پایان نامه شناسایی و رتبه بندی برنامه های ارتقاء واحدهای صنعتی کوچک ومتوسط با استفاده از مدل تعالی سازمان EFQM
فهرست محتوا
چکیده:
مقدمه: فرهنگ سازمان، بیان گر شخصیت سازمان است. فرهنگ شامل ارزشها، نرمها، محسوسات و نشانههای اعضای سازمان و رفتارشان است. با توجه به اهمیت فرهنگ و فرهنگ سازمانی و اینکه عرضه نیروی انسانی توانمند و کارآمد، امری محدود، وقت گیر و پرهزینه است و با توجه به نقش بسیار مهم فرهنگ سازمان در موفقیت سازمانها و غفلت بسیاری از مدیران کشورمان از این امر مهم، مطالعه، تحقیق و اشاعه این مباحث، گامی در جهت بیداری از خواب غفلت است. پژوهش حاضر یک مطالعه پیمایشی است که عملکرد واحدهای صنعتی کوچک و متوسط در شرکتهای صنعتی شهرک صنعتی میاندوآب را براساس مدل تعالی سازمانی (EFQM) ارزیابی نموده است.
فصل اول: شامل کلیات تحقیق میباشد که طرح کلی تحقیق در آن قید شده است.
فصل دوم: ادبیات و بررسی منابع (نظریههای مربوط به مدل تعالی سازمانی در ایران و سایر کشورها)، همچنین به سؤالات و فرضیههای تحقیق با استفاده از بررسی منابع پرداخته شده است.
فصل سوم (روش بررسی): این مطالعه مقطعی برروی یک نمونهٔ 50 نفری از کارکنان واحدهای صنعتی کوچک و متوسط در شرکتهای صنعتی شهرک صنعتی میاندوآب انجام گرفته است. این تحقیق از نظر روش، پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی میباشد. جمع آوری دادهها با استفاده از پرسشنامه صورت گرفت. این پرسشنامه دارای 50 سؤال هم وزن میباشد. و هریک از 50 سؤال اثری مساوی بر امتیاز واحدهای صنعتی دارند. پنج معیار اول به عنوان معیارهای (فرضیهها) توانمد ساز و 4 معیار دوم به عنوان معیارهای نتایج شناخته شدهاند.
فصل چهارم (نتیجه گیری): سازمانها برای حرکت به سمت تعالی، ناگریز از استقرار سیستمهای نوین مدیریتی هستند. رهبری سازمان، برنامه ریزی استراتژیک، ارتقاء و رضایت کارکنان، استفاده بهینه از منابع و تدوین و بکارگیری فرآیندها از جمله عواملی هستند که طراحی و استقرار برنامههای بهبود مرتبط با آنها میتواند سازمانها را در جهت رشد و تکامل به پیش ببرد. بی شک تلاش برای حصول به نتایج و ارزیابیهای دورهای و بازنگری در برنامهها نیز برای دست یابی تعالی بسیار ضروری است. در این راستا فراهم کردن شرایط و امکانات لازم به منظور بهبود ابعاد فرهنگ سازمانی در نظر گرفته شده در این پژوهش، علاوه بر این که باعث ایجاد شرایط مطلوب برای سازمان و کارکنان میگردد، میتواند زمینههای لازم جهت رشد و تعالی سازمانی را نیز در برگیرد. تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها با استفاده از آمار استنباطی و آزمون T تک گروهی انجام گردید (از طریق نرم افزار SPSS انجام گرفت). اطلاعات بدست آمده از نتایج فرضیههای پژوهش حاکی از آن بوده که فرضیه اصلی و فرضیههای فرعی تحقیق در سطح احتمال 95% مورد تأیید قرار گرفتند.
فصل پنجم: یافتههای حاصل از نتایج تجزیه و تحلیل اطلاعات فصل چهارم، نتیجه گیری شده و پیشنهادات در جهت افزایش سطح تعالی سایر سازمانها ارائه گردید.
کلمات کلیدی: مدل تعالی سازمانی، EFQM، آزمون T تک گروهی، روش پیمایشی.
