پایان نامه بررسی نقش بورس اوراق بهادار در اقتصاد کشور ایران
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش بازار بورس اوراق بهادار در اقتصاد کشور عزیزمان ایران است. در این باره ابتدا مفاهیم مربوط به بازارهای مالی، بازار بورس و اوراق بهادار، بررسی بهترین بازار تأمین مالی در ایران، دانسنتی های مربوط به بورس اوراق بهادار، نقش بورس اوراق بهادار در اقتصاد ایران و… مورد ارزیابی قرار گرفته است. در ادامه پژوهش با رویکرد پرسش نامه ای اثرات نقش بازار اوراق بهادار بر توسعه اقتصاد کشور ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که 5/81 درصد پرسش شونده ها، ایجاد بازار اوراق بهادار را در راستای توسعه بازار سرمایه و اقتصاد کشور ایران اثربخش ارزیابی کرده اند. از طرفی نیز تدوین قوانین و مقررات عملاً به روش آزمون و خطا بوده که عاملی بازدارنده در توسعه اقتصادی به شمار می آید. 89 درصد پاسخها نیز بیانگر عدم شفافیت و کارایی در بازار اقتصادی بوده است. همچنین این نتایج نشان میدهد بازار بورس اوراق بهادار در ایران فاقد قانونمندی مناسب است که میتواند موجب فعالیت نادرست شرکت های مضاربه ای و بی ثمر ماندن خصوصی سازی شرکت های دولتی شود. همچنین براساس نتایج بدست آمده ناآگاهی سیاست گذاران از مزایای بیشمار بازار بورس اوراق بهادار و نحوه اداره آن منجر به بی توجهی آنها در پیشبرد بیشتر این بازار در ایران شده که یکی از عوامل اصلی کمتر توسعه یافتگی اقتصاد کشور ایران میباشد. با عنایت به نتایج بدست آمده چندین راهکار عملی پیشنهاد میشود که از طریق توسعه کمی و کیفی معاملات و شفاف شدن عملکرد بازار سرمایه این امر کمک شایانی به توسعه بازار سرمایه در اقتصاد ایران خواهد نمود.
کلمات کلیدی: بازار مالی، بازار بورس، بورس اوراق بهادار، بازار سرمایه، اقتصاد
1-1: مقدمه
از بعد نظری سرمایه یکی از عوامل مهم تولید و بنابر اعتقاد بسیاری از اقتصاد دانان موتور رشد و توسعه اقتصادی به شمار میرود. امروزه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه دولتها در پی راهکارهایی جهت افزایش ظرفیت های تولیدی، کاهش نرخ بیکاری، کنترل حجم نقدینگی، افزایش درآمدهای مالیاتی و… میباشند تا موجبات رشد و توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه جامعه را فراهم نمایند. به عبارنی این کشورها تلاش میکنند با اتخاذ سیاستهای اقتصادی، اشتغال کامل و رشد اقتصادی مستمر خود را با سرمایه گذاری تأمین نمایند و البته تشکیل سرمایه هسته مرکزی رشد و توسعه اقتصادی این شرکتها محسوب میشود. آنها میکوشند با ایجاد شرایط مناسب سرمایه گذاری، اطمینان سرمایه گذاران داخلی و خارجی را فراهم کنند. تشکیل سرمایه نیز دو فرآیند مهم پس انداز و تبدیل پس انداز به سرمایه گذاری را دربر دارد (دوماس و آلاز، 1996)[1].
از جمله مشکلات اساسی کشورهای توسعه نیافته کمبود منابع مالی و پایین بودن سطح پس انداز را میتوان برشمرد. لیکن همین کشورها به دلیل نداشتن فضای مناسب سرمایه گذاری و نبود بازارهای مالی فعال و توسعه یافته، از بکارگیری صحیح منابع مالی محدود خود نیز در جهت توسعه اقتصادی بازمیمانند (جهان خانی، پارسائیان، 1995)[2].
