پایان نامه «بررسی رابطه سبکهای رهبری بس واولیو با تعهد سازمانی در بین مدیران دانشگاه علوم پزشکی
فهرست محتوا
چکیده
هدف کلی تحقیق حاضر بررسی رابطه سبکهای رهبری بس و اولیو با تعهد سازمانی در بین مدیران دانشگاه علوم پزشکی استان آذربایجان غربی مطالعه موردی شهرستان ارومیه میباشد. برای این منظور سبکهای رهبری براساس نطریه بس واولیو در سه سبک؛ تحول آفرین، تبادلی، عدم مداخله گر تعریف گردیده و یک فرضیه اصلی و چهار فرضیه فرعی طراحی شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر مدیران دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ارومیه است که تعداد آنها ۳۲۴ نفر میباشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۱۷۶ نفر برآورد گردیده و به روش نمونه گیری تصادفی طبقهای انتخاب شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامهای است که با توجه به تعریف عملیاتی سبکهای رهبری براساس نظریه بس واولیو و تعهد سازمانی براساس نظریه آلن و می یر تنظیم گردیده، که پس ازسنجش روایی و پایایی آن دراختیار جامعه مورد بررسی قرار گرفت. پرسشنامهها، جمع آوری و اطلاعات حاصله تلخیص، طبقه بندی و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی تاییدی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل بیانگر آن است که بین سبکهای رهبری بس واولیو با تعهد سازمانی مدیران دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ارومیه رابطه معنی داری وجود دارد.
کلید واژهها: سبکهای رهبری بس واولیو، سبک رهبری تحول آفرین، سبک رهبری مداخله گر، سبک رهبری تبادلی، تعهد سازمانی
۱ مقدمه
یکی از شاخصهای برتری یک سازمان نسبت به سازمان دیگر، دارا بودن نیروی انسانی متعهد میباشد، زیرا نیروی انسانی مهمترین منبع هر سازمانی است. وجود چنین نیروی متعهدی، سازمان را در اجتماع مهم جلوه میدهند و زمینه را برای رشد و توسعه آن فراهم میکند و بر عکس نیروی انسانی با تعهد اندک نه تنها خود در جهت نیل به اهداف سازمان حرکت نمیکند بلکه در ایجاد فرهنگ بی تفاوتی نسبت به مسائل و مشکلات سازمان در میان سایر همکاران میتواند مؤثر باشد. با عنایت به این مسأله ضروی است سازمانها تدابیر لازم را به منظور حفظ و افزایش تعهد اعضایشان به کار گیرند و عواملی را که میتواند تعهد آنان را کاهش دهد به حداقل ممکن رسانده و از میان بردارند) ملازمیان، ۱۳۸۷، ۱۰).
از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر تعهد سازمانی میتوان به سبکهای مختلف رهبری در سازمان اشاره کرد، رهبری مسئولیتی است که باید بهطور مداوم اعمال شود. از تمام لحظات باید خردمندانه استفاده شده و به پیچیدگیها و رفتارهای غیرمعمول افراد توجه ویژه شود. در این پژوهش سعی شده است ارتباط میان سبکهای رهبری بس و اولیو (تحول آفرین، تبادلی، عدم مداخله گر) با تعهد سازمانی مورد بررسی قرارگرفته و امید است که نتایج حاصله موجب غنیتر شدن بحث فوق در حوزه رفتار سازمانی شود.
۱–۲ بیان مسئله
رهبری موضوعی است که از دیرباز ذهن پژوهشگران و افراد جامعه را به خود جلب کرده است. این واژه به طور ضمنی بر افراد قدرتمند و پویا دلالت میکند. شاید علت جذابیت گسترده رهبری این باشد که رهبری فرایندی بسیار اسرارآمیز است که در زندگی همه افراد جامعه وجود دارد. بنابراین موضوع رهبری برای پاسخ به سوالاتی از این قبیل که چرا رهبران خاصی مثل حضرت محمد (ص) و یا رهبرانی همچون مائوته تونگ الهام بخش چنان شور و اشتیاق و فداکاری بودهاند از دیرباز مورد مطالعه بوده است، اما پژوهشهای علمی درباره رهبری صرفاً از قرن بیستم آغاز گردید (یوکل، ۱۳۸۲).