فهرست مطالب
- فصل اول
- 1- مقدمه و اهداف
- 1-1- مقدمه. 2
- 1-2- بیان مسئله. 4
- 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 6
- 1-4- فرضیه های تحقیق.. 10
- 1-4-1- فرضیه های اصلی تحقیق.. 10
- 1-4-2- فرضیه های فرعی تحقیق.. 10
- 1-5- اهداف تحقیق.. 11
- 1-5-1- هدف اصلی تحقیق.. 11
- 1-5-2- هدف کاربردی تحقیق.. 11
- 1-6- روش شناسایی تحقیق.. 13
- 1-6-1- نوع تحقیق.. 13
- 1-6-2- نحوه گردآوری داده ها (اطلاعات) تحقیق 13
- 1-6-2-1- روش کتابخانهای 13
- 1-6-2-2- روش میدانی.. 14
- 1-6-3- نحوه تجزیه تحلیل داده های گردآوری شده 14
- 1-7- جامعه آماری و نمونه آماری .. 15
- 1-8- قلمرو تحقیق .. 15
- 1-8-1- قلمرو موضوعی .. 15
- 1-8-2- قلمرو مکان . 16
- 1-8-3- قلمرو زمان 16
- 1-9- متغییرهای (اصطلاحات) پژوهش و تعاریف آنها 16
- 1-9-1- تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق.. 16
- 1-9-2- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق 18
- فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- 1-9-2-1- رهبری.. 18
- 1-9-2-2- خط مشی و استراتژی.. 19
- 1-9-2-3- کارکنان . 19
- 1-9-2-4- مشارکتها و منابع. 19
- 1-9-2-5- فرآیندها 20
- 1-9-2-6- نتایج مشتری.. 20
- 1-9-2-7- نتایج کارکنان . 20
- 1-9-2-8- نتایج جامعه . 20
- 1-9-2-9- نتایج کلیدی عملکرد . 21
- 1-10- مدل تعالی سازمانی در ایران . 21
- فصل دوم
- 2- بررسی منابع
- بخش اول: سازمان متعالی
- 2-1- مقدمه. 24
- 2-2- تعریف تعالی سازمانی.. 25
- 2-3- مزایای مدل تعالی سازمانی.. 25
- 2-4- جایزه ملی کیفیت و تکامل مدل های سرآمدی کسب و کار. 26
- 2-5- مدیریت کیفیت و مدل سرآمدی EFQM در اروپایی.. 30
- 2-6- مدیریت کیفیت و مدل سرآمدی EFQM در ایران. 31
- 2-7- خود ارزیابی.. 33
- 2-8- مزایای خود ارزیابی.. 33
- 2-9- خود ارزیابی در مدل EFQM… 33
- 2-10- مدل سرآمدی EFQM در یک نگاه 35
- 2-11- منطق و معیارها 36
- فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- 2-12- منطق رادار (RADAR) 37
- 2-13- تشریع معیارها و نکات در مدل EFQM و نحوه امتیاز دهی به آنها 39
- 2-13-1- رهبری. 41
- 2-13-2- خط مشی و استراتژی.. 41
- 2-13-3- کارکنان. 42
- 2-13-4- منابع و شرکاء. 43
- 2-13-5- فرآیندها 44
- 2-13-6- نتایج مشتری.. 44
- 2-13-7- نتایج کارکنان . 45
- 2-13-8- نتایج جامعه . 46
- 2-13-9- نتایج کلیدی عملکرد. 47
- بخش دوم: سوابق تحقیقات انجام شده در رابطه با مدل تعالی سازمانی EFQM.. 47
- الف- تحقیقات انجام شده در ایران . 47
- ب- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 52
- فصل سوم
- 3- روش تحقیق
- 3-1- مقدمه. 55
- 2-3- روش تحقیق.. 55
- 3-3- روش جمع آوری اطلاعات… 56
- 3-4- جامعه آماری.. 58
- 3-5- پایایی و روایی پرسشنامه. 59
- 3-5-1- تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه. 59
- 3-5-2- روایی ابزار اندازه گیری 59
- 3-6- ابزار جمع آوری داده ها 60
- فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- فصل چهارم
- 4- نتایج
- 4-1- مقدمه 62
- 4-2- بخش اول توصیف آماری 63
- 4-2-1- ترکیب جنسیت افراد 63
- 4-2-2- ترکیب سنی افراد 64
- 4-2-3- ترکیب میزان تحصیلات افراد 65
- 4-2-4- ترکیب سابقه خدمت افراد. 66
- 4-2-5- ترکیب رده سازمانی افراد. 67
- 4-3- بخش دوم پرسشنامه خود ارزیابی50 سوال 68
- 4-4- بخش سوم تجزیه و تحلیل 119
