پایان نامه بررسی كتابچه ي راهنماي آموزشهاي زيست محيطي
فهرست مطالب
عنوان صفحه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل اول
مقدمه ………………………………………………………………………………………….. 6
بيان اهداف ……………………………………………………………………………………. 7
هدفهاي كلي واهداف رفتاري آموزش محيط زيست …………………………….. 8
تاريخچه توسعه آموزش زيست محيطي ……………………………………………. 9
اهداف آموزش محيط زيست …………………………………………………………. 10
انواع برنامه هاي آموزشي در زمينه آموزش محيط زيست ………………… 11
روند تاريخي آموزش محيط زيست ………………………………………………… 13
در آمدي به مسايل زيست محيطي بين المللي …………………………………… 15
فصل دوم
( تعاريف، مفاهيم، آلودگيها، راهكارها و آموزش ها) …………………………. 17
هوا ……………………………………………………………………………………………. 18
آب …………………………………………………………………………………………….. 26
انرژي و اثرات زيست محيطي نيروگههاي حرارتي ……………………………. 32
زباله ها ……………………………………………………………………………………… 43
صوت ………………………………………………………………………………………… 46
نفت …………………………………………………………………………………………… 48
خاك…………………………………………………………………………………………… 51
جنگل …………………………………………………………………………………………. 54
فصل سوم
( كنفرانسها)
كنفرانس جهاني آموزش محيط زيست- توكيو …………………………………. 61
كنفرانس جهاني محيط زيست استكهلم ……………………………………………. 62
كنفرانس جهاني محيط زيست برانتلند………………………………………………. 63
كنفرانس جهاني محيط زيست- ريو…………………………………………………. 64
فصل چهارم
( راهكارها)
كجا و چگونه محيط زيست را آموزش دهيم …………………………………….. 66
تاريخچه آموزش محيط زيست در سازمان حفاظت محيط زيست ……….. 77
راهكارهاي حفاظت از محيط زيست…………………………………………………. 79
آينده نگري و تعهد در قبال نسل هاي آينده ……………………………………… 83
تدوين راهكارهاي عملي در آموزش محيط زيست …………………………….. 86
فصل پنجم
نتيجه گيري ………………………………………………………………………………… 88
منابع و ماخذ ………………………………………………………………………………. 89
مقدمه:
در سرزمين ما، مقوله محيط زيست و در پيوند مستقيم با آن، ضرورت حفاظت از محيط زيست به عنوان دانش، بينش و حرفه از تاريخچه اي بس نوين بر خوردار است و به همين دليل است كه هنوز جايگاه واقعي خود را ميان اذهان عمومي باز ننموده است (1) با توجه به رشد روز افزون جمعيت و محدود بودن منابع طبيعي در دسترس، امروزه مسئله حفاظت از محيط زيست به عنوان يكي از مهمترين مسائل جامعه بشري مطرح شده است كه لازمه آن آموزش هاي زيست محيطي به افراد جامعه مي باشد. نكته حائز اهميت اين است كه حفظ محيط زيست محدود به مرزهاي سياسي و جغرافيايي نبوده و اهتمام جمعي همه ساكنان كره زمين را مي طلبد. بنابراين مسائل محيط زيست در اواخر قرن بيستم بعدي جهاني يافت و مورد توجه و رسيدگي جدي كارشناسان قرار گرفته است.
درك عواملي و عواقب دگرگوني جهاني محيط زيست و يافتن راههاي مناسب جهت پيشگيري و مقابله با آثار سوء آن بسيار ضروري است. (2) آموزش هاي زيست محيطي به عنوان يك اولويت مهم و درجه اول براي كليه جوامع انساني به خصوص كشورهاي در حال توسعه مطرح مي شود. در چنين جوامعي توسعه صنايع، كشاورزي و افزايش جمعيت و توسعه شهرها موجب سرازير شدن انبوهي از آلاينده هاي مختلف به محيط زندگي انسان و ساير موجودات زنده گرديده و از سوي ديگر و عمدتا به دليل آگاهي لازم، هنوز راههكارهاي جديد براي مهار اين قبيل آلودگي ها پيش بيني نشده است و در نتيجه معضلات ناشي از بروز اين مسائل هر چه بيشتر خود نمايي مي كنند. بنابراين ضروري است كه تمهيداتي انديشيده شود تا بتوان اين پديده خطرناك را كه البته هنوز بسياري از افراد خطر آن را درك نمي نمايند كنترل نمود. (3)
بيان اهداف:
هدف از اين گزارش اين است كه انسان در جهان معاصر در لحظات بسيار حساسي از حيات خود قرار دارد با گذشت قرنها از زندگي بشر بر روي كره زمين هنوز بر قراري مساوات و عدالت و توسعه با نابرابري در ميان كشورها و در درون كشورها وجود دارد. فقر و گرسنگي و عدم برخورداري از آموزش و بهداشت در همه كشورها در مقياس هاي متفاوت پديده هاي شناخته شده است.
