پایان نامه تبیین رابطه بین اهرم اقتصادی و نسبت های ارزش بازار به ارزش دفتری (M/B) و قیمت به سود (P/E) در صنایع فعال بورس اوراق بهادار تهران
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- چکیده………………………………………………………………………………………………………………….. 1
- فصل اول – کلیات تحقیق 2
- 1-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. 3
- 1-2) بیان مسأله تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 3
- 1-3) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………………… 6
- 1-4) سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………… 7
- 1-5) فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 7
- 1-6) اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 7
- 1-7) قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 8
- 1-8) روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 8
- 1-9) جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………… 9
- 1-10) تعاریف واژه ها و کلمات کلیدی تحقیق………………………………………………………………. 9
- 1-10-1) متغیر مستقل……………………………………………………………………………………………. 10
- 1-10-2) متغیرهای وابسته………………………………………………………………………………………. 10
- فصل دوم – ادبیات و پیشینه تحقیق……………………………………………………………………….. 11
- 2-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. 12
- 2-2) مروری بر مبانی نظری 13
- 2-2-1) نقطه سر به سر……………………………………………………………………………………………. 13
- 2-2-2) اهرم و ساختار آن……………………………………………………………………………………….. 14
- 2 -2-2-1) اهرم عملیاتی…………………………………………………………………………………………. 15
- 2-2-2-1-1) مفروضات اصلی درجه اهرم عملیاتی…………………………………………………….. 17
- 2-2-2-1-2) کاربردهای اهرم عملیاتی………………………………………………………………………… 17
- 2-2-2-1-3) محاسبه ریسک تجاری………………………………………………………………………….. 18
- 2-2-2-2) اهرم مالی 18
- 2-2-2-2-1) تفسیر درجه اهرم مالی………………………………………………………………………….. 19
- 2-2-2-2-2) مفروضات درجه اهرم مالی…………………………………………………………………….. 19
- 2-2-2-2-3) کاربردهای اهرم مالی…………………………………………………………………………….. 20
- 2-2-2-2-4) محاسبه ریسک مالی 20
- 2-2-2-2-5) درجه اهرم مالی و سود هر سهم……………………………………………………………….. 21
- 2-2-2-3) اهرم مرکب……………………………………………………………………………………………. 21
- 2-2-2-3-1) تفسیر درجه اهرم مرکب…………………………………………………………………………. 22
- 2-2-2-3-2) مفاهیم درجه اهرم مرکب……………………………………………………………………….. 22
- 2-2-2-3-3) محاسبه ریسک کل شرکت……………………………………………………………………… 23
- 2-2-2-4) درجه اهرم اقتصادی…………………………………………………………………………………. 23
- 2-2-2-4-1) عوامل اقتصادی……………………………………………………………………………………. 26
- 2-2-2-4-2) ریسک………………………………………………………………………………………………. 27
- 2-2-3) چرخههای تجاری……………………………………………………………………………………….. 28
- 2-2-3-1) رشد اقتصادی و سیکلهای تجاری………………………………………………………………. 30
- 2-2-4) سرمایه گذاری……………………………………………………………………………………………. 32
- 2-2-4-1) اشکال سرمایه گذاری……………………………………………………………………………….. 33
- 2-2-4-1-1) سرمایه گذاری در دارائیهای مالی……………………………………………………………… 33
- 2-2-4-1-2) سرمایه گذاری در دارائیهای فیزیکی 34
- 2-2-4-1-3) سایر موارد (احشام واغنام، نفت وبورس کالا)……………………………………………… 34
- 2-2-4-2) اهداف سرمایه گذاری……………………………………………………………………………….. 35
- 2-2-4-3) فرایند سرمایه گذاری………………………………………………………………………………… 37
- 2-2-5) روشهای تجزیه و تحلیل اوراق بهادار…………………………………………………………….. 38