تأمین منابع مالی یکی از عمده ترین موانع در ارتباط با توسعه کشورهاست. در این بین ایجاد بازاری مناسب مانند بازار بورس اوراق بهادار به عنوان یکی از ارکان تأمین منابع مالی کشور جهت توسعه اقتصادی آن مورد توجه بسیاری از کشورها در جهان قرار گرفته است. تا جایی که در برخی از کشورها نیمی از بازار سرمایه را به خود اختصاص داده و هم اکنون در حدود 20 تریلیون دلار در 125 بورس رسمی جهان در گردش میباشد. بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام میشود. بازاری که بسیاری از شرکتها به حضور در آن تمایل دارند تا از مزایای آن بهره مند شوند. گرچه این امکان برای تمام شرکتها فراهم نیست و بسیاری از شرکتها بدلیل عدم احراز شرایط قادر به حضور در این بازار نیستند. از طرفی دیگر همه شرکتها مایل به حضور در بازار بورس نبوده و منافعشان ایجاب میکند در بیرون از این بازار به فعالیت بپردازند (فیلیپ گالی و پیتون فاستر رودن، 1988)[3].
با این حال بازار بورس اوراق بهادار نقش مهمی را در جذب سرمايه های اندك مردم و تأمين مالی شركت ها فراهم می آورد. از آنجا كه اين بازارها در تخصيص منابع و سرمايه ملی نقش سازنده ای دارند، بنابراين مطلوبيت آن ها در جهت توسعه اقتصادی جامعه خواهد بود (دوانی، 2004)[4].
1-2: بیان مساله
بازار بورس اوراق بهادار نقش مهمي را در جذب سرمايه هاي اندك مردم و تأمين مالي شركت ها فراهم مي آورد . از آنجا كه اين بازارها در تخصيص منابع و سرمايه ملي نقش سازنده اي دارند، بنابراين مطلوبيت آن ها در جهت توسعه اقتصادي جامعه خواهد بود . افراد سعي مي كنند تا با كسب اطلاعات در شركت هاي پذيرفته شده در بور س نسبت به خريد و يا فروش سهام اقدام كنند . بنابراين اطلاعات نقش تعيين كننده اي براي آن ها ايفا خواهدكرد.
با گسترش فناوري و دسترسي راحت و سريع به اطلاعات از طريق رايانه ها و شبكه هاي انتقال اطلاعات، موضوع استفاده از اطلاعات در تصميم گيري، ابعاد تازه اي به خ ود گرفته است. از يك طرف شركت ها و افراد به شيوه اي راحت تر به تبادل اطلاعات مي پردازند و از طرف ديگر دست اندركاران بازار سرمايه سريع تر به نيازهاي اطلاعاتي افراد پاسخ مي دهند .
در اين ميان نقش محققين و جامعه دانشگاهي در پيشرفت هرچه بهتر و بيشتر امور، غيرقابل انكار است . آن ها تلاش مي كنند تا با مشاهده پديده هاي بازار و ارايه نظرها و پيشنهادهاي خود به پويايي و بهينه سازي بازار كمك كنند.
از زمان تأسيس بورس اوراق بهادار در ايران تا امروز تحقيقات زيادي در رابطه با ابعاد مختلف و متنوع بورس انجام شده است . بيشتر اين تحقيقات در قالب پايان نامه هاي دانشگاهي و بعضًا به صورت مقالات منتشر شده در مجلات صورت گرفته است . در اين مقاله تلاش مي شود تا تحقيقات )در دسترس ( انجام گرفته تاكنون جمع آوري و سپس درطبقه هاي مشابه قرار گيرد . به عبارت ديگر، موضوع اصلي در اين مقاله بررسي مو ضوعاتي
است كه تاكنون در بورس اوراق بهادار به آن پرداخته شده است . اين كار از دو جنبه ضروري به نظر مي رسد: اول آن كه مشخص مي شود تاكنون محققين بر روي چه موضوعاتي كار كرده اند و به احتمال به چه موضوعاتي بيشتر پرداخته اند . دوم آن كه با اين دورنما زمينه براي ان جام تحقيقات آتي تسهيل مي شود . بنابراين، آن هايي كه تمايل به بررسي مطالعات پيشين دارند با مراجعه به آن مطالعات از موضوعات و نتايج تحقيق آن ها مطلع شده و به احتمال آن ها را ادامه خواهند داد . از طرف ديگر مشخص خواهد شد كه بازار بورس در چه زمينه هايي به تحقيق و مطالعه بيشتر نياز دارد.
