پایان نامه تاثیر هوشمندسازی مدارس بر سبکهای یادگیری دانش آموزان پایهی پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
فهرست محتوا
فهرست مطالب
عنوان
- چکیده 1
- فصل یکم:کلیات پژوهش
- 1-1مقدمه 3
- 1-2-بیان مسئله 5
- 1-3-اهمیت پژوهش… 7
- 1-4-اهداف پژوهش… 8
- 1-4-1-هدف اصلی. 8
- 1-4-2-اهداف فرعی. 8
- 1-5-فرضیه های پژوهش… 9
- 1-5-1-فرضیه اصلی. 9
- 1-5-1فرضیه های فرعی. 9
- 1-6-تعریف مفاهیم. 9
- 1-7تعریف عملیاتی مفاهیم. 12
- 1-8 متغیرهای پژوهش… 13
- فصل دوم:پیشینه مطالعاتی
- 2-1- زمینه 15
- 2-2- روند تحولات و تاریخچه تدریس و یادگیری مدارس هوشمند در ایران. 18
- 2-3- تاریخچه تدریس و یادگیری مدارس هوشمند در جهان. 19
- 2-4- مفاهیم و تفاوت مدرسه هوشمند با سایر. 21
- 2-4-1- مفهوم مدرسه هوشمند. 21
- 2-4-2- مفهوم مدرسه هوشمند ازدیدگاه دیوید پرکینز. 21
- 2-4-3- تفاوت مدرسه هوشمند با مدرسه مجازی. 22
- 2-4-4- تفاوت مدارس سنتی وهوشمند. 23
- 2-5- کاربرد فنآوری اطلاعات در آموزش و پرورش.. 23
- 2-5-1- کاربرد فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس انفرادی. 24
- 2-5-2- کاربرد فنآوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری اکتشافی. 25
- 2-5-3- کاربرد فنآوری اطلاعات و ارتباطات در تبادل ارتباط. 25
- 2-5-4- کاربرد فنآوری اطلاعات و ارتباطات در ارزشیابی هدفهای آموزشی. 25
- 2-5-5- کاربرد فنآوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزار مدیریت.. 26
- 2-6- آموزش، یادگیری و فنآوری اطلاعات و ارتباطات.. 26
- 2-7- نقشهای فنآوری اطلاعات در مدارس.. 27
- 2-8- پایههای نظری فنآوری آموزشی. 28
- 2-8-1- سقراط (469-399 پیش از میلاد) 28
- 2-8-2- ونت (1920-1832) 29
- 2-8-3- ابینگهاوس (1909-1850) 29
- 2-8-4- لوین (1947- 1890) 29
- 2-8-5- ویگوتسکی (1934-1896) 30
- 2-8-6-گانیه (2002-1916) 30
- 2-8-7-مریل (1937) 30
- 2-9-ضرورت استفاده از وسایل تکنولوژی آموزشی در کلاس.. 31
- 2-10- اهداف کلی آموزش در ایران. 31
- 2-10-1- ارتباط اهداف کلی با نقش مدارس هوشمند. 32
- 2-11- ارکان مدارس هوشمند. 33
- 2-12- اصول مدارس هوشمند. 33
- 2-13- اهداف مدارس هوشمند. 34
- 2-14- معرفی پروژه شبکه تایگر. 35
- 2-14-1- اجرا و پیاده سازی. 35
- 2-15- مدل اولیه مدارس هوشمند ایران. 37
- 2-15-1- مدل مفهومی مدرسه هوشمند. 37
- 2-15-2- عناصر مدل مفهومی مدرسه هوشمند. 38
- 2-15-2-1- محیط یاددهی و یادگیری مبتنی بر محتوای چند رسانهای. 38
- 2-15-2-2- زیر ساخت توسعه یافته فن آوری اطلاعات.. 39
- 2-15-2-3- مدیریت مدرسه توسط سیستمهای یکپارچه رایانهای. 40
- 2-15-2-4- برخورداری از معلمان آموزش دیده در حوزه فن آوری اطلاعات.. 41
- 2-15-2-5- ارتباط یکپارچه رایانهای با مدارس دیگر. 41
- 2-15-3- مدل اجرایی مدرسه هوشمند. 42
- 2-15-3-1- لایه فرآیندهای کسب و کار 43
- 2-15-3-1-1- آموزش، تدوین و مدیریت منابع آموزشی. 43
- 2-15-3-1-2- مدیریت امور دانش آموز 44
- 2-15-3-1-3- مدیریت مدرسه 45
- 2-15-3-1-4- مدیریت فن آوری. 46
- 2-15-3-2- لایه خدمات و سیستمهای کاربردی. 46
- 2-15-3-2-1- آموزش، تدوین و مدیریت منابع آموزشی. 47
- 2-15-3-2-2- مدیریت امور دانش آموزی. 48
- 2-15-3-2-3- مدیریت مدرسه 49
- 2-15-3-2-4-مدیریت فن آوری. 50
- 2-15-3-3- لایه فنی. 50
- 2-16- مدلهای مختلف فضاهای یادگیری. 51
- 2-16-1- مدلهای یادگیری شبکهای. 51
- 2-16-2- یادگیری در کلاسهای آینده 51
- 2-16-3-یادگیری ساختار دانش و توانایی حل مشکل. 52
- 2-16-4- یادگیری مبتنی بر جامعه 52
- 2-17- نه قدم اصلی شخصی سازی یادگیری. 53
- 2-18- مفهوم یادگیری. 53
- 2-19- محورهای اساسی یادگیری. 55
- 2-20- اهمیت یادگیری. 55
- 2-21- شرایط یادگیری. 56
- 2-22- تقسیم بندی سبکها 57