ازياد جمعيت، زيست بومها را كه حيات بشر بدانها وابسته است به شدت در معرض نابودي قرار داده است حال براي احتراز از نابودي مطلق محيط زيست همه انسانها هم تصميم گيران و هم مردم ديگر در ابعاد جهاني يا ملي به ويژه در سطح محلي بايد آموزش هاي لازم را در اين زمينه ببينند و بدانند كه پيشرفت و توسعه بايد روزهاي پايدار داشته باشد واز ثمرات آن نه تنها نسل هاي حاضر بلكه بايد نسل هاي آينده نيز بهره مند شوند كه اين كار تنها با آموزش هاي لازم در مورد محيط زيست به انسانها و شهروندان جامعه صورت مي گيرد تا آنها از امكانات كه در اختيار دارند به خوبي استفاده كنند و آن ها را به هدر ندهند تا براي نسل آينده هم باقي بماند. (4)
هدف كلي واهداف رفتاري آموزش محيط زيست:
هدف آموزش محيط زيست در اصول راهنماي آن نهفته است كه مي توان آن را به صورت زير بيان كرد: توسعه آگاهي و درك هر فرد نسبت به فرآيندها و ارتباطات داخلي در محيط هاي طبيعي و مصنوعي به صورتي كه شخص به ارزش ها ونظريات، انگيزه ها و تعهدات خود نسبت به حمايت و حفاظت از محيط زيست جامعه عمل بپوشاند و منجر به اين شود كه شخص اقداماتي براي حل مسايل محيط زيست و بهبود كيفيت زندگي بعمل آورد. به عبارت ديگر هدف آموزش محيط زيست اينست كه در هر فرد حساسيتي نسبت به حوادث و تغييرات فيزيكي، زيست، اجتماعي، اقتصادي و سياسي محيط زيست به وجود آورد و نگراني هايي نسبت به مسائل ناشي شده از آنها و خواستي صميمانه نسبت به اصلاح مشكللات انساني مانند فقر، بي سوادي و بي عدالتي اجتماعي، قدرت تشخيص و توصيف مسائل زيست در وي ايجاد كند و مهارتي براي ابداع روش ها و وسايل حل مسايل زيست محيطي در او بپروراند.
پس بر هر فرد كاملاً واجب است كه براي بقاي نوع بشر و ارتقاء كيفي زندگي وي از ارتباط آدمي با محيط زيست آگاه شود و آنرا درك كند و ارزشها و ديدگاههايي را براي حفاظت و عدالت اجتماعي بپروراند و به تنهايي يا گروهي در جهت حل مشكلات محيط زيست اقدام نمايد و يا از بروز آن ها جلوگيري كند. آموزش محيط زيست كوشش آگاهانه اي براي دستيابي جهاني به اين هدف براي تمام سنين و از طريق تمام نظام هاي آموزش رسمي و غير رسمي و به كار بردن دانش و روش هاي همه رشته ها است. (5)
تاريخچه توسعه آموزش زيست محيطي:
ريشه هاي نخستين آموزش زيست محيطي، آموزش، حفاظت از محيط زيست بود.