چنين به نظر مي رسد كه ايجاد يك بانك اطلاعاتي جامع، كه در برگيرنده تحقيقات بازار سرمايه از لحاظ موضوعي و محتوايي باشد، ضروري است . تاكنون چنين مجموعه اي طراحي و ساخته نشده است. بنابراين هدف ديگر اين تحقيق، ارايه بانك اطلاعاتي است كه در حد امكان مجموعه تحقيقات بررسي شده در اين مقاله را در بر بگيرد . اميد است در آينده و با افزايش تحقيقات بازار سرمايه، بر جامعيت اين مجموعه افزوده شود . بقيه بخش هاي اين مقاله به اين ترتيب است؛ در بخش دوم مطالعات انجام شده پيشين در زمينه بررسي تحقيقات بازار سرمايه مرور مي شود . در بخش سوم روش گردآوري و طبقه بندي در اين تحقيق تشريح مي شود . در بخش چهارم بررسي تحليلي مطالعات پيشين انجام مي شود، و بخش پاياني به نتيجه گيري اختصاص دارد.
1-3: اهمیت و ضرورت تحقیق
BOURSE در اصل کلمه ای فرانسوی می باشد که مانند بسياري ازلغات فرانسوی وارد فرهنگ و ادب فارسی شده است . معنای لغوی آن در زبان فرانسوی « کیف پول » می باشد . اما این کلمه جادویی امروز مفهومی فراتر از کیف پول به خود گرفته است و یکی از معیارها و شاخص های اساسی اقتصاد کشورمان به حساب می آید . اهمیت بورس از چندین دیدگاه قابل نقد و بررسی است و با تحلیل هر یک از آن ها می توان به نقش آن در اقتصاد پی برد
اجازه دهیدادامه بحث را با مثالي ادامه دهيم .فرض کنید شما برای عملی ساختن ایده یا فکری نیاز به پولی هنگفت دارید در این شرایط چه می کنید ؟ یکی از بهترین کارهایی که می توانید انجام دهید این است که با چند نفر شریک شوید . شاید اتفاقی درست مانند همین در سطح کلان می افتاد بخش خصوصی و گاهي دولت برای تامین اعتبار کارخانجات و طرح های خود، روی به سمت بخش یا بخش های خصوصی دیگر می آورند و این شراکت از همین نقطه شروع می شود . پس از آن که در کارخانه یا بنگاه اقتصادی شریک شدید به شما سندی تعلق می گیرد که به آن در اصطلاح سهم می گویند . این سهم در ادبیات اقتصادی جزء اوراق بهادار محسوب می شود . اما اگر روزی خواستید این سهم را به فروش برسانید و یا شراکت خود را بهم بزنید تکلیف چیست ؟ و چگونه می خواهید ارزش آن روز سهم خود را تشخیص دهید ؟ شاید برای ارزش گذاری روی یک کارخانه و یا یک شرکت نیاز به تیم اقتصادی بزرگی باشد و کاری تقریبا دشوار که هزینه آن شاید از مقدار سهم شما هم فراتر رود .
برای حل این مشکل سازمانی تاسیس شده است بنام سازمان بورس اوراق بهادار که در آن سهام بر حسب عرضه و تقاضا روزانه قیمت گذاری می شوند و شما می توانید در آنجا سهام خود را به قیمت آن روز به فروش برسانید . در اصل این کار کارشناسی و ارزش گذاری روی شرکت ها توسط مجرب ترین تیم های اقتصادی انجام می شود و به صورت عرضه و تقاضا نمود پیدا می کند . اما دشواری کار اینجاست که اگر هر کسی برای اجرایی کردن ایده خود تصمیم به تاسیس شرکت سهامی عام بگیرد شاید روزانه بیش از صدها شرکت سهامی عام وارد بورس شوند که این خود می تواند به اقتصاد لطمه های جدی بزند . پس چگونه می شود با پول اندک در صنعتی دلخواه سرمایه گذاری نمود ؟ باز پاسخ این پرسش در بورس اوراق بهادار می باشد . سرمایه گذار می تواند با بررسی صنایع مختلف و شناخت شرکت های مختلف در بورس به سرمایه گذاری در صنعت و شرکت دلخواه خود به هر میزان که مایل باشد بپردازد . شاید زیبایی این حرکت در آن جا باشد که هر کس با هر سرمایه ای می تواند در صنعتی که شاید حضور فردی در آن احتیاج به پول هنگفت دارد مشارکت کند .
[1] Dumas & Allaz, 1996.
[2] Jahankhani & Parsaeian, 1995.
[3] Philip, L, Gooley & Payton Foster Roden, 1988.
[4] Davani, 2004.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.