پایان نامه جرم انگاری
مقدمه :
«ولقد كّرمنا بني آدم و حَملنهم فيالبّر و البحر و رَزقنهم مِن الطيّبت و فضّلنهم علي كثيرٍ ممّن خلفنا تفضيلاً»[1]
سپاس و ستايش بيكران بخشايشگر گيتي را سزاست كه به ما موهبت نعمت زندگي و شايستگي خلاقت در زمين ارزاني داشت و مهر همزيستي و مهرباني با ديگران را بر لوح دل و جانمان حك نمود.
حقوق بشر، دانشنوپائي است كه درمسير تحول و تكامل فراز و فرود زيادي داشته است. اعتبار اين رشته، طرح و بررسي امتيازات گوناگون انساني و تدارك ساز و كار صيانت از آن است. انسان موضوع حقوق بشر بعنوان گوهر خلقت و اشرف كاينات، مصائب فراواني را تحمل كرده تا جايگاه واقعي خود را بيابد و حقوق خود را معرفي كند.
با نگاهي به تاريخ زندگاني بشر صحنههاي تلخ تجاوز به حقوق و كرامت وي به روشني ديده ميشود. كه آسيب شديدي به حيثيت ذاتي و « كرامت انساني» وارد ساخته است. دررشته حقوق كه رسالت تعريف و پرداختن به امتيازات قانوني و مشروع شهروندان و آثار قانوني تعرض به آنرا بر عهده دارد، انتخاب عنوان شكنجه بعنوان « جنايتي ضد بشري» و تشريح ابعاد حقوقي آن اهميت فراواني دارد.
امروزه توجه به مضامين حقوق بشري از سوي نهادها و مراجع رسمي با اقبال گسترده جهانيان روبرو شده است، زيرا احساسات عمومي در نيم قرن اخير صحنههاي بسيار تلخي را مشاهده و تحمل نموده كه در آن حقوق ذاتي و ارزشهاي انساني را به مسلخ رفته است.
بررسي سير زندگاني شكنجه و جرمانگاري آن و واكنش مناسب عليه اين پديده خدمت كوچكي است به قربانيان اين پديده و همينطور اعطاي انگيزه به آنان كه با شجاعت گام به عرصه مبارزه عليه اين جنايت گذاشتهاند.
ترديدي نيست كه افكار عمومي تشنه مباحثي است كه در وضع فعلي جامعه جهاني عوايد ثمر بخشي در خصوص حقوق و آزاديهاي مشروع بشري داشته باشد. جامعه جهاني هنوز هم از تعرض به حيثيت و حقوق ذاتي افراد در نقاط مختلف دنيا رنج ميبرد. اهميت اين امر زماني روشنتر ميشود كه ميبينيم در تعريف شكنجه و رفتار مبين آن اجماع نظري وجود ندارد و تاكنون برداشت مشابهي از آن از سوي قانونگذاري و حقوقدانان بدست نيامده است. پژوهش در اين خصوص و ارائه پاسخهاي مناسب آن در زدايش اين پديده سوء اجتماعي حائز اهميت است.
بعلاوه ميدانيم كه سالهاست مجامع حقوق بشري دولت جمهوري اسلامي ايران را « به حق يا ناحق» به نقض حقوق بشر و از جمله بكارگيري شكنجه در مراحل مختلف فرآيند دادرسي كيفري متهم ميسازند.
ايران به عنوان يكي از كشورهاي بنيانگذار سازمان ملل متحد و ايفا كننده نقش در تدوين منشور بينالمللي حقوق بشر و نيز بعنوان كشوري با سابقه كهن فرهنگي و شناسنامه مدنيت، تعامل منطقي در مناسبات حقوقي با نهاد مزبور وشوراي اروپا داشته است. تحقيق حاضر ميتواند روزنهاي به اين تعامل ايجاد كند.
در بحث شكنجه نخستين پرسش در مورد تعريف آن است. تعريف يك پديده تصوير و نمايه چارچوب و ساختار منطقي آن است. وانگهي، در قالب پرسمان اين بحث، اين سؤالات مطرح ميشود كه چه رفتاري حكم شكنجه را داشته و آثار و نتايج قانوني آنرا متقبل ميشود؟ رويكرد محافل مختلف سياسي و حقوقي در اين زمينه چه ميباشد؟ آيا شكنجه، فرايند نوعي دادرسي ناعادلانه و غير منطقي است؟ يا اينكه قلمرو وسيعتري داشته و در قالبي بزرگتر از سختافزار اعمال دادرسي بروز مييابد؟ به عبارت ديگر آيا شكنجه معلول نظام قضايي است يا اينكه مراكز خارج از اين نظام نيز ميتواند بستر مناسبي براي زايش اين جرم باشد؟در تعامل با پديدههاي سوء رفتاري چون شكنجه مناسبترين پاسخ چيست؟ شكنجهگر و فرد تحت شكنجه از چه نوع شخصيتي برخوردار است، بعد از شكنجه اين شخصيت در چه جهتي متحول ميشود و چه محدوديتي در اين خصوص وارد ميشود؟ آيا مجازاتهاي قانوني در قوانين حكومتهاي ملي هر چند خشن و غير انساني مشمول تعريف حقوقي شكنجه است؟ و همينطور دولتها در زمينه پيشگيري و مقابله با شكنجه و اعاده حيثيت متضرر از آن چه وظايفي دارند؟ وجوه اشتراك و افتراق در زمينههاي مطرح شده بين ديدگاه قانونگذار ايران، سازمان ملل متحد و شوراي اروپا چيست؟ و سرانجام جنبش جهاني مبارزه با شكنجه را چه نهادهايي هدايت ميكنند؟
شكنجه بعنوان مصداق بارز تجاوز به حقوق بشر، موضوع مستقيم و غير مستقيم اسناد متعددي است كه از سوي سازمان ملل متحد و شوراي اروپا تنظيم و تصويب شد. به تاسي از اين دو نهاد، قوانين كيفري غالب كشورها نيز معطوف به اين جنايت ضد بشري گرديده و بر جرم انگاري و مجازات مرتكب آن تصريح نموده است. بالطبع تأمل در آراي انديشمندان حقوقي كه راهنماي منشيان قوانين ملي و تنظيم كنندگان اسناد بينالمللي بوده در تحليل حقوقي شكنجه، اجتناب ناپذير است. لذا بررسي دكترين حقوقي وارد در موضوع شكنجه، ديگر نرمافزار تحقيق حاضر است. بعلاوه نگاه « تطبيقي» به شكنجه در حقوق ايران، حقوق سازمان ملل و حقوق اروپا در روش بررسي و تحقيق حاضر رعايت شده است.
[1] سوره مباركه اسراء . آيه 70
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.