- 2-22-1- سبکهای شناختی. 57
- 2-22-2- سبکهای عاطفی. 57
- 2-22-3- سبکهای فیزیولوژیکی. 57
- 2-22-1-1- سبک های شناختی و انواع آن : 58
- 2-22-1-2- دستهبندی سبکهای شناختی بر اساس نظر کلب.. 59
- 2-23- نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری. 60
- 2-24- عناصر رویداد یادگیری. 62
- 2-25- تعریف مفاهیم سبکهای یادگیری. 63
- 2-26- نظریههایی در سبک های یادگیری. 64
- 2-26-1- سبک یادگیری دان و دان. 64
- 2-26-2- سبکهای یادگیری ورمونت.. 65
- 2-26-3- رویکردهای یادگیری بیگز. 66
- 2-26-4- سبک های یادگیری فلدر و سولمان 67
- 2-26-5- سبکهای یادگیری کلب و فرای. 68
- 2-26-5-1- نظریه یادگیری تجربهای 68
- 2-27- تاثیر سبکهای دانش آموزان در ارتباط با معلم. 76
- 2-28- سبکهای مختلف یادگیری در فرآیند آموزش.. 76
- 2-29- تحقیقات انجام شده در داخل کشور 77
- 2-30- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور 84
- 2-31- جمع بندی. 91
- 2-32-چهارچوب نظری پژوهش… 94
- فصل سوم:روش اجرای تحقیق
- مقدمه: 97
- 3- 1 روش پژوهش… 97
- 3-2- جامعه آماری. 97
- 3-3- نمونه آماری حجم نمونه و روش تعیین آن: 97
- 3-4 – ابزار اندازه گیری داده ها 98
- 3- 5 تعیین روایی و پایایی ابزار پژوهش: 98
- 3-6 روش تجزیه و تحلیل داده ها 99
- فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها
- مقدمه 101
- 4-1-توصیف داده ها 101
- 4-1-1- توزیع فراوانی ، نمودار هیستوگرام و شاخص های توصیف متغیرهای پژوهش… 102
- 4 – 2 تحلیل داده ها 120
- 4- 2– 1 بررسی فرضیه اول. 121
- 4 – 2 – 2 بررسی فرضیه دوم 122
- 4 – 2 – 3 بررسی فرضیه سوم 123
- 4 – 2 – 2 بررسی فرضیه چهارم 124
- فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادهامقدمه 126
- 5-1نتیجه گیری. 126
- 5-2-فرضیات پژوهش و نتایج آنها 127
- 5-2-1- بررسی فرضیه اول. 127
- 5-2-2- بررسی فرضیه دوم 128
- 5-2-3 بررسی فرضیه سوّم 128
- 5-2-4-بررسی فرضیه چهارم 129
- 5-3- محدودیت ها 129
- 5-4-پیشنهادات.. 131
- 5-5-خلاصه پژوهش… 132
- منابع و ماخذ. 134
- ضمائم. 142
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر هوشمند سازی مدارس بر سبکهای یادگیری (مدل کلب) دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش وپرورش شهر تهران است. پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی همراه با پیش آزمون و پس آزمون است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی مناطق 19 گانه شهر تهران در سال تحصیلی 93-92 به تعداد 32250 نفر میباشد که 400 نفر بر اساس جدول اچ اس بولا و به روش تصادفی خوشهای ناهمگون انتخاب شدند. آزمودنیها ابتدا به پرسشنامهٔ سبک یادگیری کلب (2005) پاسخ دادند، بعد از گذشت 2 ماه از به کارگیری فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس هوشمند، مجدداً” آزمودنیها به پرسشنامهٔ مذکور پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از روشهای آمارتوصیفی و آمار استنباطی t همبسته استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان دادند که مدارس هوشمند بر تجربه عینی و آزمایشگری فعال دانش آموزان مؤثر بوده و آنها را افزایش داده است. همچنین بر شیوههای یادگیری مفهوم سازی انتزاعی و مشاهده تاملی نیز تأثیر گذار بوده و آنها را کاهش داده است.
کلید واژه: مدارس هوشمند، فن آوری اطلاعات و ارتباطات ICT، فن آوری آموزشی، سبکهای یادگیری کلب، سبک (همگرا، واگرا، جذب کننده و انطباق دهنده)
فصل یکم
1-1 مقدمه
درآغاز هزارهٔ سوم، با گذر از دوران صنعتی موج چهارم حیات بشر که پیتر دراکر اصطلاح «جامعه دانش» را برای این موج به کار میبرد، شکل گرفته است و مدارس کشورهای پیشرفته در این دوران به ویژگیهایی دست یافتهاند که با آن چه به صورت سنتی از مدارس درک میشود، متمایز است.