در چنین شرایطی محیط ثابت نمانده وبا سرعت هرچه بیشتر تغییر و تحول یافته است، به طوری که به جرات میتوان ادعا کرد که سازمانهای امروزی اگر قادر به انطباق با تغییرات محیطی نباشند به سرعت از گردونه رقابت خارج و جای خود را به رقبا میدهند. سازمانها نیاز به رهبرانی دارند که سازمانهای خصوصی یا دولتی را به پدیدههایی با توانایی بیشتر برای ادامه حیات و رشد متحول کننداین رهبران مسئولیت میپذیرند، قوه تخیل خود را به کار میگیرند و تخیلات خود را به واقعیت تبدیل میکنند، موجب تعهد و مشارکت داوطلبان شده و در نهایت سازمانهای یادگیرنده که میتوانند نیازهای محیطی را تشخیص دهند و ابزارهای لازم را برای هماهنگی آنها فراهم سازند، هدایت کرده و چنین رهبرانی را رهبران تحول آفرین گویند (موغلی، ۱۳۸۳).
این در حالی است که ترومبل (۱۹۹۴) معتقد است که بعضی از رهبران سبک رهبری تبادلی دارند. رهبری تبادلی شامل تعاملات و تبادلاتی بین رهبران و پیروان است که بیشتر انواع مدیریت سنتی یعنی مدیریت مبتنی بر هدف را منعکس میکند. در این گونه تعاملات رهبران خواستههای خود را مشخص کرده، شرایط و پاداشهایی را برای نیل به اهداف پیروان خود در نظر دارند. براساس این الگو چنین تبادلاتی میتواند تاثیرات مثبتی روی پیروان داشته باشد. بنابر اعتقاد بس و اولیو (۱۹۹۴) سبک دیگری از رهبری در واقع اجتناب از رهبری کردن است و غیرفعالترین نوع سبک رهبری به شمار میآید، در آن موقعیت رهبر وجود ندارد و از مداخله رهبران هنجاری جلوگیری میشود، تصمیم گیریها اغلب به تعویق می افتد، پاسخ، پاداش یا مسئولیت وجود ندارد و تلاش برای برانگیختن پیروان با برآورد نیازهای آنان صورت میگیرد.
آنچه مسلم است این است که برحسب اینکه رهبران در هدایت و رهبری سازمان چه سبکی را به کار برند، رفتارهای سازمانی متفاوتی خواهند داشت که نشات گرفته از ویژگیها و خصوصیات متفاوت آنها خواهد بود. بعضی از رهبران متصف به ویژگی تعهد سازمانی هستند. تعهد سازمانی از ویژگیهای مؤثر در مدیریت و رهبری است که افراد متعهد همچون منبعی از انرژی و توان هستند که با قدرت به سمت آرمان و هدف خویش پیش رفته و به قوانین و ساختارهای موجود اکتفا نمیکنند و خود را در چارچوب آن محدود نمیسازند، بنابراین از آنجا که رمز موفقیت اداره هر نوع سازمانی به رهبری آن بستگی دارد، توجه به سبکهای رهبری در به کارگیری مشارکت افراد و رسیدن به اهداف نقش مهمی ایفا میکند. از یک طرف سبکهای رهبری مانند نقشه یا الگوهایی هستند که بنا به ضرورتهای سازمانی راه حلهایی را برای ما را روشن میسازند. به طوری که در اداره امور یک سازمان استفاده از نقشه و یا سبکهای رهبری اجتناب ناپذیر است، از طرف دیگر رهبران دانشگاهها راهگشای بسیاری از معظلات نظام و جامعه مدیران هستند و هر سبک، شیوه و روشی که در اداره سازمان به کار برند و هر صفت، ویژگی و خصوصیات و رفتاری که از خود بروز دهند در بهبود عملکرد آنها و در نهایت در بهبود عملکرد سازمان مؤثر خواهد بود. تعهد سازمانی از موضوعات اصلی اندیشه مدیران و رهبران سازمانها است تا از طریق ایجاد، حفظ و افزایش این دو مقوله موقعیتی فراهم آید که اعضا بتوانند به طور مؤثر و کارا خدمت کنند.
این پژوهش به منظور بررسی رابطه بین سبکهای رهبری بس و اولیو با تعهد سازمانی مدیران است تا به نتایج بیشتری در ارتباط با اینکه کدام یک از سبکهای رهبری بیشتر به تعهد سازمانی مدیران کمک میکنند تا مدیران را در جهت کسب اهداف سازمانی موفق سازند دست یافته شود. از آنجایی که لازمه پیشرفت هر مملکت تلاش دلسوزانه، متعهدانه و همراه با تعهد سازمانی مردم آن کشور است خلاء موجود در این زمینه در کشور کاملاً محسوس و ملموس است. با برانگیختن وجدان کار در افراد، کار بیشتر و بهتری برای نیل به اهداف خود میتوان انتظار داشت و برای تقویت تعهد سازمانی باید کار فرهنگی وسیعی را آغاز کرد، زیرا ریشه این مشکل نقص فرهنگی است پس میتوان اعتراف کرد که باید فرهنگ تعهدسازمانی را در مدیران تقویت کرد. این ادعا در حالی است که فرهنگ ملی ما در زیرمجموعه فرهنگ دین اسلام است و اکثر مردم ما تابع یک دین رسمی و مسلمان هستند و دین اسلام هم ازلحاظ نظری و هم از لحاظ عملی در ارتباط با وجدان وتعهد سنگ تمام گذاشته و حجت را بر مسلمانان تمام کرده است. اینکه چرا وضع موجود چنین و چنان است علل مختلفی دارد از جمله آثار تهاجم فرهنگی غرب و شرق و استعمار در دهها، بلکه صدها سال قبل باشد. حال هر اندازه تعهد سازمانی در افراد تقویت شود، بهتر میتوان به اصلاح، بهبود و ارتقای کیفیت کار امیدوار بود، در حالی که در صورت ضعف در این زمینه جریان امور مشکل پیدا خواهد کرد.
