پایان نامه بررسی تاثیر محافظه كاري غير شرطي بر كارايي سرمايه گذاري در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
فهرست محتوا
چکیده
نگاه خوشبینانه مدیران و مالکان نسبت به شرکت به احتمال زیاد در صورتهای مالی منعکس میگردد. در نتیجه، بدبینی در حسابداری یک امری ضروری است تا این نگاه خوشبینانه خنثی شود. وجود رویههای محافظه کاری در گزارشگری مالی، در پاسخ به تقاضا برای تعدیل اطلاعات در جهت حل این مسائل است و همچنین اهمیت روز افزون افزایش کارایی سرمایه گذاری دلیل بر این پژوهش است، هدف کلی این پژوهش، بررسی تأثیر محافظه کاری غیر شرطی بر کارایی سرمایه گذاری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. در راستای دستیابی به این هدف یک فرضیه اصلی و دو فرضیه فرعی تدوین گردیده و به منظور آزمون فرضیههای پژوهش از رگرسیون لجستیک بهره گیری شده است در ضمن در این پژوهش برای اندازه گیری کارایی سرمایه گذاری از رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. این پژوهش در 95 شرکت پذیرفته شده در بورس تهران، براساس اطلاعات مندرج در گزارشهای مالی شرکتها در فاصله سالهای 1381 الی 1390 انجام شده است. در این پژوهش محافظه کاری غیر شرطی با استفاده از مدل گیولی و هاین 2000 اندازه گیری شده است و برای آزمون فرضیههای فرعی، محافظه کاری غیر شرطی به دو سطح محافظه کاری بالا و پایین تقسیم شده و نتایج پژوهش نشان داد که محافظه کاری غیر شرطی در حالت کلی تأثیر معناداری بر کارایی سرمایه گذاری دارد و محافظه کاری غیر شرطی بالا تاثیری معنا داری بر کارایی سرمایه گذاری ندارد و همچنین محافظه کاری غیر شرطی پایین تاثیرمعکوس و معناداری بر کارایی سرمایه گذاری دارد.
واژههای کلیدی: محافظه کاری غیر شرطی، محافظه کاری غیر شرطی بالا، محافظه کاری غیر شرطی پایین، کارایی سرمایه گذاری
فهرست مطالب
- فصل اول: کلیات تحقیق
- مقدمه………………………………………………………………………………………………………..2
- 1-2- بیان مسأله …………………………………………………………………………………………………… 3
- 1-3 – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………….8
- 1-4– جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق …………………………………………………………….9
- 1-5- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………..9
- 1-6- سؤالات تحقیق …………………………………………………………………………………………..10
- 1-7- فرضیههای تحقیق ……………………………………………………………………………………… 11
- 1-8- تعریف واژهها و اصطلاحات ……………………………………………………………………………… 11
- 1-9- متغیرها……………….. …………………………………………………………………………………….12
- 1-9-1- متغیرهای مستقل……… ………………………………………………………………… 12.
- 1-9-2- متغیر وابسته……………. ……………………………………………………………….. 14.
- 1-9-3- متغیرهای کنترلی……… …………………………………………………………………15
- فصل دوم: ادبیات، چارچوب نظری و پیشینه
- 2-2- مقدمه………………………………………………………………………………………………………. 18
- 2-2- تعاریف محافظه کاری ……………………………………………………………………………….. 19
- 2-3- انواع محافظه کاری …………………………………………………………………………………….25
- 2-3-1- محافظه کاری نامشروط …………………………………………………………………52
- 2-3-2- محافظه کاری مشروط…………………………………………………………………….26
- 2-4- جایگاه محافظه کاری در مفاهیم حسابداری ……………………………………………………28
- 2-5- نقش اطلاعاتی محافظه کاری…………………………………………………………………………30
- 2-5-1- دیدگاه اول: محافظه کاری نقش اطلاعاتی دارد………………………………..31
- 2-5-2- دیدگاه دوم: محافظه کاری کیفیت اطلاعاتی را کاهش میدهد……………34
- 2-6- دیدگاههای محافظه کاری …………………………………………………………………………….35
- 2-6-1- دیدگاه قراردادی……………………………………………………………………………36
- 2-6-2-دیدگاه دعاوی حقوقی……………………………………………………………………..40
- 2-6-3-دیدگاه تقاضای منظم محافظه کاری …………………………………………………..40