هم چنین تعلیم و تربیت همواره نقش بسیار مهمی در زندگی انسان ایفا کرده است و همراه با تغییر زندگی انسان و توسعه فن آوری، دچار تغییر و دگرگونی گردیده است. بدین ترتیب میتوان ادعا کرد که توسعه نظام آموزشی در عصر فن آوری اطلاعات و ارتباطات، یکی از چالشهای اصلی سیاست گذاران است. در بسیاری از کشورهای جهان، گسترش فن آوری اطلاعات در آموزش و پرورش مد نظر قرار گرفته است و کشورها اعم از توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه، برنامههای جامعی را برای مجهز کردن مدارس با امکانات گوناگون طراحی کردهاند.
بر خلاف شرایط موجود در مدارس سنتی، فن آوری اطلاعات و ارتباطات در بسیاری از مدارس به عنوان بخش ضروری در فرآیند یاددهی – یادگیری تبدیل شده است و تحولی عظیم را درکلیه مراحل آموزشی ایجاد نموده است. در مجموع میتوان گفت که در دنیای پرسرعت امروزی، روشهای سنتی آموزش، کند و ناکارآمد هستند و نمیتوانند مفاهیم جدید علمی و آموزشی را با قدرت کافی و هیجان که نیاز نسلهای امروزی دانش آموزان میباشند را برآورده سازند. همچنین معلم قادر به بازبینی بهتر عملکرد دانش آموز و تغییر فنون متناسب برای آموزش خواهد بود. امروزه روشهای سنتی یاددهی و یادگیری جوابگوی نیازهای فراگیران نیست، چون با به کارگیری روشهای سنتی، دست یابی به مهارت حل مسئله، به کارگیری اطلاعات، مشارکت، همکاری و تفاهم با یکدیگر میسر نیست، بنابراین فراگیران لذت ناشی از علم را نمیفهمند ومدرسه برایشان خسته کننده است و یکی از راههای حل برخورد با چنین مشکلاتی پیاده کردن شیوههای جدید در آموزش است. (نیاز آذری و حسینی، 1391)
لذا بهتر است با به کارگیری ابزارهایی که حاصل تلاش و پیشرفت دانشمندان در زمینه فن آوری های نوین اطلاعات و ارتباطات است، ضمن افزایش سرعت یادگیری، شرایط یادگیری را برای استعدادها و سلیقههای گوناگون فراهم آورند تا یادگیرندهها با توجه به خصایص خود در محیط آموزشی مجهز به رایانه و سایر امکانات قرار بگیرند و آموزش ببینند.
با ظهور و توسعه فن آوری اطلاعات روند تحولات جهانی، با شتاب بیشتری با محوریت عنصر اطلاعات در حال گسترش است. این امر از محیطهای نظامی آغاز و به محیطهای دانشگاهی و مدنی منتقل شده است. بیشتر از دو دهه است که نظام فن آوری اطلاعات، نظام آموزشی و محیط تحصیلی را در بر گرفته است. در کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه به منظور افزایش سطح آگاهی دانش آموزان در ارتباط با فن آوری اطلاعات و ایجاد آمادگی برای ورود به جامعهٔ اطلاعاتی و افزایش روحیه تحقیق و پژوهش و استفاده بهینه از این دریای بیکران و افزایش تولید دانش از مدارس هوشمند به جای مدارس سنتی بهره برداری شده است. (محرابی، 1390)
از آنجایی که فن آوری و تکنولوژی، محور کلیه فعالیتهای اقتصادی، پزشکی، اجتماعی و آموزشی قرار گرفته است لذا به کارگیری و آموزش فن آوری اطلاعات و ارتباطات از سنین پایین لازم است. لذا برای اجرای این امر و پیشگیری از عقب افتادن کاروان دانش و فن آوری کشور به خصوص معلمان و دانش آموزان باید از این فن آوری (هوشمند سازی مدارس) در جهت آموزش بهتر با سرعت بیشتر و جلوگیری از هدر رفت زمان استفاده نمود و تا حد ممکن بتوان سبکهای مختلف یادگیری (مدل کلب) دانش آموزان متفاوت را پوشش داده و معلمین را در امر آموزش یاری نمود.
1-2-بیان مسئله
از مشخصههای بارز جوامع امروزی، تغییرات پی در پی و مستمر میباشد. سازمانها نیز به عنوان جزئی از این جوامع، دچار این تغییرات و تحولات گسترده شدهاند. محیط ناپایدار در حال تغییر، مقوله جهانی شدن، خصوصی سازی و ظهور فن آوری پیشرفته ارتباطی و اطلاعاتی، چالشهای جدی هستند که نهادهای آموزشی و مدارس به عنوان رکن اساسی و عملیاتی این نهادها با آن مواجه شدهاند. اگر نظام آموزشی و مدارس در پی مهندسی مجدد ساختار و کارکردشان نباشند و جایگاه خود را در جامعه تغییر ندهند، آیندهای مبهم خواهند داشت.
جامعهای که هدف آن پیشرفت بر اساس دانش و فن آوری است، باید ابتدا آموزش و پرورش خود را متحول کند. برای این کار باید فن آوری آموزشی، یعنی طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه ریزی شده پژوهشهای بنیادی و کاربردی را به کار گیرد. (رستگار پور و عبدالهی،1384)
پیدایش مدارس هوشمند به عنوان جزیی از سیستمهای حمایت کننده آموزش رسمی برای یادگیرندگان محروم از تحصیل در کشورهای پیشرفته نظیر انگلستان و آمریکا از اوایل دهه 1960 فرصتهای جدید یادگیری را فراهم نموده است. (زمانی و همکاران، 1388)
در کشورهای در حال توسعه، مدارس هوشمند به صورت حضوری برای جبران برخی از عقب ماندگیها نظیر شیوههای ناکارآمد تدریس سنتی معلم محوری، کمبود کتابهای درسی غنی و روز آمد، فقر سواد اطلاعاتی و رایانهای معلمان و دانش آموزان، نیازهای روز افزون بازار کار به نیروهای انسانی کار آمد و مجهز به سواد فن آوری در حال شکل گیری و توسعه است.