آموزش زيست محيطي نوين نه تنها بر آگاهي شهروندان جهان از مشكلات تاكيد بيشتري دارد، بلكه ميل به مشاركت ومهارت آنان را در مديريت و ساماندهي محيط زيست مي طلبد. كنفرانس استهكلم را مي توان اولين گردهمايي هاي بين المللي در جهت توجه افكار عمومي جهان به سمت محيط زيست دانست در كنفرانس سازمان ملل در مورد محيط زيست كه در سال 1972 در استهكلم برگزار شد، 113 كشور جهان با تصويب بيانيه محيط زيست به نقش آموزش و آگاه كردن مردم و شناساندن موضوعات زيست محيطي به آنان تاكيد كردند. در اين پروژه اصول و خطوط برنامه جهاني آموزشي محيط زيست تهيه شده زمينه اصلي اين برنامه ايجاد اخلاق جهاني جديدي درمردم در برخورد با محيط زيست بود. اهداف آن ريشه كن سازي فقر، گرسنگي، بي سوادي، آلودگي، استثمار انساني و سلطه طلبي، ممانعت از پيشرفت ملي به بهاي ملت ديگر و ترويج راههاي توسعه آن دسته از منابع جهاني كه به نفع همه ابناي بشر است تشكيل مي دهد. آموزش زيست محيطي جهاني به سرپرست (IEEP) در سال 1977 در تفليس گرجستان برگزار شد. بيانيه و توصيه هاي كنفرانس تفليس به نقطه عطفي در آموزش زيست محيطي جهان مبدل شد. در اين بيانيه راه كارهايي براي توسعه آموزش زيست محيطي در سطوح ملي كشورهاي جهان ارائه شد.
بيست سال بعد از كنفرانس استهكلم در سال 1992 در شهر ريو در برزيل اجلاسي با عنوان ( سراي زمين) برگزار گرديد كه حاصل آن منشوري به نام ( دستور كار 21) بود (6)
اهداف آموزش محيط زيست:
هدف آموزش محيط زيست در اولويت اول، پرورش افرادي فعال و آگاه نسبت به محيط زيست خود و مسئوليتشان در حفاظت از آن است براي نيل به اين هدف، آموزش بايد شناخت افراد را نسبت به واكنش هاي متقابل نسبت به جنبه هاي فيزيكي و بيولوژيكي اجتماعي- اقتصادي و فرهنگي محيط زيست و وابستگي و ارتباطات پيچيده ميان توسعه اجتماعي- اقتصادي و بهبود محيط زيست افزايش دهد. و افراد و گروههاي اجتماعي بايد بتواند از طريق آموزش، مجموعه اي از ارزشها و علائق به محيط زيست را كسب نموده و انگيزه هاي لازم را در جهت مشاركت فعال در حفاظت و بهبود محيط زيست بدست آورند به علاوه افراد و گروهها بايد مهارت هاي لازم جهت تشخيص و حل مسائل محيط زيست را در خود رشد دهند آموزش محيط زيست براي كارشناسان و افراد متخصص اساساً به معني جهت دادن به علائق زيست محيطي آنهاست. اين آموزش مي تواند منجر به توسعه و غني شدن اطلاعات در مورد موضوعات زيست محيطي و شركت فعالانه آنان در گروههاي شغلي گردد. (5)
هدف آموزش محيط زيست توسعه آگاهي و درك هر فرد نسبت به فرايند ها وارتباطات داخلي در محيط هاي طبيعي و مصنوعي به صورتي كه شخص به ارزش ها نظريات- انگيزها و تعهدات خود نسبت به حمايت و حفاظت از محيط زيست جامع عمل بپوشاندو منجر به اين شود كه شخص اقداماتي براي حل مسائل محيط زيست و بهبود كيفيت زندگي به عمل آورد. به عبارت ديگر هدف آموزش محيط زيست اين است كه در هر فرد حساسيتي نسبت به حوادث و تغييراتي فيزيكي، زيستي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي محيط زيست به وجود آورد و نگراني هايي نسبت به مسائل به وجود آمده در وي ايجاد ونسبت به اطلاع مشكلات انساني مانند: فقر، بيسوادي، بي عدالتي، اجتماعي و………
همت گمارد و مهارتي براي ابداع روش ها، وسايل و حل مسائل زيست محيطي دراو به پروراند. (5)
در مجموع هدف از آموزش هاي زيست محيطي كمك به بالا رفتن سطح آگاهي زيست محيطي شهروندان براي حفظ محيط زيست درمقياس محلي، منطقه اي و جهاني است و همچنين ايجاد و ارتقاي حساسيت در افراد نسبت به حوادث و تغييراتي است كه در طبيعت رخ مي دهد. فلسفه آموزش زيست محيطي آگاهي افراد از ارتباط انسان بر محيط زيست وارتقاء كيفيت زندگي انسان و بالا بردن ارزش ها وديدگاه ها براي حفاظت از محيط زيست مي باشد.