- فصل پنجم
- 5- نتیجه گیری و پیشنهادات
- 5-1- مقدمه. 131
- 5-2- نتیجه گیری.. 131
- 5-3- نتیجه گیری کلی.. 135
- 5-4- پیشنهادات… 136
- منابع. 141
- پیوست 145
1-1- مقدمه:
مدل تعالی سازمانی یک مدل نظام مند و غیر تجویزی است که به ارزیابی درونی واقعیات، فرآیندها و نتایج میپردازد. مهمترین مزیت این مدل شناساندن نقاط قوت و ضعف سازمان و کارکنان سازمان میباشد که این مدل سرآمدی به عنوان چارچوبی اولیه برای ارزیابی و EFQM (European Foundation for Quality Management) بهبود سازمانها معرفی شده است. طراحی این مدل، به صورت جدی از سال 1989 آغاز شد و مدل تعالی سازمانی یا سرآمدی در سال 1991 معرفی گردید. این مدل به سرعت مورد توجه شرکتهای اروپایی قرار گرفت و مشخص گردید که سازمانهای بخش عمومی و صنایع کوچک هم علاقه دارند از آن استفاده کنند. در سال 1995 ویرایش مربوط به بخش عمومی و در سال 1996 مدل مربوط به سازمانهای کوچک توسعه داده شد. اگر چه این مدل همواره توجه و بازبینی بنیاد کیفیت اروپا قرار داشته است، اما بازبینی که منجر به تغییراتی در مدل گردید در سال 1999 اتفاق افتاد. مهمترین تغییرات عبارت بودند از توجه بیشتر به رویکردهایی که میتوانست نتایج مربوط به مشتریان را به دنبال داشته باشد. در سال 2001 مدل سازمانهای کوچک و متوسط با مدل سرآمدی EFQM هماهنگی بیشتری پیدا کرد و تحت نام مدل سرآمدی، ویرایش سازمانهای کوچک و متوسط EFQM معرفی گردید. در سال 2003 ویرایش جدیدی از مدل ارائه شده است که نسبت به ویرایش سال 1999 دارای تغییرات قابل ملاحظهای در زیر معیارها و نکات راهنماست (نجمی و حسینی، 1383). مدل تعالی EFQM مشابه سایر مدلهای جایزهای همچون جایزه کیفیت ملی مالکوم بالدریج (Baldrige) در آمریکا و جایزه دمینگ در ژاپن- بر مبنای خودارزیابی (Self assessment) قرار دارد. خودارزیابی به بررسی منظم گسترده فعالیتها و نتایج سازمان براساس معیارهای مدل، اشاره دارد (Michael et al., 2004).
مدل تعالی سازمانی EFQM یک روش کامل و کل گرا جهت اطمینان از موفقیت بلند مدت را فراهم میآورد. این مدل یک ابزار تشخیص برای خودارزیابی سلامتی حال حاضر سازمان است. از طریق خود ارزیابی سازمان بطور موثرتری میتواند در میان فرصتها، تخصیص منابع و برنامههای کسب و کار واقعی تولیدی، توزان برقرار کند. تحقیقات نشان میدهند که کاربرد مدل سرآمدی در سازمانهای بخش خصوصی نسبت به سازما نهای بخش عمومی، موفقیت آمیزتر است (Osseo-Asare and Longbottom, 2002).
مدل تعالی یا سرآمدی شامل یک چهارچوب نه معیاری است که فرض میکند رویکرد متفاوتی جهت رسیدن به تعالی مورد نظر وجود دارد. این رویکرد مصمم است تا چشم اندازی جهانی از مفاهیم مدیریت را ایجاد کرده که در برگیرنده حوزههایی چون مدیریت استراتژیک یا اطلاعات و سیستمهای منابع انسانی باشد (Ruiz-Castillo and Fernández-Ortiz, 2005).
مدل سرآمدی جایزه ملی کیفیت ایران با الگوگیری از آخرین ویرایش مدل سرآمدی کسب و کار بنیاد مدیریت کیفیت اروپا (EFQM) طرح ریزی شده است. این مدل ساختاری غیر تجویزی داشته و از 9 معیار اصلی (criteria) و 32 معیار فرعی (sub-criteria) تشکیل شده است، معیارهای توانمند ساز بررسی مینمایند که سازمان چه کارهایی را انجام میدهد و معیارهای نتایج نیز به دنبال آن هستند که بررسی نمایند که سازمان به چه دستاوردها و نتایجی نائل گشته است (جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی، 1384).