۱–۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
در دنیای متلاطم کنونی که تغییرات محیطی، رشدی شتابان یافته و تحولات علم و فنآوری بر این تغییرات به شدت دامن زده است. مدیریت بر سازمانها تنها با عنایت به شرایط و مقتضیات محیطی است که موضوعیت پیدا میکند. بدون شک فرآیند عملیات در سازمانهای امروزی متأثر از تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و تکنولوژیکی محیط آنهاست و همساز با چنین تحولاتی، محیط درونی آنها نیز دگرگونیهای شگفتآوری را تجربه میکند. بر این اساس است که متغیرهای ناظر بر کسب و کار، از محیط درون و برون سازمانها و حتی گسـتره ملی فراتر رفته و بعد منطقهای و بینالمللی یافته است و لاجرم الزامهای کاملاً نوینی را در ابعاد مدیریت طلب میکند تا اداره امور سازمانها را به گونهای معقول و نه شتابزده و منفعل، هماهنگ با تحولات درونی و بیرونی، ساختار، ارتباطات و دیگر روندها، تنظیم نماید. لذا پژوهشهای کاربردی مناسب یکی از محورهای دانشی و مهارتی است که کسب دانش و ابعاد کاربردی آن از سوی مدیران و کارشناسان حائز اهمیت بوده و به عنوان یکی از ابزارهای مورد نیاز مدیریت شناخته میشود.
دانشگاه علوم پزشکی بنابر آنچه که بیان میشود، مرکز تعلیم و تعلم و محل پرورش عقل و پیشرفت در حوزه سلامت اجتماعی است تا از طریق استدلال منطقی روز به روز بر نادانستهها خط کشیده و بر جمع دانستهها بیافزاید و آنچه که انقلاب اسلامی به ما آموخته، همین تفکر و تعلق بوده است، که هر دانشور و دانشگاهی در خود بنگرد و خود را شایسته مسندی سازد که بر آن قرار دارد؛ لذا انتخاب نظام مدیریتی دانشگاه با توجه به تنوع خدمات و رسالتی که به عهده گرفته بسیار مشکل است و برای اینکه به اهداف درازمدت خود دست یابد، لازم است دانشگاه در مقابل وضعیت و موقعیتهای متغیر محیط و نوآوریهای تکنولوژی و ارزشهای اجتماعی، خود را آماده نماید.
کاملاً روشن است که سلامتی و توسعه اجتماعی لازم و ملزوم یکدیگرند یعنی بدون توسعه اجتماعی سلامتی حاصل نخواهد شد و بدون سلامتی نیز توسعه اجتماعی غیر ممکن است زیرا بقا که از الزامات توسعه اجتماعی است در اثر سلامتی حاصل میشود و رفاه اجتماعی که از الزامات سلامتی است در اثر توسعه اجتماعی و همکاری بین بخشی و مردمی بوجود میآید، بنابراین توسعه اجتماعی و ارتقاء سلامت باید با هم هماهنگ باشند. از طرفی در جهان رقابتی فعلی برای حل مشکلات جدید در ارتقاء سلامتی و توسعه اجتماعی چارهای جزء انجام تحقیقات علمی وجود ندارد تا با واسطه این تحقیقات روشهای جدید برای حل مشکلات جدید کشف یا اختراع گردد. اما اکثر تحقیقاتی که در کشور ما انجام میشود یا برای اخذ مدارج تحصیلی است و یا انجام موظفی اعضاء هیات علمی و چون هدف اصلی این تحقیقات ارتقاء شاخصهای سلامتی یا توسعه اجتماعی نیست، بنابراین این تحقیقات جنبه کاربردی مناسبی نداشته و در کنج کتابخانهها بایگانی میگردد. بنابراین لازم است تحقیقاتی انجام شود که در نتیجه آن حداقل یکی از شاخصهای سلامتی یا اجتماعی ارتقاء یابد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.