- 2-6-4- دیدگاه مالیات بر درآمد…………………………………………………………………..41
- 2-6-5- دیدگاه هزینههای سیاسی ……………………………………………………………….42
- 2-6-6- دیدگاه رقابت در بازار …………………………………………………………………….43
- 2-7- معیارهای محافظه کاری ………………………………………………………………………………….43
- 2-7-1- معیار عدم تقارن زمانی در شناسایی سود و زیان ………………………………….44
- 2-7-2- معیار محافظه کاری مبتنی بر ارزشهای بازار ………………………………………45
- 2-7-3- معیارهای محافظه کاری مبتنی بر اقلام تعهدی ……………………………………..46
- 2-7-4- معیار چولگی منفی توزیع سود و جریانهای نقدی ………………………………..47
- 2-7-5- معیارهای خالص دارایی …………………………………………………………………….48
- 2-7-6- معیارهای سود /اقلام تعهدی ………………………………………………………………49
- 2-7-7- معیارهای رابطه سود/ بازده سهام ………………………………………………………..50
- 2-8- انتقادات و دفاع از محافظه کاری ………………………………………………………………………51
- 2-8-1- انتقادات از محافظه کاری …………………………………………………………………..51
- 2-8-2- دفاع از محافظه کاری ………………………………………………………………………..53
- 2-9- روشها و مدلهای استفاده شده برای اندازه گیری محافظه کاری ………………………56
- 2-10- ماهیت سرمایه گذاری ……………………………………………………………………………………63
- 2-11- نگاهی گذرا بر سرمایه گذاری ………………………………………………………………………..64
- 2-12- اهمیت مطالعهٔ سرمایه گذاری ……………………………………………………………………..64
- 2-13- ماهیت اصلی تصمیمات سرمایه گذاری ……………………………………………………………65
- 2-14- کارایی سرمایهگذاری ……………………………………………………………………………………..66
- 2- 15- عوامل تعیین کننده کارایی سرمایه گذاری ………………………………………………………67
- 2-16- حسابداری محافظه کاری وتصمیمات سرمایه گذاری ………………………………………..69
- 2-17- محافظهکاری غیر شرطی وکاراییسرمایهگذاری ………………………………………………..71
- 2-18- پیشینهٔ تحقیق …………………………………………………………………………………………..73
- 2-18-1- تحقیقات خارجی ……………………………………………………………………………73
- 2-18-2- تحقیقات داخلی …………………………………………………………………………….88
- فصل سوم: روش شناسی پژوهش
- 3 -1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..97
- 3 – 2– نوع پژوهش …………………………………………………………………………………………………98
- 3 – 3– روش پژوهش …………………………………………………………………………………….99
- 3 – 4– فرضیههای پژوهش …………………………………………………………………………..100
- 3 – 5- متغیرهای پژوهش و نحوه سنجش آنها ………………………………………………….100
- 3 – 5 -1- محافظه کاری غیر شرطی ………………………………………………..101
- 3– 5–2- کارایی سرمایه گذاری ……………………………………………………….102
- 3 – 5– 3- متغیرهای کنترلی ……………………………………………………………..103
- 3– 6– قلمرو پژوهش …………………………………………………………………………………….103
- 3– 7 – جامعه و نمونه آماری ………………………………………………………………………….104
- 3– 8– روش انجام پژوهش و روش گردآوری دادهها ……………………………………………………105
- 3 – 9– روش تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها …………………………………………………………….106
- 3 – 9– 1– یافتههای توصیفی …………………………………………………………………………..107
- 3 – 9–2– رگرسیون ساده خطی ………………………………………………………………………..107
- 3-9-3- استفاده از رگرسیون لجستیک ………………………………………………………………..108
- 3 – 10– خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………..108
- فصل چهارم: یافتههای پژوهش (تحلیل آماری)
- 4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………….110
- 4-2- تجزیه و تحلیل یافتهها ……………………………………………………………………………………111
- 4-2-1- تحلیل توصیفی دادههای تحقیق ……………………………………………………………………111
- 4-3-1- تحلیل توصیفی دادههای تحقیق پس آر حذف دادههای پرت……………………………112
- 4-3- نتایج آزمون فرضیهها ………………………………………………………………………………………114
- 4-3-1- نتایج آزمون فرضیهٔ اصلی (بخش اول) …… …………………………………………………..114
