراست گردد.
جهان امروز به طور گسترده بسوی پیچیدگی نظام سازمانی گام بر میدارد و با افزایش مناسبات داد و ستد، کمتر کشوری میتواند خود را از روند تحولات و فعالیتهای جهانی بر کنار دارد و بر همین دلیل قویترین زنجیره اتصال ملتها به یکدیگر بازرگانی بین المللی است که این ضرورت عصر جدید همه جوامع انسانی را بر عرصه داد و ستد بین المللی کشانده است و این فعالیت برای حفظ منافع و منابع خود به ابزارهای جدید نیازمند است که یکی از آنها بیمه اتکایی نامیده میشود. یکی از پرکارترین نمونههای بیمه در جهان عقد بیمه اتکایی است که در این تحقیق بر آن بوده با معرفی این نوع از بیمه نوین بتوان از راهکارها و فواید آن در کشور عزیزمان بهره جست. البته در حقوق ایران و در قوانین و مقررات و آثار حقوقی دکترین و فقه شیعه جعفری (تحت عنوان اعاده تأمین) به عقد بیمه اتکایی اشاره شده است ولی در تبیین و تفهیم وگسترش علمی آن اقدامات موثری انجام نشده است. از آنجا که قرارداد بیمه اتکایی نوعی از تعهدات بیمهای جدید بوده و آثار حقوقی آن کاهش ریسکهای ناشی از اعمال بیمهای میباشد و تعداد محدودی از کشورها از این قاعده حقوقی به نحو احسن استفاده میکنند، با این تحقیق بر آن شدیم تا یکی از گامهای اساسی در نیل به رسیدن به قانون گذاری شایسته در این مورد را برداشته باشیم. ساختار این تحقیق در پنج فصل آمده است؛ فصل نخست تاریخچه، تعریف و ماهیت، فصل دوم اوصاف و اصول حاکم بر بیمه اتکایی وانعقاد واجرا و انحلال آن، فصل سوم آثار حقوقی، انواع و روشهای اجرای بیمه اتکایی، فصل چهارم رشتههای عقد بیمه اتکایی و فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهاد.
طرح تحقیق:
تعریف عقد بیمه اتکایی: از این عقد تعریفهای گوناگونی شده است که مهمترین تعریف را ایمرسون در کتاب خود[1] بیان داشته است: (بیمه اتکایی قراردادی است که بر اساس آن بیمه گر با در نظر گرفتن حق بیمه مشخص، خطر بیمه شده را به شرکت دومی واگذار مینماید در حالی که خود در برابر بیمه گذار اصلی به همان صورتی که صادر شده، بدون هیچ گونه تغییر یا تبدیلی باقی میماند).
هدف: هدف از این تحقیق تبیین ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی و تبیین روابط حقوقی که میان بیمه گر اتکایی با بیمه گر اولیه اصلی، همچنین تبیین انواع وآثار و احکام حقوق بیمه اتکایی و تبیین اصول حاکم بر قرارداد بیمه اتکایی میباشد.
سؤالهای اصلی تحقیق:
- ماهیت حقوقی عقد بیمه اتکایی چیست؟
- اقدامات بیمه گر واگذارنده در رابطه با بیمه گر اتکایی تاچه حد نافذ است؟
- با وجود بیمه اتکایی اجباری ضرورت وجود بیمه اتکایی اختیاری چیست؟
فرضیهها:
مطرح شده که در پاسخ به آنها سه فرضیه در نظر گرفته شده و البته در طول تحقیق به تکمیل آن خواهیم پرداخت:
فرضیه اول:
به نظر میرسد این است که بیمه اتکایی علیرغم نظرات مخالف بسیار زیاد یک عقد معین ومستقل از عقد بیمه نباشد.
فرضیه دوم:
بنظرمیرسد علی الرغم آنکه بیمه گر واگذارنده در قبول بیمههای اولیه که مشمول اتکایی میباشد آزادی کامل دارو ولی اقدامات وی درحد قرارداد و حفظ منافع بیمه گر اتکایی مربوطه نافذ میباشد.
[1] – ایمرسون، قراردادهای بیمه،1783
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.