پایان نامه بررسی علم از ديدگاه قرآن و سنت
چكيده
پروردگارا سپاس و ستايش تو را است كه با قلم قدرت خويش، جامعة بشريت را به زيور علم و دانش آراستي، و انسانيت را زيرلواي فرهنگ و معارف آگاهي بخشيدي.
از آن جاي كه علم آموزي و آموختن علوم يكي از تكاليف فردي است و خداوند از هنگامي كه انسان را آفريده با دادن قدرت علم و آگاهي راه را براي تعالي او باز نمود، و بشر روز به روز تعالي گرفت و به مرحلة رشد رسيد، بر آن شدم كه به نوشتن تحقيقي راجع به علم از ديدگاه قرآن و سنت بپردازم.
در بخش اول به كليات بحث پرداختم و طرحنامة تحقيق را با تبيين موضوع و طرح مسأله و اهداف و فوائد تحقيق و سابقة موضوع را و روش تحقيق و ساختار و محدودة آن را بررسي نمودم: علم و آموختن آن از جمله مسائلي است كه بشر از قديم تاكنون به شرافت و اهميت آن اذعان دارند.امروزه بيشتر علوم پيشرفت نموده و نياز روز افزون به دستاوردهاي علمي باعث گرديده كه دانش پله هاي ترقي را به سرعت طي نمايد.
در بخش دوم به تعريف و ماهيت علم پرداختم و هم چنين انواع علوم را ترجيح دادم، در تعريف علم مي توان هم به مفهوم لغوي و هم اصطلاحي آن اشاره نمود.در مجموع علم همان صورت حاصل از شيء نزد عقل مي باشد، كه به دانش و دانستن و درك كردن و فهميدن مفهوم و واقعيت امري مي گويند، علم داراي انواع مختلف و متفاوتي مي باشد، مانند علم حضوري و حصولي، علم مادي و معنوي و يا علوم ديني و غير ديني و هم چنين انديشمندان هر كدام به يك تعريف و با يك ديد به واقعيت علم نظر دارند.
در بخش سوم به علم از منظر وحي اشاره نموده ام كه شامل دو فصل با زير فصل هاي مربوط مي باشد در فصل اول منطق قرآن را در مورد علم بررسي نموده ام و اين كه قرآن سرچشمة تمام علوم مي باشد و اولين وحي و الهام كه بر قلب نازنين پيامبر نازل شد، بعد از نعمت ايجاد، از علم و قلم صحبت مي كند و دانش را علت كلي و اساسي آفرينش اين جهان مي شمارد، و اهميت علم را در ميان صفحات قرآن مي توان بعد از نعمت آفرينش و وجود به اهميت و فضيلت علم پي برد.
فصل دوم مربوط به جايگاه علم در قرآن مي باشد كه علم را عامل برتري براي افراد معرفي مي كند: علم و دانش باعث شد كه آدم ابوالبشر بر ديگر ملائكه برتري پيدا كند و فرشتگان بر او سجده كنند، دانش برترين نعمت الهي است و بهترين انتخاب براي فرد مي تواند باشد، علم و دانش برعبادت برتري دارد و البته علم بايد همراه با عمل باشد.
بخش چهارم به علم از ديدگاه سنت اختصاص دارد و شامل دو فصل مي باشد كه ابتدا به توصيه به علم در كلام معصومين پرداخته ام و نظر ديدگاه سنت را در مورد علم توضيح
داده ام از منظر ائمه علم و دانش مانند نوري است كه بر ابعاد زندگي شخص تابيده و
تاريكي هاي وجود او را روشن نموده است، تحصيل علم واجب است همان گونه كه پيامبر
مي فرمايد: «طلب العلم فريضه علي كل مسلم». علم و عمل همدوش و همراه يكديگرند، و علم بدون عمل و عملي كه بدون علم از شخص صادر شود، نمي تواند راه گشا و مفيد باشد.
در فصل دوم به ارزش علم و فضائل آن اشاره كرده ام و اين كه علم داراي فضائل بسيار است و برترين انتخاب براي شخص است، علم و دانش بر ثروت برتري دارد و عامل امتياز افراد است.