در این راستا جمهوری اسلامی نیز از این امر مستثنی نبوده و از سال 1383 به تأسیس مدارس هوشمند پرداخته و در این راستا سند راهبردی مدارس هوشمند به درخواست سازمان آموزش و پرورش استان تهران توسط جهاد دانشگاهی صنعتی شریف انجام شده است. در این سند در تعریف مدارس هوشمند آمده است که مدرسه هوشمند سازمانی است آموزشی، با موجودیتی فیزیکی و حقیقی (نه مجازی) که در آن دانش آموزان به شکل نوینی آموزش خواهند دید. در این گونه مدارس، دانش آموزان متناسب با استعدادها و علایق خود به یادگیری میپردازند توجه به باور کردن تمامی استعدادهای بالقوه دانش آموزان در تمامی فعالیتهای آموزشی و فوق برنامه در این مدارس به چشم میخورد، هم چنین محدودیتی در ادامه روند یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان وجود نخواهد داشت. (پیش نویس سند راهبردی مدارس هوشمند، 1384)
هدف مدارس هوشمند، کمک به اجرای اهداف ملی آموزش کشور و نیز تقویت و پرورش نیروی کار آمد برای مواجه با رویدادهای قرن 21 بوده است. در این مدارس یادگیری بر اساس سرعت انفرادی، تشریک مساعی، خود گردانی، پیوستگی بین موضوعات درسی بوده است و محتوای درس فقط محدود به کتابهای چاپی نیست بلکه شامل کتابهای الکترونیک، نرم افزارهای چند رسانهای، درس افزارها و پایگاههای اطلاعاتی است. در مدارس هوشمند، فن آوری به منزله پلی ارتباطات بین معلمان، دانش آموزان و والدین را آسانتر و موثرتر میسازد.
در گزارشی از سازمان یونسکو [1]بیان شده که فن آوری اطلاعات موجب ایجاد تغییراتی اساسی در فرآیند یادگیری شده است. امروزه با توجه به گوناگونی جوامع، انسانها، خلاقیتها و علاقه مندی های آنان، نیاز به وجود تنوع روشهای یادگیری وجود دارد و این امر نیازمند یک قالب جدید از آموزش است که انعطاف کافی را در این زمینه داشته باشد. (اریک[2]، 2006)
گیتس[3] در سخنرانی در سال 1999 به نقل از هوارد گاردنر[4] در زمینه آموزش و پرورش میگوید: «چون درک انسانها از جهان متفاوت است، کودکان را باید با روشهای گوناگون آموزش داد.»
گاردنر بر این باور است که مدرسه را باید سرشار از کارآموزی، پروژه و فن آوری کرد تا در آن صورت هر دانش آموز، خود را با نظام آموزش مذکور سازگار کند. (نوروزی و همکاران، 1387)
بکر[5] 1997 بیان کرده است که ورود فن آوری اطلاعات به مدارس منجر به یادگیری بهتر میشود. اغلب محققان معتقدند این تحول منجر به تغییر یادگیری معلم مدار به رویکرد دانش آموز مدار میشود. در این میان معلمان باید در معرض تحولات آموزشی قرار گیرند و آگاهی بیشتری از قابلیتهای فن آوری جدید کسب نمایند. (محرابی، 1390)
همین طور طبق گزارش موسلی[6] در سال 1999 دربارهٔ تعلیم و تربیت همراه با فن آوری در مدارس ابتدایی انگلستان، معلمانی که نسبت به کاربرد فن آوری نگرش مثبتی داشتند، گرایش به کسب مهارتهای فن آوری اطلاعات داشتند و در کار مشارکتی دانش آموزان به جستجوگری و تصمیم گیری آنها را ارج مینهادند. (عطاران، 1384)
1-3-اهمیت پژوهش
با ورود به هزارهٔ جدید میلادی و استفاده بسیاری از کشورهای جهان از فن آوری اطلاعات و گسترش روزافزون دانش و سرعت پیشرفت علم و دانش هیچ کشوری نباید از قطار سریع السیر آن جا بماند یا تنها مصرف کننده صرف این تکنولوژی باشد.
کشور عظیم ایران با وجود سابقه دیرینه در تولید علم و دانش در زمینههای بسیار از جمله طب سنتی، علوم، ریاضی، نجوم و فلسفه … لازم است با استعانت از خداوند متعال و تجربه دانشمندان و اساتید دانشگاه و به کارگیری تخصصهای مختلف و ترکیب و استفاده از آنها با هوش زایندهٔ دانشمندان و دانشجویان جوان در طراحی و ساخت و کاربرد این فن آوری در کشور تلاش خود را چند برابر نموده تا در این زمینه نیز خود تولید کننده باشیم نه صرفاً” مصرف کننده و به کارگیرنده فن آوری اطلاعات.