- 2-2-6) ارزشیابی…………………………………………………………………………………………………… 39
- 2-2-6-1) مفاهیم و تاریخچه ارزشیابی……………………………………………………………………….. 40
- 2-2-6-2) رویکردهای ارزشیابی……………………………………………………………………………….. 41
- 2-2-6-2-1) تکنیکهای ارزشیابی مبتنی بر جریان نقد……………………………………………………. 41
- 2-2-6-2-2) تکنیکهای مبتنی بر رویکردارزشیابی نسبی………………………………………………….. 42
- 2-2-6-2-2-1) روش ضریب درآمدی ……………………………………………………………….. 43
- 2-2-6-2-2-2) نسبت قیمت به جریان نقدی ()…………………………………………………….. 45
- 2-2-6-2-2-2 نسبت قیمت به ارزش دفتری………………………………………………………. 46
- 2-2-6-2-2-4) نسبت قیمت به فروش ………………………………………………………………. 47
- 2-2-7-1) تحقیقات انجام شده در داخل……………………………………………………………………… 49
- 2-2-7-2) تحقیقات انجام شده در خارج…………………………………………………………………….. 51
- فصل سوم – روش شناسی تحقیق……………………………………………………………………………. 55
- 3-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. 56
- 3-2) روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 57
- 3-3) متدلوژی تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 58
- 3-4) جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………… 58
- 3-5) انتخاب نمونه آماری…………………………………………………………………………………………. 59
- 3-6) روش نمونهگیری و حجم نمونه…………………………………………………………………………… 60
- 3-7) روش جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………… 61
- 3-8) فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 61
- 3-9) روشهای آماری مورد استفاده…………………………………………………………………………….. 62
- 3-9-1) آزمون هاسمن…………………………………………………………………………………………….. 63
- 3-9-2) مدل رگرسیون تلفیقی…………………………………………………………………………………… 64
- 3-10) ضریب تعیین r2…………………………………………………………………………………………….. 64
- فصل چهارم – تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها………………………………………….. 67
- 4-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. 68
- 4-2) آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………… 68
- 4-3) آزمون فرضیههای تحقیق……………………………………………………………………………………. 75
- 4-4) آزمون مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………. 75
- 4-5) تجزیه و تحیل رگرسیون سری زمانی و مقطعی……………………………………………………….. 76
- 4-6) آزمون هاسمن 76
- 4-6-1) آزمون ایستایی……………………………………………………………………………………………. 77
- 4-7) مدل رگرسیون تحقیق………………………………………………………………………………………… 79
- 4-8) ضریب تعیین r2………………………………………………………………………………………………. 79
- 4-9) آزمون خود همبستگی جملات اخلال (مستقل بودن)…………………………………………………. 80
- 4-10) آزمون معناداری مدل رگرسیون…………………………………………………………………………… 80
- 4-11) برآورد مقادیر ثابت و غیرثابت متغیرها در رگرسیون………………………………………………… 81
چکیده
از عوامل مهم در زمان تصمیم گیری سرمایهگذاران بالقوه و بالفعل برای سرمایهگذاری در شرکتها ارزیابی عملکرد شرکتهای موردنظر است. این فرایند زمانی که اطلاعات بطور برابر در بازار توزیع نمیشود، دشوارتر میگردد. نسبتهای ارزش بازار به ارزش دفتری (M/B) و قیمت به سود هر سهم (P/E)، دو روش مهم تکنیکهای ارزشیابی نسبی بشمار میروند. درجه اهرم اقتصادی یکی از تکنیکهای جدید در تبیین و شناسایی ریسک در چهاچوب مبانی نظری اهرمها میباشد. در اهرمهای دیگر فروش به عنوان متغیر مستقل اما در درجه اهرم اقتصادی متغیر وابسته میباشد، که متأثر از تغییرات متغیر اقتصادی است. بطوریکه در این تحقیق هزینه بهره برای سنجش متغیر اقتصادی مورد بررسی قرار میگیرد.
