پایان نامه تمرينات ثبات دهنده بر تعادل ، درد و حس وضعيت در دختران
فهرست محتوا
چکیده:
هدف از تحقیق حاضر تأثیر 8 هفته تمرینات ثبات دهنده بر تعادل، درد و حس وضعیت گردن در دختران مبتلا به گردن درد غیر اختصاصی دانشگاه شهید باهنر کرمان بود.
در این مطالعه 30 دانشجوی دختر، بین سنین 28 -19 بطور تصادفی به دو گروه تجربی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) تقسیم شدند. در گروه تجربی میانگین سن 29/2 ±83/23، قد 65/4 ±33/160 و وزن 46/9 ±56 بود و در گروه کنترل 55/1 ±62/23، 89/6 ±38/ 163، 88/7 ±92/55 بود. تعادل (کلی، قدامی-خلفی، داخلی-خارجی) با دستگاه تعادل سنج بایودکس، حس وضعیت گردن (چرخش به راست، چرخش به چپ و فلکشن) با کلاه لیزری و میزان درد با مقیاس VAS اندازه گیری شد. شرکت کنندگان گروه تجربی به مدت هشت هفته تمرینات ثبات دهنده را انجام دادند و در طول این دوره شرکت کنندگان گروه کنترل، در فعالیت جسمانی شرکت نکردند. بعد از این دوره از افراد پس آزمون گرفته شد.
از آزمون t مستقل برای مقایسه نتایج بین گروه کنترل و تجربی و از آزمون t وابسته برای مقایسه بین پیش آزمون و پس آزمون در گروه تجربی و برای تجزیه و تحلیل دادهها از 16SPSS استفاده شد. سطح معناداری دادهها کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد.
یافتههای تحقیق نشان داد تمرینات ثبات دهنده تأثیر مثبت معناداری بر حس وضعیت گردن، تعادل (کلی و قدامی-خلفی) وکاهش معناداری بر میزان درد در بین دختران مبتلا به گردن درد غیراختصاصی داشت. تأثیر تمرینات ثبات دهنده در بین گروه تجربی و کنترل بر روی شاخص داخلی-خارجی تعادل علیرغم پیشرفت، اختلاف معناداری را نشان نداد.
واژگان کلیدی: گردن درد غیراختصاصی، حس وضعیت، تعادل، تمرینات ثبات دهنده، دختران
فهرست مطالب:
- فصل اول: طرح تحقیق
- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….1
- بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………3
- 1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………………….5
- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………6
- اهداف کلی………………………………………………………………………………………………………..6
- اهداف اختصاصی………………………………………………………………………………………………..7
- 1-5 فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………………..7
- 1-6 پیش فرضهای تحقیق……………………………………………………………………………………………..7
- 1-7 محدوده تحقیق………………………………………………………………………………………………………..8
- 1-8 محدودیتهای تحقیق……………………………………………………………………………………………..8
- 1-9 تعریف واژهها و اصطلاحات تحقیق…………………………………………………………………………..9
- 1-9-1 تعریف نظری واژهها…………………………………………………………………………………………..9
- 1-9-2 تعریف عملیاتی واژهها……………………………………………………………………………………….9
- فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
- 2-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………10
- 2-2 مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………………………10
- 2-2-1 آناتومی و عملکرد ستون فقرات گردنی………………………………………………………………….10
- 2-2-2 آرتروکینماتیک حرکت گردن……………………………………………………………………………….12
- 2-2-3 گردن درد غیراختصاصی……………………………………………………………………………………….12
- 2-2-3-1 شیوع و فراوانی گردن درد…………………………………………………………………………………13
- 2-2-4 تعادل………………………………………………………………………………………………………………..14
- 2-2-5 سازوکارهای فیزیولوژیک حفظ تعادل…………………………………………………………………..15
- -گیرندههای حس حرکتی……………………………………………………………………………………………15
- -سیستم بینایی…………………………………………………………………………………………………………….16
- – سیستم دهلیزی…………………………………………………………………………………………………………16
- 2-2-6 نقش گردن در حفظ تعادل…………………………………………………………………………………16
- 2-2-7 حس وضعیت…………………………………………………………………………………………………..17
- 2-2-8 علتهای احتمالی تغییر اطلاعات حسی پیکری فقرات گردنی………………………………….18
- 2-2-9 تمرینات ثبات دهنده…………………………………………………………………………………………19
- 2-3 پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………20
- 2-3-1 تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………..20
- 2-3-2 تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………23
- 2-4 جمع بندی تحقیقات…………………………………………………………………………………………..27
- فصل سوم: روش شناسی تحقیق