مدلهای تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار بعنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار درسازمان های مختلف به کار گرفته میشوند. با بکارگیری این مدلها سازمانها میتواند از یک سو میزان موفقیت خود را در اجرای برنامههای بهبود در مقاطع مختلف زمانی ارزیابی قرار دهند و از سوی دیگر عملکرد خود را با سایر سازمانها به ویژه بهترین آنها مقایسه کنند. مدلهای سرآمدی کسب و کار پاسخی است به این سؤال که سازمان برتر چگونه سازمانی است؟ چه اهدافی و مفاهیمی را دنبال میکند و چه معیارهایی بر رقبای آنها حاکم هستند؟ امروز اکثر کشورهای دنیا با تکیه براین مدلها جوایزی را در سطح ملی و منطقهای ایجاد کردهاند که محرک سازمانها و کسب و کار در تعالی، رشد و ثروت آفرینی است. مدلهای تعالی با محور قراردادن کیفیت تولید (کالا یا خدمات) و مشارکت همه اعضا سازمان میتواند رضایت مشتری را جلب و منافع ذینفعان را فراهم نموده و در عین حال یادگیری فردی و سازمانی را با تکیه بر خلاقیت و نوآوری تشویق و ترویج کنند.
1-2- بیان مسئله:
سازمانها همواره علاقمندند ارزیابی کنند که “چگونه هستند” زیرا چنین تصور میشود که اگر بدانیم چگونهایم میتوانیم برای آینده برنامه ریزی کنیم وتصمیم بگیریم که “چگونه باشیم” (نجمی و حسینی، 1383،65). با گسترش و پیچیدگی اهداف، فرایندها و ساختار سازمانی در صحنه رقابت، سازمانهایی قادر به بقای خود هستند که نسبت به انتظارات و خواستههای مشتریان و ذینفعان پاسخگو باشند، همچنین به سود آوری و ثروت آفرینی به عنوان شاخصها کلیدی و برتر سازمانی توجه کنند. در هر سازمان، مدیران نگران نتایج فعالیتهای خود هستند و به دنبال راهکارهایی برای بهبود عملکرد سازمان بوده و معمولاً سعی میکنند از طریق سیستمهای اندازه گیری عملکرد بر فعالیتهای سازمان نظارت داشته و پیگیریهای متناظر را انجام دهند (بهبودی، 53،1388). آنچه به عنوان سؤال بزرگ فراروی سازمانها قرار دارد این است که با چه ابزاری و چگونه میتوان ضمن بررسی موارد مختلف به شکل جامع تمام نقاط قوت و حوزههای قابل بهبود را شناسایی و خود را برای حضوری موفق در عرصه رقابت آماده کرد (جعفری قوشچی، 70،1384).
در نگرش نوین رشد و توسعه بهبود و نگاه به آینده مورد توجه است و برای ارزیابی علل مختلفی بیان شده است که عبارتند از:
- شناسایی موقعیت
- ارزیابی مشخص میکند که مشکل در کجا وجود دارد وکجا ها نیاز به بهبود دارد.
- ارزیابی عملکرد سازمانها را کمک میکند تا فرآیندهایش را به خوبی بشناسد و به شناخت برسد که چه چیزی را میدانند و چه چیزی را نمیدانند.
روشهای مختلفی برای ارزیابی عملکرد سازمانها وجود دارد که هرکدام مزایا و معایب خود را دارند اگر بتوان رویکرد یکسانی را بین شرکتها و سازمانها ی مختلف به اجرا گذاشت در این صورت امکان مقایسه نسبی بین آنها نیز فراهم خواهد شد، این رویکرد باید نگاهی به سیستمی و جامع به تمامی حوزههای عملکرد یک سازمان داشته باشد و کلیه ورودیها، فرایندهای اجرایی، برون دادها و نتایج حاصل از فعالیت سازمان و تأثیر هریک از آنها بر دیگری را در نظر بگیرد. یکی از بهترین روشهای ارزیابی سازمانی، خود ارزیابی است که در مدل EFQM با مدل تعالی سازمانی به آن توجه ویژهای شده است (نجمی و حسینی 1383،65). در کشورهای مختلف از جمله کشور ما این مدل بعنوان مدل ارزیابی عملکرد سازمانها عارضه یابی و تعالی سازمانی شناخته شده است.
با توجه به اینکه مدیران و دست اندرکاران شرکتهای صنعتی کوچک و بزرگ شهرک صنعتی میاندوآب در بی اطلاع از عملکرد خود میباشند و همچنین یکی از اهداف آنها دستیابی به تعالی سازمانی است لذا در تحقیق سعی خواهد شد عملکرد شرکتهای صنعتی کوچک و بزرگ شهرک صنعتی میاندوآب بر اساس مدل تعالی سازمانی EFQM مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بر این منظور عملکرد براساس مدل تعالی سازمانی EFQM با معیارهای نه گانه (رهبری، فرایندها، خط مشی، کارکنان، مشارکتها و منابع، نتایج کارکنان، نتایج جامعه، نتایج مشتری و نتایج کلیدی عملکردی) ارزیابی خواهند شد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.