شرط تحقق این سیاست راهبردی، تأمین و تربیت نیروی انسانی متخصص و مجرب و کاردان است. چرا که آیندهٔ هر جامعهای به کیفیت کارایی آموزش و پرورش آن کشور بستگی دارد. از این رو هر چه کارایی و بهره دهی برنامههای آموزشی مؤثر و مفیدتر باشد جامعه فردا سلامت و سعادت بیشتری خواهد داشت. (یغما، 1384)
این پژوهش دارای دو اهمیت است:
الف ) اهمیت نظری: که امید است بتوان یک فرضیه قابل قبولی بین هوشمند سازی مدارس و سبکهای یادگیری اصیل تدوین نمود.
ب ) اهمیت کاربردی: امید است بتوان راه حلهای مفیدی به مسئولان امر ارائه نمود تا تحولی در کاربردی کردن در مدارس هوشمند صورت گیرد.
بر همین اساس نتایج این پژوهش میتواند روشن سازد که هوشمند سازی مدارس بر سبکهای یادگیری دانش آموزان میتواند مؤثر باشد؟ همچنین پس از اثبات تأثیر هوشمند سازی بر یادگیری و سبکهای یادگیری دانش آموزان، از شیوههای مطلوب و دلخواه دانش آموزان در امر آموزش استفاده شود.
نتایج این تحقیق میتواند در اختیار آموزش و پرورش کشور، دانشگاهها و مراکز آموزشی قرار گیرد، تا آنها گامی مؤثر جهت توسعه و گسترش سیستمهای الکترونیکی و تجهیز هوشمند سازی مراکز بردارند و یادگیری عمیق را در دانش آموزان ایجاد کنند و جلب مشارکت اولیا در فعالیتهای مختلف را فراهم سازند.
1-4-اهداف پژوهش
1-4-1-هدف اصلی:
تعیین میزان تأثیر گذاری هوشمند سازی مدارس بر نمرات دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
1-4-2-اهداف فرعی:
- تبیین هوشمند سازی مدارس بر نمرات تجربه عینی دانش آموزان پایهٔ پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
- تبیین هوشمند سازی مدارس بر نمرات مشاهده تاملی دانش آموزان پایهٔ پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
- تبیین هوشمند سازی مدارس بر نمرات مفهوم سازی انتزاعی دانش آموزان پایهٔ پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
- تبیین هوشمند سازی مدارس بر نمرات آزمایشگری فعال دانش آموزان پایهٔ پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
1-5-فرضیههای پژوهش
1-5-1-فرضیه اصلی:
بین مدارس هوشمند و سبکهای یادگیری دانش آموزان پایهٔ پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران رابطه مستقیم وجود دارد.
1-5-1 فرضیههای فرعی:
- استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات تجربه عینی دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران مؤثر است.
- استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات مشاهده تاملی دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران مؤثر است.
- استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات مفهوم سازی انتزاعی دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران مؤثر است.
- استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات آزمایشگری فعال دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران مؤثر است.
1-6-تعریف مفاهیم:
الف ) تعریف نظری:
مدرسه هوشمند[7]: مدرسهای است که در آن روند اجرای کلیه فرایندها اعم از مدیریت، نظارت، کنترل، یاددهی – یادگیری، منابع آموزشی و کمک آموزشی، ارزشیابی، اسناد و امور دفتری، ارتباطات و مبانی توسعه آنها، مبتنی بر فاوا و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربیتی پژوهش محور طراحی شده است. (نقشه راه هوشمند سازی مدارس ایران، 1390، ص 26)
فن آوری [8]: کاربرد نظام مند همه منابع دانش سازمان یافته است. در این صورت فن آوری آموزشی نیز کاربرد نظام مند یافتههای علمی در موقعیتهای آموزشی است. (رضوی، 1386، ص 6)
فن آوری اطلاعات و ارتباطات[9]: به عنوان مجموعه متفاوتی از ابزارها و منابع فن آوری به کار میرود که میتواند برای برقراری ارتباط، ایجاد، انتشار، ذخیره سازی و مدیریت اطلاعات مورد استفاده قرار گیرد. این نوع فن آوری ها شامل رایانه، فن آوری های پخش برنامه (رادیو و تلویزیون) و تلفن میباشد. (فتاحیان، 1383، ص 32)
یادگیری[10]: فرآیند ایجاد تغییرات نسبتاً” پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته میشود و نمیتوان آن را به حالتهای موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی یا داروها پدید میآید نسبت داد. (کیمبل، 1961 / به نقل از هرگنهان و السون، 1391، ص 47)
یادگیری الکترونیکی[11]: یادگیری الکترونیکی را میتوان استفاده نظام مند از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس و یادگیری دانست. به طور کلی یادگیری الکترونیکی مفهومی است که بیانگر به کارگیری فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت و نظامهای چند رسانهای به مثابه ابزارهایی برای بهبود و کیفیت یادگیری ازطریق مرحله تسهیلاتی برای دسترسی آسان به منابع و خدمات آموزشی و فراهم کردن سازو کارهایی چون تعامل و همکاری از راه دور است. (رضوی، 1386، ص 224)
در این تحقیق منظور از مدارس هوشمند، مدارسی است که دارای مجوز رسمی از آموزش و پرورش بوده و در سازمان آموزش و پرورش با نام مدارس هوشمند ثبت شدهاند.