- 3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………….28
- 3-2 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………..28
- 3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………28
- 3-4 نمونه آماری و نحوه انتخاب آزمودنیها………………………………………………………….28
- 3-5 متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………..28
- 3-5-1 متغیر مستقل………………………………………………………………………………………….28
- 3-5-2 متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………..28
- 3-6 ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………28
- 3-7 شیوه اجرای تحقیق……………………………………………………………………………………29
- 3-7-1 نحوه انجام تست تعادل………………………………………………………………………….30
- 3-7-2 نحوه انجام تست حس وضعیت……………………………………………………………….32
- 3-7-3 نحوه اجرای پروتکل…………………………………………………………………………….33
- 3-8 روشهای آماری…………………………………………………………………………………….33
- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری
- 4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………..34
- 4-2 ویژگیهای فردی آزمودنیها…………………………………………………………………34
- 4-3 آزمون فرضیههای تحقیق………………………………………………………………………..35
- 4-3-1 آزمون فرضیه اول ……………………………………………………………………………..35
- 4-3-2 آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………..37
- 4-3-3 آزمون فرضیه سوم …………………………………………………………………………. 39
- 4-3-4 آزمون فرضیه چهارم …………………………………………………………………………40
- 4-3-5 آزمون فرضیه پنجم …………………………………………………………………………..42
- 4-3-6 آزمون فرضیه ششم ………………………………………………………………………….44
- فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
- 5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………46
- 5-2 خلاصه تحقیق ……………………………………………………………………………………46
- 5-3 بحث و تفسیر یافتهها ………………………………………………………………………….47
- 5-3-1 بررسی تأثیر گذاری تمرینات ثبات دهنده بر میزان تعادل دختران دانشجوی
- مبتلا به گردن دردغیراختصاصی…………………………………………………………………..47
- 5-3-2 بررسی تأثیر گذاری تمرینات ثبات دهنده بر بر میزان حس وضعیت دختران
- دانشجوی مبتلا به گردن درد غیراختصاصی…………………………………………………… 49
- 5-3-3 بررسی تأثیر گذاری تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد در دختران دانشجوی
- مبتلا به گردن درد غیراختصاصی…………………………………………………………………51
- 5-4 جمع بندی ……………………………………………………………………………………….52
- 5-5 پیشنهادهای تحقیق ……………………………………………………………………………53
- 5-5-1 پیشنهادات برگرفته از تحقیق……………………………………………………………..53
- 5-2-2 پیشنهادات برای تحقیقهای آینده……………………………………………………..53
- منابع و مآخذ
- منابع فارسی…………………………………………………………………………………………….54
- منابع لاتین………………………………………………………………………………………………56
- پیوستها
- پیوست 1 ……………………………………………………………………………………………..63
- پیوست 2 ……………………………………………………………………………………………..65
- پیوست 3 ……………………………………………………………………………………………..66
1-1 مقدمه
گردن درد یکی از بیماریهای شایع (بالغ بر 67%) بویژه در کشورهای صنعتی میباشد که اکثر گروه -های سنی حتی افراد جوان را شامل میشود (صالح پور و همکاران 2011). شیوع این عارضه به صورت نگران کنندهای، باپیشرفت جوامع، در حال گسترش است. مدت ابتلا به این عارضه در اغلب موارد طولانی شده (حداقل تا 12 هفته) و بیش از 12 هفته وارد مرحله مزمن میشود که در چنین مواردی به عنوان گردن درد مزمن به تشخیص میرسد (اکبری و همکاران 1388). در 70 درصد از بیماران گردن دردی تشخیص تعریف شدهای بر اساس ساختار درگیر وجود ندارد و علت پاتولوژیک
خاصی برای گردن درد این بیماران یافت نمیشود، در چنین مواردی به عنوان گردن درد غیر اختصاصی شناخته میشود (سلیمی و همکاران 1392).
گردن درد غیراختصاصی مزمن شایعترین گردن دردی است که بیماران در اثر آن به کلینیکها مراجعه میکنند، که بدون علت پاتولوژی مشخص مثل فتق دیسک، فشار روی ریشة عصب و تغییرات تخریبی استخوان تعریف میشود. تغییرات عملکرد حسی-حرکتی در این نوع گردن درد شامل: درد و التهاب، افزایش واسطههای التهابی، خستگی، تغییر الگوهای حرکت واختلال در عملکرد عضلات است که باعث تغییر در کمیت و کیفیت اطلاعات حس عمقی این ناحیه و بی تعادلی میشود (سعادت و همکاران 2012).