- 4-3-2- نتایج آزمون فرضیهٔ اصلی (بخش دوم) …… …………………………………………………..116
- 4-3-2- نتایج آزمون فرضیهٔ فرعی اول ……………………………………………………………………..117
- 4-3-3- نتایج آزمون فرضیهٔ فرعی دوم ……………………………………………………………………..119
- 4-4- خلاصه آزمون فرضیهها …………………………………………………………………………………….121
- 4-5- خلاصهٔ فصل …………………………………………………………………………………………………121
- فصل پنجم: تفسیر یافتهها و پیشنهادات
- 5-1-مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………..123
- 5-2- مروری بر تحقیق ……………………………………………………………………………………………….123
- 5-3- تفسیر نتایج آزمون فرضیهها………………………………………………………………………………..124
- 5-3-1- نتایج آزمون فرضیهٔ اصلی اول …………………………………………………………………….124
- 5-3-2- نتایج آزمون فرضیه فرعی اول …………………………………………………………………………126
- 5-3-3- نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم …………………………………………………………………………126
- 5-4- نتیجه گیری کلی ………………………………………………………………………………………………..127
- 5-5- پیشنهادات برای استفاده کنندگان از تحقیق …………………………………………………………….129
- 5-6- پیشنهادات برای تحقیقات آتی ……………………………………………………………………………..130
- 5-7- محدودیتهای تحقیق ……………………………………………………………………………………….130
- 5-8- خلاصهٔ فصل …………………………………………………………………………………………………131
- منابع ………………………………………………………………………………………………………………………….132
- چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………136
- پیوستها (ضمائم) …………………………………………………………………………………………………….137
فصل اول
کلیات تحقیق
-
مقدمه
یکی از قابل تأملترین و چالش برانگیزترین مسائل عصر حاضر، بحث توسعهی اقتصادی است، بهگونهای که تحقق آن بـه یکـی از اهـداف اساسی سیاستگذاریها و تصمیم گیریهای اقتصادی کشورها تبدیل شده است (عظیمی، 1375).
محافظه کاری که یکی از مهمترین مباحث نو ظهور حسابداری به شمار میرود، و بر اعمال احتیاط در شناسایی و اندازه گیری درآمد و داراییها دلالت دارد. بدون تردید، محافظه کاری جایگاه بی نهایت مهمی در باورهای حسابداران دارد، در واقع حتی عدهای آن را اصل حسابداری هم نامیدهاند (ولک، داد و ترنی1، 2004).
رکن اصلی هر تحقیق علمی، طرح تحقیق میباشد. زیرا محقق کلیه فعالیتهای تحقیقاتی خود را بر پایه آن شکل میدهد. در این مرحله مسئله اساسی تحقیق مشخص میشود. و محقق متوجه میشود که ناشناخته و مجهول او چیست و چه چیزی را باید معلوم کند. ابعاد مسئله را مورد بررسی قرار میدهد تا آن را تعریف کند. ادبیات و پیشینه آن را مورد مطالعه قرار میدهد تا متغیرهای احتمالی را شناسایی کند و بر اساس آن فرضیههای تحقیق را فراهم مینماید، پس از آن متغیرهای علی و توصیفی را شناسایی میکند و آنگاه به تعریف مسئله بر اساس ماهیت و ویژگیهای آن میپردازد.
این فصل با عنوان کلیات تحقیق، نگاهی و کلی با سطح بالا به پژوهش مینماید و خواننده را با آنچه قرار است تجزیه تحلیل گردد آشنا میسازد. بنابراین ابتدا مساله تحقیق بیان میشود. هدف از ارائه این بخش آشنایی با موضوع تحقیق بصورت کلی و درک جوانب آن به لحاظ علمی میباشد. سپس در خصوص ضرورت انجام چنین تحقیقی در شرایط موجود بحث خواهد شد.
2-1– بیان مسأله
محافظه کاری در حالت کلی این گونه تعریف میشود که “هیچ سودی را پیش بینی نکن اما همه زیانها را شناسایی کن”. باسو1 (1997) این عبارت را تحت عنوان تمایل حسابداران به وجود سطح بالاتری از تأیید پذیری برای شناسایی اخبار خوب نسبت به اخبار بد مطرح میکند. اگرچه انتقادهایی که تاکنون به محافظه کاری شده است، محافظه کاری در حسابداری برای قرنها دوام پیدا کرده و به نظر میرسد در چند دهه گذشته افزایش نیز یافته است (آرتیاک وکلارکسون2، 2010). پیش آمدن مسائلی همچون مساله نمایندگی، مسائل قراردادی و…گواهی بر این ادعاست.