سبک[12] را به عنوان ترجیح فرد در دریافت و پردازش اطلاعات برای استفاده از امکانان درونی و بیرونی و یا هر دو تعریف کردهاند. (علی آبادی و کریمی، 1387، ص 12)
سبک یادگیری [13]: مفهومی گستردهتر از سبک شناختی را دارد. هانی و مامفورد (1992) سبک یادگیری را به عنوان توصیفی از نگرشها و رفتارهایی میدانند که تعیین میکند یک فرد کدام را ترجیح میدهد. (رضایی، 1389، ص 3)
مفهوم سبک یادگیری به این مسئله اشاره دارد که افراد ترجیح میدهند چگونه یاد بگیرند. (کانو و هوگز[14]، 2000 ص 405)
سبک یادگیری یک روش منحصر به فرد برای بیان کردن فرآیند یادگیری است که راهبردهای مشهود برای حل مسئله، تصمیم گیری و محدودیتهایی را شامل است که در موقعیتهای یادگیری و واکنش به انتظارات دیگران با آن مواجه میشود. (کلب وکلب [15]، 2003 ص 201)
وی سبکهای یادگیری را به چهار دستهٔ:
الف) سبک همگرا: افراد دارای این سبک اساساً بر شیوههای یادگیری مفهوم سازی انتزاعی و آزمایشگری فعال متکی هستند. این افراد در حل مسئله تصمیم گیری و کاربرد عمل ایدهها موفقترند.
ب) سبک واگرا: افراد دارای این سبک به شیوههای یادگیری تجربه عینی. مشاهده تأملی تأکید میکنند نیرومندترین چهت گیری آنها توانایی تخیل قوی و آگاهی از ارزشها و معانی است. رویکرد آنها برای درک موقعیتها مشاهده کردن است.
ج) سبک جذب کننده: شیوههای یادگیری مسلط این سبک مفهوم سازی انتزاعی و مشاهده تأملی میباشد. نقطه قوت افراد این سبک استدلال استقرایی و توانایی خلق الگوهای نظری و جذب مشاهدههای ناهمخوان برای ایجاد تبیینهای منسجم است.
د) سبک انطباق یابنده: افراد این سبک بر شیوههای یادگیری تجربه عینی و آزمایشگری فعال تأکید میکند و برای این افراد انجام کارها و اجرای برنامهها در اولویت قرار دارد. افراد این سبک دیگر تجارب تازه و دست اول میشوند. (کلب، 1981، به نقل از حسینی لرکانی و سیف، 1380، ص 164)
1-7 تعریف عملیاتی مفاهیم
هوشمند سازی مدارس:
در بررسی حاضر هوشمند سازی مدارس از طریق بررسی سوابق مدارس در اداره آموزش و پرورش شهر تهران به دست آمده است.
سبک یادگیری:
در پژوهش حاضر یادگیری به وسیله یک پرسشنامه 12 سوالی کلب (2005) که از آخرین نمونه بازنگری شده به دست آمده است.
این پرسشنامه چهار سبک یادگیری (همگرا: از ترکیب سؤال 3 و 4، واگرا: از ترکیب سؤال 1 و 2، جذب کننده: از ترکیب سؤال 2 و 3، انطباق دهنده: از ترکیب سؤال 1 و 4) را این گونه اندازه گیری نموده است:
این پرسشنامه دارای 12 آیتم میباشد و هر آیتم آن دارای 4 پاسخ است و آزمودنی باید پاسخهای خود را بر حسب میزان شباهت خود در پیوستاری از 1 تا 4 نمره گذاری کند. (1 کمترین شباهت و 4 بیشترین شباهت) نکته مهم این است که در یک سؤال نباید امتیازی یکسان در آیتم در نظر گرفت. از اجرا سه نتیجه به دست میآید.
- حالتهای یادگیری: که از جمع چهار بخش هر 12 آیتم به دست میآید. (تجربه عینی[16]، مشاهده تاملی [17]، مفهوم سازی انتزاعی[18] و آزمایشگری فعال) میباشد.
- ترجیحات و شیوه یادگیری: از تفاضل دو به دوی این شیوهها یعنی از تفاضل نمرات مفهوم سازی انتزاعی و تجربه عینی (AC-CE) و نیز از تفاضل نمرات آزمایشگری فعال و مشاهده تاملی (AE-RO) دو نمره به دست میآید.
- سبکهای یادگیری: در این حالت دو نمره به دست آمده را بر روی محور مختصات (با در نظر گرفتن مثبت یا منفی بودن نمره به دست آمده) و مقایسه با دادههای هنجاری، چهار شیوه یادگیری همگرا، واگرا، انطباق یابنده و جذب کننده که نشان دهنده سبک یادگیری غالب است، مشخص میشود. (کلب و کلب، 2005)
1-8 متغیرهای پژوهش
متغیر مستقل: در پژوهش حاضر مدارس هوشمند به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است.
متغیر وابسته: در پژوهش حاضر سبکهای یادگیری کلب به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است.
متغیر تعدیل کننده: در این پژوهش جنسیت به عنوان متغیر تعدیل کننده مد نظر قرارگرفته است.