سیستم کنترل وضعیت وتعادل یک مکانیزم مرکب و پیچیده است، که هماهنگی سه سیستم تعادلی شامل سیستم بینایی، سیستم دهلیزی و سیستم حسی پیکری در آن نقش بسزایی دارد. همکاری این سیستمها با یکدیگر منجر به کنترل قامت و تعادل میشود (صادقی و همکاران 2009). مرور مقالات نشان میدهد که به دنبال ناراحتیهای گردنی، اختلال در حفظ قامت و کنترل تعادل بوجود میآید (صالح پور و همکاران 2011). گردن شامل مکانیسمهایی است که مستقیماً در کنترل تعادل دخالت دارند و اتصالات خاصی بین گیرندههای گردن، سیستم بینایی، دهلیزی و سیستم عصبی سمپاتیک وجود دارد. از این رو سیستم حس عمقی گردن نقش مهمی در حفظ تعادل بدن ایفا میکند (کرنیل[1] 2002).
حس عمقی متشکل از حس وضعیت، حس حرکت وحس اعمال نیرو است که به درک آگاهانه ازوضعیت اندام در فضا اطلاق میشود (فیل پیج[2] 2006). گیرندههای حس عمقی همراه با پیامهای حس بینایی و دهلیزی در تعامل با هم از طریق رفلکسهای گردنی- چشمی، سری-گردنی، تونیک گردنی و دهلیزی- نخاعی، باعث هماهنگی بین سر و چشم و ثبات وضعیتی فرد میشوند (سعادت 2012، تریلیون[3] 2008) و شامل گیرندههای مکانیکی موجود در مفاصل بین مهرههای گردن، گیرندههای مکانیکی موجود در عضلات گردن، دوکهای واقع در عضلات میباشد (توانای 2013).
عضلات ناحیة گردن بیشترین میزان دوک عضلانی در بدن (۲۰۰ دوک در هر گرم) درمقایسه با تعداد دوک عضلانی ناحیة کف دست (۱۶ دوک در هرگرم) را دارا هستند. از طرفی طرز قرارگیری دوک -ها درعضلات گردن متفاوت از دیگر عضلات بدن است. دوکها در عضلات به صورت موازی یا در امتداد هم قرار میگیرند، دوکها در ناحیة گردن اکثراً در امتداد هم قرار میگیرند. عقیده بر این است که این نوع دوکها برای افزایش اطلاعات ایستا از این عضلات هستند، بنابراین تراکم بالا و شکل خاص دوکهای عضلانی گردن، اهمیت اطلاعات حس عمقی و نقش کلیدی این ناحیه را در وضعیت سر، تعادل بدن و کنترل حرکت چشم آشکار میسازد (تریلیون 2008).
مطالعات انجام شده نشان دادهاند که، شیوع گردن درد در خانمها بیشتر از آقایان است. 15 درصد جمعیت زنان و 10 درصد مردان در مقطعی از زندگی خود به گردن درد مزمن مبتلا میشوند (جوانشیر 1389). علیرغم مساوی بودن وزن سر زنان و مردان، قدرت عضلات گردن زنان حدوداً نصف مردان است که احتمالاً عضلات نسبتاً ضعیف زنان، منجر به بروز سندرم خستگی عضلانی و در نتیجه شیوع بالاتر گردن درد میگردد (معروفی و همکاران 1390). بطوریکه در ناحیه گردن، تقریباً % 20 وزن سر توسط ساختمان استخوانی–لیگامانی کنترل میشود و بقیه آن، یعنی قسمت اعظم وزن سر توسط عضلات پارااسپاینال تحمل میگردد. بدیهی است باضعف این عضلات، ثبات ستون فقرات گردن مختل و باعث درد میشود (چا[4] 2010). دردهای عضلانی میتوانند اثرمهاری بر عضلات کنترل کننده ثبات داشته باشند و چون عضلات گردن در ارتباط با سیستم وستیبولار و چشم نقش عمدهای در حفظ و نگهداری راستای عمودی بدن دارند، دچار مشکل شده و این امر بر روی عضلات ضدجاذبه به ویژه عضلات ساق پاو نیز در استراتژیهای کنترلی (استراتژی مچ پا) سرایت میکند (صالح پور 2011). در حضور درد، کنترل و ثبات ستون فقرات گردنی به خطر می افتد (سلیمی و همکاران 1392).