محافظهکاری یکی از میثاقهای تعدیلکننده حاکم بر حسابداری و گزارشگری مالی است بدین مفهوم که در بعضی از موقعیتها (در شرایط ابهام و عـدم اطمینان) ایجاب میکند که روشی انتخاب و اعمال شود که دارای کمترین اثر مساعد بر داراییها، درآمدها، سود و حقوق صاحبان سهام باشد. در بند 18 فصل دوم مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، محافظهکاری به عنوان خصوصیات کیفی یاد شده است. یکی از این خصوصیات محافظه کاریاست که از آن با عنوان احتیاط یاد شده، این گونه تعریف شده است: “کاربرد درجهای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای برآورد در موقعیت ابهام مورد نیاز است بهگونه ای که درآمدها یا داراییها بیشتر از واقع و هزینهها یا بدهیها کمتر از واقع ارائه نشود.” (هیأت تدوین استانداردهای حسابداری ایران، 1381). در بیانیه مفهومی شماره دو هیأت تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا، محافظهکاری، «واکنش محتاطانه نسبت به عدم اطمینان به منظور مطمئن شدن از در نظر گرفتن ماهیت عدم اطمینان و ریسک در شرایط تجاری، به اندازه کافی» تعریف شده است.
باسو (1997) محافظه کاری را الزام به داشتن درجه بالایی از تائید برای شناخت اخبارخوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بد مانند زیان تعریف مینماید. این تعریف محافظه کاری را از دیدگاه سود و زیان توصیف مینماید. اما تعریف دیگر فلتهام و اولسون (1995)، تعریف محافظه کاری از دیدگاه ترازنامه است. بر اساس این دیدگاه، در مواردی که تردیدی واقعی در انتخاب بین دو یا چند روش گزارشگری وجود دارد، آن روشی باید انتخاب شود که کمترین اثر مطلوب بر حقوق صاحبان سهام داشته باشد تعریف سوم درباره محافظه کاری گیولی و هاین (2000) بر پایه دیدگاه ترکیبی ترازنامه و سود وزیان است. در دیدگاه سوم، محافظه کاری، یک مفهوم حسابداری است که منجر به کاهش سود انباشته گزارش شده از طریق شناخت دیرتر درآمد و شناخت سریعتر هزینه ارزیابی پائین دارایی و ارزیابی بالای بدهی میشود.
دسته بندی دیگری برای تعریف محافظه کاری از سوی رایان1 (2006) ارائه شده است که عبارت است از محافظه کاری شرطی و محافظه کاری غیر شرطی. محافظه کاری شرطی، محافظه کاری است که توسط استانداردهای حسابداری الزام شده است. یعنی شناخت به موقع زیان در صورت وجود اخبار بد و نامطلوب و عدم شناخت سود در مواقع وجود اخبار خوب و مطلوب. مثلاً کاربرد قاعده اقل بهای تمام شده یا خالص ارزش فروش در ارزیابی موجودی کالا، نوعی محافظه کاری شرطی است. به این نوع محافظه کاری، محافظه کاری سود و زیان و یا محافظه کاری گذشته نگر نیز می گویند. محافظه کاری پیش رویدادی یا مستقل از اخبار و محافظه کاری غیر شرطی (نامشروط) نیز خوانده میشود، اما محافظه کاری غیر شرطی از طریق استانداردهای پذیرفته شده حسابداری، الزام نگردیده است.
این نوع محافظه کاری، کمتر از واقع نشان دادن ارزش دفتری خالص داراییها بواسطه رویههای از پیش تعیین شده حسابداری است. و با بکارگیری آن دسته از استانداردهای حسابداری ناشی میشود که سود را به گونهای مستقل از اخبار اقتصادی جاری، میکاهند، برای مثال، شناسایی بدون درنگ مخارج تبلیغات و تحقیق و توسعه به عنوان هزینه، حتی در صورتی که جریانهای نقدی آتی مورد انتظار آنها مثبت باشد. این محافظه کاری، به محافظه کاری ترازنامه و یا محافظه کاری آینده نگر نیز معروف است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.