انشاءالله خداوند آموختن علم را آن گونه كه مفيد و نافع است شامل حال تك تك افراد بفرمايد.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه | 1 |
بخش اول : كليات | |
1- تبيين موضوع | 5 |
2- طرح مسأله | 7 |
3- اهداف و فوائد تحقيق | 8 |
4- پيشينه و سابقة موضوع | 10 |
5- واژه هاي كليدي | 11 |
6- روش تحقيق | 12 |
7- ساختار و محدوده | 13 |
8- مشكلات و موانع | 14 |
بخش دوم: ماهيت علم | |
فصل اول: ادبيات و مفاهيم | 16 |
مفهوم لغوي | 16 |
مفهوم اصطلاحي | 17 |
تعريف علم از ديدگاه انديشمندان | 18 |
فصل دوم: انواع علوم | 20 |
علم حضوري و حصولي | 21 |
علم مادي و معنوي | 22 |
علوم ديني و غير ديني | 25 |
علوم شرعی و دانش های اصیل دینی | 29 |
علوم ممنوع | 31 |
بخش سوم: علم از منظر وحي | |
فصل اول: منطق قرآن | 33 |
قرآن سرچشمة علم | 33 |
آغاز وحي همراه با يك حركت علمي | 36 |
علت كلي آفرينش | 37 |
اهميت علم بعد از نعمت آفرينش | 38 |
فصل دوم: جايگاه علم در قرآن | 41 |
علم عامل برتري | 41 |
ارزش علم | 43 |
تفاوت جاهل با دانا | 44 |
برترين نعمت الهي | 45 |
اهميت عمل به علم | 47 |
تقدم علم بر ايمان | 48 |
بخش چهارم: علم از ديدگاه سنت |
|
فصل اول: توصيه به علم در كلام معصومين | 50 |
علم و سنت | 51 |
كدام علم | 53 |
علم وسيله است يا هدف | 57 |
حقيقت علم ظهور است | 57 |
وجوب تحصيل علم | 58 |
پيوند علم و عمل | 62 |
فصل دوم: ارزش علم | 67 |
فضائل علم | 67 |
برترين انتخاب | 73 |
برتري دانش بر عبادت | 76 |
رابطه علم و عبادت | 78 |
علم يا ثروت | 78 |
حاصل آنکه | 82 |
مقاله پژوهشی
چكيدة مقاله |
85 |
كليد واژه ها | 86 |
مقدمه
متن مقاله |
87
89 |
حاصل آنکه | 100 |
منابع و مأخذ مقاله | 101 |
منابع و مأخذ | 103 |
مقدمه
مالي كه زتو كس نستاند علم است حرزي كه تو را به حق رساند علم است
جز علم طلب مكن تو اندر عالم چيزي كه تو را زغم رهاند علم است
(شيخ بهائي)
در ميان همة مقدمات بشر «دانش» يگانه چيزي است كه همة افراد از هر نژادي و تابع هر طريقه و مسلكي ، آن را مقدس مي شمارند و به رفعت و عظمت و تقدس آن اعتراف دارد و حتي نادان ترين نادان ها نيز دانش را از آن جهت كه دانش است كوچك
نمي شمارد و شايستة تحقير نمي داند.
آئين مترقي اسلام از روزي كه در صحنة تاريك گيتي درخشيد و فكر و انديشة انسان ها را با نور ايمان روشن ساخت، براي زدودن غبار جهل و ناداني از وجود انسان ها تلاش بي وقفه اي را آغاز كرد: بزرگ رهبر جهان اسلام، حضرت خاتم الانبياء عليه السلام در طول 23 سال از آغاز بعثت خويش تا روز رحلت، همواره مسلمانان را به كسب دانش ترغيب مي كرد و جهل و ناداني را زمينه ساز بدبختي و هلاك مردم به شمار
مي آورد.
انسان اين موجود مختار در جهان و دنياي پيرامون خود همواره به دنبال پيشرفت و كمال است و دوست دارد از اسرار طبيعت آگاه شود، در دنياي پيرامون ما دو نوع بازار موجود است و در اجتماعي كه در آن به سر مي بريم طبق قانون عرضه و تقاضا در هر دو بازار كالاي مخصوصي عرضه مي شود.يكي بازار كسب و تجارت و ديگري علم ومعرفت.
در بازار كسب و تجارت متاع هائي رايج است و قدر و قيمت دارد و نيازهاي جسمي و مادي انسان را تأمين مي كند، و در بازار علم و معرفت كالاهائي رواج دارد كه احتياجات فكري و روحي انسان را تأمين مي كند،
علم پنجره هاي سعادت و شناخت را به روي انسان مي گشايد و دنياي هزار رنگ را در برابر ديده گان پرسش گر ما به قدري زيبا و مرموز جلوه مي دهد كه هر انسان صاحب نهم و كمالي را وادار به تحقيق در خصوص خود مي كند.
از روزگاران قديم تاكنون به مدد همين دانش و معرفت بوده است كه انسان توانسته است به ايده آل هاي خود برسد و قله هاي افتخار را يكي پس از ديگري فتح مي كرد.
علم و دانش علت كلي و اساس آفرينش همة پديده هاي هستي جهان- اعم از آسمان و زمين- است، و اين بزرگترين موهبتي است كه خداوند به بشر ارزاني داشته است.
در اين تحقيق به بحث راجع به علم و جايگاه آن در قرآن وسنت پرداخته ام و بيشتر سعي ام بر آن بوده كه نظر اسلام را در مورد علم به صورت جامع بدانم. هر چند منابع مفيد و جامعي راجع به اين بحث در ميان كتب معتبر اسلامي موجود مي باشد و دسترسي به آن ها براي هر طالبي فراهم مي باشد.
علم و دانش گوهر گران بهاي است كه هر كس را لياقت باشد، مي تواند از آن براي ساختن دنياي پربها و آخرت جاويدان بهترين استفاده را ببرد.
اين تحقيق مشتمل بر 4 بخش است.كه بخش اول آن مربوط به كليات و طرحنامة تحقيق مي باشد.كه در آن به پيشينه و سابقة موضوع و نوع تحقيق و ساختار و محدوده ومشكلات كار پرداخته ام.
در بخش دوم، علم تعريف شده است و انواع و اقسام علوم ذكر شده است.
در بخش سوم: علم از ديدگاه قرآن و آيات الهي را توضيح داده ام و به برخي از آيات قرآن رجوع نموده ام.
در بخش چهارم: به جايگاه علم از نظر سنت پرداخته ام و علم را از ديدگاه ائمه و ارزش و اعتبار آن را از نظر ايشان بررسي نموده ام.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.