بنابراین از آنجایی که عضلات ثبات دهنده گردن در ایجاد وضعیت مناسب در سرو گردن اهمیت دارند، بدیهی است که این عضلات در ایجاد ثبات در طی یک فعالیت دینامیک نیز تأثیر داشته باشند. در صورت وجود درد این عضلات آتروفی شده وکارایی مناسب را ندارند. از طرف دیگر، سندی مبنی بر وجود نگرش درمانی استاندارد برای درمان بیماری وجود ندارد، هیچ کدام ازنگرش های محافظه کارانه فعال و غیرفعال، اگرچه به صورت گستردهای تجویز میشوند؛ مؤثر نبودهاند اخیراً محققان نشان دادهاند که روشهای چندعاملی (روشهای اصلاح وضعیتی، درمانهای دستی، روانشناسی، روشهای آرام سازی) نسبت به روشهای قدیمی (امواج ماورای صوت و تحریک الکتریکی) در بیماران با درد مزمن گردن باعث کاهش بیشتر درد و برگشت سریع به کارمی شود (اکبری و همکاران 1388). با توجه به اینکه تمرین درمانی بعنوان روشی مؤثر همواره مورد توجه محققین بوده است روش تمرین درمانی ثباتی در مورد اختلالات ستون فقرات موضوع بسیاری از مطالعات جدید در زمینه درمان عوارض اسکلتی-عضلانی این ناحیه بوده است و تمرین ثبات دهنده گردن روشی است که برای بهبود مکانیسمهای درونی ستون فقرات طراحی شده است و سبب ثبات فقرات گردن و آسیب ناپذیری آن میگردد (اکبری 1388). بنابراین از آنجایی که تحقیقات کمی در این زمینه صورت گرفته و زنان بیشتر از مردان در معرض مبتلا به گردن درد هستند، هدف از تحقیق حاضر تأثیر 8 هفته تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد، تعادل و حس وضعیت گردن در دختران مبتلا به گردن درد غیراختصاصی دانشگاه شهید باهنر کرمان خواهد بود.
1-2 تعریف مسئله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق
گردن درد یکی از شایعترین و دردناکترین شرایط اسکلتی عضلانی است. محدوده شیوع آن در طول عمر از 14 درصد تا 71 درصد میرسد (تساکیدزیدیس[5] 2013). گردن درد میتواند حاد، تحت حاد یا مزمن باشد. درد یا ناتوانی تا 4 هفته حاد، 12-4 هفته تحت حاد و بیشتر از 12 هفته مزمن نامیده میشود (پالمگرین[6] و همکاران 2009).
در مطالعات نشان داده شده که 30% از مردان و 43% از زنان گردن درد را یکبار در طول زندگیشان تجربه میکنند. یکی ازعلل افزایش شیوع گردن درد در زنان ممکن است بعلت قدرت کمتر عضلات در زنان نسبت به مردان باشد (احسانی 1390).
در مطالعه هاکالا و همکاران در سال 2005 بر روی ارتباط استفاده از کامپیوتر و افزایش درد گردن و شانه، بیان شده که استفاده بیش از دو ساعت در روز از کامپیوتر به عنوان حد آستانه برای بروز گردن درد میباشد. (افتخار سادات 2013)
همچنین برای اکثر گردن دردها، یک بیماری زمینهای و یا ساختار غیر طبیعی وجود ندارد این نوع گردن درد، گردن درد غیر اختصاصی نامیده میشود (تساکیدزیدس[7] 2013). ساختارهای متعدد گردن و مناطق اطراف مثل عضلات، ساختارهای مفصل، لیگامنت، رباطها و ساختار عصبی ممکن است منبع گردن درد غیراختصاصی باشند (اکبری و همکاران 1388). دلیل گردن درد غیراختصاصی همچنان نامشخص است در حالیکه اغلب خود محدود شونده است ولی به شدت میتواند عملکرد روزانه را محدودکند و در طولانی مدت باعث درد، مرخصی استعلاجی و ناتوانی قابل توجهی شود (تساکیدزیدیس 2013). کاهش دورههای استراحت نسبی عضلات باعث تغییرات گردش خون، اختلال در هدایت اکسیژن، دفع مواد زائد و درد عضله میشود. اکثر این تغییرات در فیبرهای نوع یک وعضلات تونیک اتفاق می افتد که به طور مداوم فعالند (لیدرمان[8] 2010).
در مطالعهای شیوع درد گردن در افراد در حال تحصیل 46% بوده است، از آنجا که استفاده از لپ تاپ در بین دانشجویان افزایش یافته است، سبب خم شدن بیشتر گردن به جلو و درد گردن میشود (افتخار سادات 2013).