فصل دوم
پیشینه مطالعاتی
2-1- زمینه
نظام آموزشی ما در حال تحولی عظیم و بنیادین است که این تحول با رشد سریع استفاده از فناوریهای نوین در زندگی بشر همزمان شده است. هوشمندسازی مدارس اگرچه خود یک امر تحولی است و نیازی است که با تغییرات فناوری و تغییر شکل زندگی به تبع آن به نیازی ضروری و حتی فوری برای نظام آموزشی تبدیل شده است اما باید این نکته اساسی را در نظر گرفت برای ایجاد تحول بنیادین و مؤثر در نظام آموزشی، هوشمندسازی نظام آموزشی در سطح بالاتر و مدارس در سطح پایینتر لازم و ضروری است. با رعایت موارد ذکر شده که خوشبختانه بخش اعظمی از آن در برنامههای فعلی و آینده وزارت آموزش و پرورش دیده میشود میتوان امیدوار بود که هوشمند سازی مدارس منجر به تحولی بنیادین در عرصه آموزش خواهد شد.
از سویی قرن 21 به سمتی میرود که اکثر مشاغل به دانش و مهارتهای کامپیوتر نیاز خواهند داشت. ورود به این عرصه به نوع جدیدی از آموزش نیاز دارد که با آموزش سنتی همخوانی ندارد. فنآوری اطلاعات به عنوان محور تحول و توسعه در جهان منظور شده است و بروز تحولات گسترده در زمینه کامپیوتر و ارتباطات، تغییرات عمدهای را در عرصههای متفاوت حیات بشری به دنبال داشته است. دنیای ارتباطات و تولید اطلاعات به سرعت در حال تغییر بوده و اطلاعات و دادهها به سرعت و در زمانی غیرقابل تصور به اقصی نقاط جهان منتقل و در دسترس استفاده کنندگان قرار میگیرد، جامعهای که در آن دانایی و میزان دسترسی و استفاده از دانش، دارای نقش محوری و تعیین کننده است.
آموزش رکن اصلی در توسعه پایدار هر کشور است و آموزش الکترونیکی، امروزه از جدیدترین ومطمئنترین روشها در توسعه آموزشهای فردی و سازمانی است و مهمترین دغدغه نظام آموزش و پرورش یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایههای فکری در جامعه اطلاعاتی و دانایی محور میباشد برای آنکه همه گروههای اجتماعی قادر باشند به طور مؤثر در چنین جامعهای مشارکت داشته باشند باید یادگیری پیوسته، خلاقیت ونوآوری را یاد بگیرند. تحقق این امر مستلزم تعریف مجدد و نوینی از نقش وکارکرد مدارس به عنوان اصلیترین نهادهای آموزش در جامعه میباشد.
هنگامی که یک معلم، درس را برای یک گروه دانش آموزان ارائه میدهد، فرآیند آموزش به روش چهره به چهره با تمام مزایای این روش اتفاق میافتد، اما به محض آنکه معلم میپرسد کسی اشکال یا سوالی ندارد، ابزارهای جدید آموزشی قابلیت خود را به نمایش میگذارند. از این پس، دانش آموز قویتر، مبحث بعدی ونکتهٔ جدید میخواهد و دانش آموز ضعیفتر هنوز در فهم آن چه تدریس شده، مشکل دارد. صرف وقت معلم برای یک گروه با این تنوع در دریافت، نقطه آغازین ضعف نظام آموزشی است پس از رفع اشکال دانش آموزان، نیاز به لوازم کمک آموزشی برای تعمیق در تفهیم ظهور میکند و پس از آن، تکرار مطالب برای تثبیت و یا تجربه منجر به پایداری مطالب در ذهن دانش آموزان ضروری میشود. به طور کلی، جهتگیری مدرسه هوشمند در مسیر تربیت دانشآموزانی است که به تدریج به دانشجو بدل شوند، یعنی به جای فراگیری دانشهای مختلف روش فراگیری دانشها را بیاموزند تا در مواجهه با علوم ومعلومات جدید، دچار ایستایی نشوند. بسیاری از تحقیقات، حوزه «آموختن به کمک رایانه»[19] یا «آموخت مبتنی بر رایانه»[20] و همچنین «نرمافزارهای آموزشی»[21] را در بر میگیرند. البته حوزه کاربرد فنآوری اطلاعات در آموزش، در حال تحولات سریع است. نرمافزارهای متعدد برای حوزه آموزش تولید شده است که اکثر آنها براساس مفهوم «تمرین وتکرار» شکل گرفتهاند. (بروگن[22]، 2000)
در مدارس هوشمند ضمن افزایش سرعت حل تمرین به تبع افزایش کمی حل تمرین، با اجرای سیستم هشدار و راهنمایی به دانش آموز حین انجام تمرین، کیفیت نیز افزایش مییابد. همچنین مجموعه اطلاعات ثبت شده در این بخش تفسیر میزان دقت دانش آموز در حل تمرین، سرعت و میزان صرف وقت میتواند نظام آموزشی را در هدایت تحصیلی و ارزیابی وی یاری رساند. (اتحادی، 1386)
در نتایج تحقیقات مدارس هوشمند منطقه آموزشی پورتوریکو آمده است که استفاده از فن آوری وتختههای هوشمند سبب افزایش بهبود آموزشی دانش آموزان شده است. (حنی زار و همکاران[23]، 2005) روبرسون[24] (2003) رایانه را دارای دو مزیت عمده میداند: 1) اطلاعات انبوهی رادر خود ذخیره میکند. 2) اطلاعات ذخیره شده را با سرعت و دقت بسیار زیاد در کوتاهترین زمان تجزیه و تحلیل خواهند نمود.