سرمایهگذاران عموماً به نسبت ارزش بازار و ارزش دفتری (M/B) و نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) شرکتها توجه داشته و برای ارزیابی سهام شرکتها از این دو بیش از سایر عوامل استفاده میکنند. با توجه به عدم شناخت کافی سرمایه گذاران از درجه اهرم اقتصادی، در این تحقیق سعی میشود با محاسبه درجه اهرم اقتصادی شرکتها در سالهای مختلف و پیدا کردن رابطه معنیدار تغییرات آن با تغییرات نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری (M/B) و نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E)، به سرمایه گذاران و سهامداران برای تصمیمگیری بهتر در خرید و فروش سهام شرکتهای مختلف کمک کنیم. با توجه به محدودیت امکانات و زمان، تعداد 60 شرکت از صنایع فعال بورس اوراق بهادار تهران در طی سالهای 1384-1389 به عنوان نمونه آماری این تحقیق انتخاب گردید. تحلیل دادهها با استفاده از روش رگرسیون تلفیقی، با کمک نرم افزار Eveiws انجام و بر اساس 05/0=α یعنی در سطح 95% اطمینان نتایج نهایی ذیل حاصل گردید:
1- بر اساس فرضیه یک، بین درجه اهرم اقتصادی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری (M/B) رابطه مثبت و معنیدار وجود دارد و ضرایب محاسبه شده نیز حاکی از قوی بودن این رابطه میباشد و بدین ترتیب فرضیه مذکور تأیید میشود.
2- بر اساس نتایج حاصل از فرضیه دوم بدلیل کوچکتر بودن t استیودنت از مقدار 2 بین درجه اهرم اقتصادی و نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) ارتباط معناداری ملاحظه نگردید.
کلمات کلیدی: اهرم اقتصادی– ارزش بازار به ارزش دفتری (M/B) – ارزش بازار به سود هر سهم (P/E)
مقدمه
بورس بازاری است که در آن پس انداز کنندگان وجوه نقد خود را مستقیماً” سرمایه گذاری میکنند. هر چند اوراق بهاداری که در بورس معامله میشوند دارای نقدینگی زیادی هستند اما در امر سرمایه گذاری مسائلی همچون ریسک و بازده اهمیت زیادی دارند. برای سرمایه گذاران به عنوان یکی از اجزای مهم بازارهای مالی این سؤال مطرح است که چه سهمی را به چه قیمتی خریداری کنند تا بازده بیشتری با ریسک کمتر نسیب آنها شود به عبارت ساده سرمایه گذاران بدنبال سهم پر سود و کم ریسک هستند. برای انتخاب سهام با بازده بیشتر و ریسک کمتر سرمایه گذار باید با استفاده از اطلاعات ارائه شده توسط شرکتها و بکارگیری روشها و ابزارهای لازم به بررسی و تجزیه و تحلیل هر سهم بپردازد تا سهم و یا مجموعهای از سهمهای مطلوب را انتخاب نماید. (کردستانی و امیربیگی لنگرودی،1387).
یکی از راههای سرمایه گذاری خرید داراییهای مالی است. مزیت خرید داراییهای مالی نسبت به خرید داراییهای واقعی از دیدگاه اقتصادی این است که اولاً” دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس انداز و سرمایه گذاری، دوم اینکه خرید داراییهای واقعی و بلا استفاده نگه داشتن آنها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلا استفاده نگه داشتن منابع کشور است و ارزش افزودهای ایجاد نمیکند مگر اینکه از آن استفاده شود. در اقتصاد بازار مالی به مکانیزمی اطلاق میشود که امکان خرید و فروش سهام، کالا یا هر محصول قابل تبادلی را برای مشارکت کنندگان با هزینهای پایین فراهم میآورد.
بازارهای مالی طی چند سده اخیر رشد قابل توجهی داشته و به طور مستمر در حال تکامل و افزایش نقدینگی در جهان است. وظیفه بازار گردآوری خریداران و فروشندگان علاقمند به مشارکت در بازار است، در واقع تمامی بازارهای مالی در پی گردآوری سرمایه و برقراری ارتباط بین جویندگان سرمایه و دارندگان هستند. بنابراین بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از این نهادهای مالی نقش مهمی در اقتصاد ایران ایفا میکند.