تا هر فرد به تنهايي يا به طور گروهي جهت حل مشكلات زيست محيطي و يا از بروز اين مسائل جلوگيري كند. (6)
در مجموع هدف از آموزش محيط زيست شناخت وظايف انسان نسبت به مسائل محيط زيست درك ارزشهاي زيست محيطي، حمايت از ديدگاههاي حفاظتي و عدالت اجتماعي و همچنين تلاش در جهت جلوگيري و يا حل مشكلات و عضلات زيست محيطي جامعه ميباشد.(6)
انواع برنامه هاي آموزشي در زمينه آموزش محيط زيست:
جهت برنامه ريزي بلند مدت و كوتاه مدت آموزش محيط زيست، بايستي انواع برنامه هاي آموزشي موجود در زمينه آموزش محيط زيست را شناخته و بر روي آنها مطالعه جامع انجام گيرد. در زمينه آموزش محيط زيست پنج نوع برنامه آموزشي بايد تهيه و اجرا گردد كه شامل:
- برنامه هايي كه جهت آموزش عموم مردم و اعتلاي دانش زيست محيطي جهت رسيدن به اهداف اوليه و پايه آموزشي اعمال مي گردد.
- برنامههاي آموزشي جهت مقاطع مختلف تحصيلي ( ابتدايي، راهنمايي، دبيرستان ودانشگاه)
- برنامههاي آموزشي براي مشاغل خاص كارگران، صنعتگران و………) به صورت تلفيق آموزشهاي زيست محيطي با شغل مربوطه
- برنامه هاي آموزشي با طرح مسائل خاص محيط زيست براي متخصصان و پژوهشگران محيط زيست
- برنامه هاي آموزشي جهت مسئولان اجرايي، تصميم گيران و برنامه ريزان كشور (7)
روند تاريخي آموزش محيط زيست:
روند توسعه بي حد و مرز شهر نشيني، تخريب منابع طبيعي، رشد سريع جمعيت آلودگيها مصرف بي رويه انرژي و………در جهان پيدا مي كند و اين اعمال ناآگاهانه انسان، نتيجه اي جز تهديد جدي در زندگي موجودات زنده و محدوده شدن شرايط زيست انسان ندارد. مسائل و مشكلات زيست محيطي صرفاً به يك كشور، منطقه و يا قاره محدود نمي شود بلكه با توجه به اينكه استقرار زمين يكپارچه است هيچ كشوري نمي تواند ادعا كند كه انتشار آلودگي و مشكلات ناشي از آن مختص كشور متبوعش مي باشد پس احتمال انتشار آلودگي ناشي از كشوري به دورترين نقاط دنيا وجود خواهد داشت و مشكلاتي ناشي از آن كشورهاي ديگر به خصوص كشورهاي هم مرز را تحت الشعاع قرار خواهد داد با توجه به اهميت محيط زيست و توجه به مسائل و مشكلات ناشي از اعمال ناآگاهانه انسان، برگزاري اجلاس و كنفرانسهاي جهاني و معاهدات بين المللي ضروري ولازم الاجرا تشخيص داده شد. اين كنفرانسها با طرح مسائل ومشكلات زيست محيطي جهان و تبادل نظر و ارائه نقطه نظرات و بحث هاي كارشناسي، كشورها را به اجراي قوانين مصوب تشويق و ترغيب مي نمايد تا به پشتوانه همكاريهاي جهاني، زندگي پايدار براي انسانها تبيين گردد. با بيداري كشورها نسبت به مسائل محيط زيست، اولين كنفرانس جهاني محيط زيست در سال 1972 در كشور سوئد برگزار شد. بعد از آن كنفرانس ها و سمينارهاي بين المللي و معاهدات مختلف منطقه اي و جهاني در مورد مسائل محيط زيست در كشور هاي مختلف برگزار گرديد. (7)
دركنفرانس هاي مهم بين المللي، آموزشي محيط زيست سهم عمده اي به خود اختصاص داده است. آموزش به عنوان اساس علم و دانش جايگاه ويژه اي در كنفرانس ها، كارگاههاي آموزشي، معاهدات و اعلاميه هاي جهاني دارد. بر اين اساس به كنفرانسهاي مهم جهاني كه به بررسي و ارائه راهكارهاي آموزشي محيط زيست پرداخته و قوانين مهم اجرايي از آن منتج گرديده است. (7)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.