رشد و توسعهٔ فن آوری اطلاعات و ارتباطات در نظامهای آموزشی زمینه مناسبی جهت افزایش فرصتهای یادگیری و سهولت دسترسی به منابع آموزشی شده است و از میزان اهمیت و اتکا بر کتاب و مواد درسی از پیش تعیین شده برای هر کلاس و دورهٔ تحصیلی کاسته است. در این خصوص نحوهٔ ارزیابی شیوههای تدریس و همچنین ارزیابی میزان اثربخشی یادگیری نقش و ارزش تکالیف و امتحانات دورهای، نحوهٔ ارتباط معلم و شاگرد، اهمیت حضور فیزیکی اولیا و رابطهٔ نزدیک آنها با مربیان و مواردی از این قبیل را دچار تغییر و تحول کرده است. (حاجی، 1380)
پروفسور کولا[25] (2001) اهل هندوستان به توسعه و رشد راههای ارتباطی تاکید میکند و تأثیر آن را بر رشد وجود انسانی لازم و ضروری میداند. (عبداللهی، 1381)
در نتیجه هدف از نگارش تحقیق حاضر این است که با طرح مباحث نظری و دیدگاههای مبتنی بر یافتههای علمی به تبیین و تحلیل رابطه هوشمندسازی مدارس بر سبکهای یادگیری بپردازم.
2-2- روند تحولات و تاریخچه تدریس و یادگیری مدارس هوشمند در ایران
ایجاد طرح مدارس هوشمند در ایران (84-1383) متأثر از نظام آموزش و پرورش مالزی بوده است. استفاده از فن آوری در آموزش ایران به زمان بهرهگیری از ابزارهای کمک آموزشی سمعی بصری شامل نمایش اسلاید و فیلمهای آموزشی در کلاس درس باز میگردد. پس از آن، تلویزیون به عنوان رسانه آموزشی مورد توجه قرار گرفت وتلویزیون آموزشی ملی ایران به طور رسمی به امر آموزش همگانی در سراسر کشور پرداخت. پس از ورود صنعت رایانه به ایران و رشد و نفوذ رایانههای شخصی در میان اقشار مختلف فرهنگی اجتماعی، فعالیت در زمینه آموزش مبتنی بر رایانه نیز آغاز گشت و بیش از ده سال است که در این زمینه فعالیت میشود و این امر با تولید لوحهای فشرده آموزشی آغاز گردیده است. (نقشه راه هوشمند سازی مدارس ایران، 1390، ص 15)
وزارت آموزش و پرورش ایران با الهام از آموزههای دینی و مقتضیات زمان و به منظور تحقق اهداف سند چشمانداز ایران در سال 1404 و دستیبای به اهداف عالیه نظام تعلیم و تربیت اقدام به توسعه و تجهیز مدارس هوشمند براساس معیارهای علمی، بینالمللی و شرایط بومی در سطح کشور نموده است. (نقشه راه هوشمندسازی مداری ایران، 1390، ص 7)
پس از طرح موضوع در شورای راهبردی فن آوری اطلاعات و ارتباطات اولین مدرسه هوشمند در ایران، در شهر تهران در مقطع ابتدایی تجهیز گشت و پیرو آن تعداد 4 دبیرستان در 4 منطقه تهران انتخاب و از سال تحصیلی بعد اجرای آزمایشی طرح در این مدارس آغاز شد.برای اجرای، طرح، وضعیت موجود مدارس از لحاظ تجهیزات و وضع نیروی انسانی مورد بررسی قرار گرفت. مطابق برنامه عملیاتی وزارت آموزش و پرورش برای اجرای برنامه پنجم توسعه کشور، تمامی مدارس کشور باید تا پایان سال 1394 در یکی از مراحل پنجگانه هوشمند سازی قرار گیرند.
- Abstract
- The purpose of this study was to investigate the intelligent impact on the schools of learning styles (Kolb model) in fifth grade students of elementary school education in Tehran. Semi-empirical study with pre-test and post-test was used. The population consisted of all fifth grade elementary school students in 19 districts of Tehran in the 93-92 school year) 32250 people(. For this reason, According to Table VHS Bula 400 randomly selected heterogeneous. and first completed the Kolb learning style questionnaire (2005). After 2 months of using information and communication technologies in smart schools subjects responded to the questionnaire again. For data analysis, descriptive statistical methods and paired t were used. The results showed that Smart schools was effective on concrete experience and active experimentation and increased them. Also was effective on Abstract conceptualization and reflective observation and reduced them.
- Keywords: Smart schools, information and communication technology ICT, educational technology, learning styles, Kolb’s styles (converging, diverging, assimilating and conforming)
[1] Unesco(united nations Educational؛ scientific and cultural organization)
[2] Eric
[3] Gates
[4] Howard Gardener
[5] Becker
[6] Mosely
[7] Smart School
[8] Technology
[9] Information and communication Tecndy (IcT)
[10] I. Learning
[11] E.Learning
[12] Style
[13] Learning Style
[14] Honey &mumford
[15] Kolb &KOlb
[16] Concrete Experience (CE)
[17]Refective observation (RO)
[18] Abstract Conceptualization(AC)
[19]. Computer- assisted Training (CAT)
[20]. Computer- based Training (CBT)
[21]. Education Software
[22]. Brogan
[23]. Hanizar et al
[24]. Roberson
[25]. Cola
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.