1-2 بیان مسأله
گسترش روز افزون فعالیتهای تجاری موجب گردیده است که مناسبات مالی، فرایندها و شیوههای مدیریت مالی علی الخصوص مدیریت مالی سازمانها، بطور مستمر پیچیدهتر شود، چنین است که تداوم فعالیتهای شرکتها و بنگاههای اقتصادی را باید در داشتن منابع مالی کافی جستجو کرد. بدون دسترسی به منابع مالی و مدیریت صحیح این منابع که با بهره گیری از سازو کارهای مختلف میسر میگردد، بسیاری از فعالیتها یا به اجرا در نمیآید و یا اینکه عملیات و فعالیتها اثر بخش نخواهد بود. و در نتیجه تحقق هدفها میسر نمیشود. تحولات پیاپی و سریعی که در قلمرو فعالیت شرکتها و انواع واحدهای اقتصادی رخ داده و در حال وقوع است، اهمیت مدیریت مالی و به تبع آن آگاهی از روشهای علمی در این رشته را بیش از پیش ضروری ساخته است.
به عوامل فوق الذکر باید نقش اطلاعات اقتصادی در تصمیم گیری مدیریت را اضافه نمود. زیرا اغلب تصمیمات مدیریت تبعات مالی دارد. این امر فراگیری روشهای مناسب و روش هاو ابزارهای تهیه و تدارک اطلاعات مالی به شکل سازمان یافته و رسمی که در حقیقت همان آموزش فنون مدیریت مالی و به تعبیر بعضی از صاحبنظران علم مالی و اقتصادی است آنچنان اهمیتی یافته است که بی توجهی به آن سلامت اقتصادی خانواده، بنگاه و جامعه را به خطر میاندازد. طی دهه اخیر تئوریهای اقتصادی به میزان قابل توجهی، تآکید خود را بر بنگاهها معطوف داشتهاند. در نتیجه جهت گیری بررسیهای اقتصادی از سطح کلان به خرد صورت گرفته و تعامل فعالیت و راهبرد شرکتها با سیاستهای کلان دولت به هسته اصلی مباحث اقتصادی تبدیل شده است. بدلیل اهمیت و حساسیت موضوع قیمت گذاری سهام تاکنون مدلهای زیادی مبتنی بر دیدگاههای مختلف ارائه گردیده که با توجه به شرایط اقتصادی، سیاسی، منطقهای و غیره نتایج و کاربردهای متنوع و متفاوتی داشته است. یکی از روشهای ارزیابی شرکتها نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری کل داراییها (M/B)[1] میباشد. این نسبت بیانگر کل ارزش بازار سرمایه (کل سهام عادی) شرکت تقسیم بر ارزش دفتری مجموع داراییهای شرکت میباشد. ارزش بازار مجموع سرمایه (سهام عادی) شرکت از حاصلضرب ارزش بازار سهام (در آخرین روزهای سال مالی) در تعداد سهام عادی بدست می اید. (ریموند پی،1384). مورد دیگر نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E)[2] میباشد. این نسبت که از آن به عنوان ضریب سودآوری نیز نام برده میشود، حاصل تقسیم قیمت سهم به سود آن است و در واقع رابطه بین قیمت سهام و سود آن را نشان میدهد.