بعد از درد، بی ثباتی و مشکلات قامت در میان شایعترین نشانههای مواجه بیماران با گردن درد مزمن است. کنترل قامت و تعادل شامل حس عمقی، وستیبولار و سیستم بینایی است (لافوند[9]2008). مکانیسمهایی که قامت را کنترل میکنند بسیار پیچیده هستند و شامل طیف گستردهای از ساختارها، آوران محیطی (یعنی حس عمقی، محرک خارجی و آوران بصری)، سیستم عصبی مرکزی و عضلات مؤثر هستند. تغییرات در هریک از این مؤلفهها، (مثل حس عمقی گردن)، میتواند باعث اختلال در تعادل شود. تخریب حس عمقی گردن اغلب با گردن درد مزمن ارتباط دارد. چندین مطالعه نشان دادند که اختلال در حس عمقی گردن باعث مختل شدن پایداری و کنترل قامت در بیماران مبتلا به گردن درد مزمن میشود (یاهیا[10] 2009).
حس عمقی گردن نقش مهمی را در کنترل قامت بوسیله فراهم کردن اطلاعات مربوط به موقعیت سر و جابجایی نسبی تنه فراهم میکند. بعبارت دیگر دیده شده است که بین گیرندههای حس عمقی ریشه خلفی نخاع گردن و هستههای دهلیزی، ارتباط وجود دارد این رابطه در هماهنگی چشم و دست، درک تعادل و تنظیم وضعیت بدن نقش ایفا میکند (لافوند 2008).
شکایتهای مربوط به عدم تعادل بیماران گردن دردی به صورت بی ثباتی، عدم امنیت و سبکی سر است. این افراد بجز موارد شدید که سرگیجه را تجربه میکنند، از اختلال در تعادل ایستای خود، آگاه نیستند. دلیل احتمالی اختلال در تعادل در مطالعات، نقص اطلاعات حسی در این ناحیه و پدیده عدم انطباق حسی در تعامل باسیستم بینایی ودهلیزی بیان شده است (کریستجانسون [11]2009).
با توجه به مطالعات موجود بنظر منطقی میرسد که وقتی عملکرد گردن به هر دلیلی مختل شود، کنترل وضعیت بدن نیز متأثر شده و علائمی مثل سرگیجه و عدم تعادل بوجود آید (توانای 2013). بطوریکه عملکرد ثباتی عضلات ضدجاذبه گردن در افراد با درد گردن متأثر میشود. فیبرهای تونیک این عضلات نقش حمایتی پاسچرال ضدجاذبه دارند. این فیبرها تحت تأثیر عدم استفاده و مهار رفلکسی و درد قرار میگیرند، ماهیت این اختلال عملکرد در تعیین نوع تمرین برای بازگرداندن ثبات یا نقش حمایتی مهم است. یکی از این تمرینات، تمرینات اختصاصی ثبات دهنده گردن است، تمرینهای ثبات دهنده با تقویت ایزومتریک عضلات مالتی فیدوس، روتاتورها وفلکسورهای عمقی سبب استحکام ستون فقرات گردنی میشوند و سبب تقویت عضلات موضعی اطراف گردن میشوند، این تمرینها مشابه تمرینات ثبات دهنده کمر برای بهبود مکانیسمهای ذاتی ستون فقرات طراحی شدهاند، از نقطه نظر زمان و تجهیزات تمرینهای سادهای هستند ولی از لحاظ فیزیولوژیک پیچیده میباشند. (اکبری و همکاران 1388).
در مطالعه اکبری و همکاران که به مقایسه اثربخشی تمرینات ثبات دهنده و دینامیک در بهبود ناتوانی و درد مزمن گردن پرداخته بود، اثربخشی بیشتر تمرینات ثبات دهنده در مقایسه با تمرینات دینامیک را در بهبود درد و ناتوانی افراد گردن دردی مطرح کرد (اکبری و همکاران 1388).
بنابراین از آنجایی که هرگونه برنامه ریزی به منظور پیشگیری، درمان یا توانبخشی گردن درد در افراد مستلزم آگاهی از علل آن به همراه معرفی تمریناتی برای بهبود گردن درد میباشد، محقق در صدد پاسخ دادن به این سؤال است که تأثیر 8 هفته تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد، تعادل و حس وضعیت گردن در دختران مبتلا به گردن درد غیراختصاصی مزمن دانشگاه باهنر چگونه بود؟
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.