بنابراین با توجه به بیان مسئله پژوهش حاضر، انتخاب ساختار سرمایه[3] بهینه بر ارزش شرکتها تأثیر گذار میباشند و بعنوان یک نکته کلیدی در این پژوهش بحث خواهد شد و بدنبال پاسخ این سؤالات هستیم که آیا بین اهرم اقتصادی[4] و معیارهای ارزیابی عملکرد (P/E) و (M/B) در صنایع فعال بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد؟ درصورت وجود رابطه، شدت همبستگی بین اهرم اقتصادی و معیارهای ارزیابی عملکرد نام برده تا چه اندازه میباشد؟ این تحقیق سعی دارد که با تکیه بر محاسبات در هر روش به این سؤالات پاسخ دهد. از آنجا که ایران جزء کشورهای در حال توسعه بوده و از شرایط خاص سیاسی برخوردار است بنابراین بررسی و تبیین اهرم اقتصادی برای سنجش ریسک و ارتیاط آن با متغیرهای P/E,M/B حائز اهمیت است. امروزه تصمیمات بودجه بندی سرمایهای و تأمین مالی، اصلیترین حوزههای تصمیم گیری مدیران مالی شرکتهای سهامی عام به شمار میروند. با عنایت به اینکه در اهرم عملیاتی [5] درصد تغییرات سود قبل از بهره و مالیات (EBIT)[6] به درصد تغییرات فروش سنجیده میشود و در اهرم مالی[7]، درصد تغییر سود هر سهم ((EPS [8] به درصد تغییرات سود قبل از بهره و مالیات (EBIT) سنجیده میشود. (جهانخانی و پارسائیان،1384).
ولی اهرم اقتصادی نشان دهنده درصد تغییر در سطح فروش به ازای درصد تغییر در نوسان اقتصادی (در این تحقیق هزینه تأمین مالی به عنوان نوسان اقتصادی در نظر گرفته شده است) است. هزینه تأمین مالی به عنوان هزینههای ثابت مالی منظور میگردد و باید در زمان سررسید پرداخت گردد. (تهرانی و رهنما، 1389، ص 171).
برای بنگاههای اقتصادی یکی از هزینههای ثابت هزینه بهره یا هزینه تأمین مالی است و این خود متأثر از نوسانات اقتصادی است. درجه اهرم اقتصادی (DEL) [9]درصد تغییر منتج شده فروش شرکت به درصد تغییر به دست آمده از نوسان اقتصادی خارجی که شامل هزینه تأمین مالی به عنوان هزینه ثابت مالی است بر روی فروش شرکت میباشد. (نیکومرام و دیگران،1385، ص 129). همچنین درجه اهرم اقتصادی میتواند در تبیین ریسک سیستماتیک[10] نیز کمک شایانی کند. به این ترتیب نیز میتوان از درجه اهرم اقتصادی به عنوان روشی برای حساب بتا (β) استفاده کرد. از طرفی با افزایش هزینههای تأمین مالی، بهای تمام شده محصول تولیدی افزایش یافته و نتیجه آن یک کالای غیررقابتی و در نتیجه با کاهش جدی فروش روبرو میگردد. بنابراین آزمون تأثیر تغییرات هزینه بهره به عنوان یکی از متغیرهای اقتصادی که نشان دهنده تأثیر محیط اقتصادی بر کسب و کار است، ضرورت مییابد. از طرفی در فعالیتهای اقتصادی سرمایه گذار به تناسب ریسکی که متحمل میشود، بازده دریافت میکند. (رهنمای رودپشتی و امیر حسینی،1389). در تحقیق حاضر، ضمن تبیین مبانی نظری مرتبط با اهرمها از جمله اهرم اقتصادی، نتایج حاصل از آزمونپذیری این روش با روشهای دیگر به منظور سنجش ارتباط بین تغییرات هزینه تأمین مالی و فروش از یکطرف و از طرف دیگر سنجش این تغییرات بر P/E و M/B ارائه خواهد شد. در اهرمهای دیگر یعنی اهرم عملیاتی، مالی و مرکب فروش به عنوان متغیر مستقل اما در اهرم اقتصادی فروش متغیر وابسته فرض شده است زیرا تغییرات فروش متأثر از تغییرات متغیرهای اقتصادی است. (رهنمای رودپشتی و دیگران، 1385). منظور از متغیر اقتصادی در این تحقیق هزینه تأمین مالی است که در صورتهای مالی صنایع فعال در بورس موجود است و برای تحقیق حاضر استفاده خواهد شد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.