پایان نامه «زندگی و مبارزات سیاسی سیّد محمود دعایی و نقش وی در پیروزی انقلاب اسلامی»
فهرست محتوا
فهرست اجمالی صفحه
- مدخل: طرح مسأله، پرسش اصلی و فرعی، مدعای اصلی …………………………………….. 6
- بخش اول: شرح حال سیّد محمود دعایی تا پیوستن به نهضت امام خمینی (س)
- (1320-1342 ش)……………………………………………………………………………………………….12
- فصل اول: ولادت و زندگی در کرمان………………………………………………………………..14
- فصل دوم: فعالیتهای سیاسی در کرمان……………………………………………………………….19
- بخش دوم: فعالیتهای سیاسی دعایی در ایران تا خروج از کشور
- (1342 ـ 1345)………………………………………………………………………………………………… 25
- فصل اول: سفر به قم………………………………………………………………………………………27
- فصل دوم: فعالیتهای سیاسی در قم……………………………………………………………….29
- بخش سوم: تداوم مبارزات سیاسی دعایی در خارج از کشور…………………………………..42
- فصل اول: فعالیتهای سیاسی مخالفان رژیم پهلوی در عراق…………………….44
- فصل دوم: تشکل روحانیون مبارز خارج از کشور (اعضا، اساسنامه)……………. 63
- فصل سوم: فعالیتهای سیاسی دعایی در عراق…………………………………………68
- فصل چهارم: فعالیتهای دعایی در سایر کشورها………………………………………….86
- فصل پنجم: رویدادهای سال 57 و نقش دعایی…………………………………………..92
- بخش چهارم: فعالیتهای سیاسی و فرهنگی دعایی بعد از انقلاب اسلامی…………………..100
- فصل اول: سفارت ایران در عراق………………………………………………………………..101
- فصل دوم: نمایندگی مجلس شورای اسلامی…………………………………………………108
- فصل سوم: مدیریت مؤسسه اطلاعات………………………………………………………….133
- بخش پنجم: دیدگاهها و نظرات………………………………………………………………………….146
- فصل اول: دیدگاههای سیاسی …………………………………………………………………..148
- فصل دوم: مشی فرهنگی……………………………………………………………………….. 151
- فصل سوم: اهمیت خاطرات دعایی در تاریخ انقلاب اسلامی…………………………154
- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………..1
- کلیات پژوهش:………………………………………………………………………………………….6
- بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………7
- پرسش اصلی………………………………………………………………………………………………7
- پرسشهای فرعی……………………………………………………………………………………….7
- مفروضات………………………………………………………………………………………………….8
- پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………8
- تعریف مفاهیم…………………………………………………………………………………………….9
- اهمیت، فایده و هدف پژوهش………………………………………………………………………..9
- شیوه گردآوری دادهها………………………………………………………………………………….9
- سازماندهی پژوهش……………………………………………………………………………………..10
- معرفی و نقد مراجع محوری…………………………………………………………………………11
- قلمرو پژوهش……………………………………………………………………………………………11
- بخش اول: شرححال سیّدمحموددعاییتاپیوستن
- به نهضتامامخمینی (س)(1320 ـ 1342)…………………………………………………….12
- فصل اول: ولادت وزندگی در کرمان………………………………………………………….14
- گفتاراول ـ خانواده ـ ازدواج……………………………………………………………14
- فصل دوم: فعالیتهای سیاسی در کرمان……………………………………………………. …19
- گفتاراول ـ دوران کودکی، دوستان و استادان دعایی …………………………….19
- گفتاردوم ـ تحصیل در کرمان و حوزه علمیه کرمان……………………………..21
- گفتارسوم ـ آغاز مبارزه علیه رژیم، و نحوه پخش
- اعلامیه در کرمان…………………………………………………..22
- بخش دوم: فعالیتهای سیاسی دعایی در ایران
- تا خروج از کشور (1342 ـ 1346) ……………………………………………………..25
- فصل اول: سفر به قم ………………………………………………………………………..27
- گفتار اول ـ استادان و آشنایی با آقا مصطفی خمینی
- ودیدار با امام خمینی………………………………………..27
- فصل دوم: فعالیتهای سیاسی در قم…………………………………………………..29
- گفتاراول: همکاری با نشریه بعثت……………………………………………………..29
- گفتار دوم: گرایش حاکم بر نشریه بعثت…………………………………………….31
- گفتارسوم: همکاری با سایر طلاب مبارز و اعتراض به دستگیری (1342)
- و تبعید امام خمینی (1343)………………………………………………………….36
- گفتارچهارم: خروج از ایران…………………………………………………………..39
- بخش سوم: زندگی وتداوم مبارزات دعایی درخارج از کشور…………………………..42
- فصل اول: فعالیتهای سیاسی مخالفان رژیم پهلوی در عراق……………….. 44
- گفتار اول ـ نحوه و چگونگی ورود دعایی به نجف……………………….. 44
- گفتاردوم ـ فضای حاکم بر نجف و مواجهه حوزه نجف با امام خمینی
- و فعالان سیاسی ایران……………………………………………………..45
- گفتارسوم ـ دولت عراق و گروههای سیاسی مخالف رژیم پهلوی…………48
- گفتارچهارم ـ تیمور بختیار………………………………………………………….50
- گفتارپنجم ـ سازمان مجاهدین خلق……………………………………………..52
- گفتارششم: عدم تأیید سازمان مجاهدین خلق از سوی امام……………………….59
- فصل دوم: تشکل روحانیون مبارز خارج از کشور (اعضا، اساسنامه)…………….63
- گفتار اول: همکاری دعایی با تشکل روحانیون مبارز………………………..63
- گفتار دوم: اختلاف تشکیلاتی بین اعضاء……………………………………….66
- فصل سوم: فعالیتهای سیاسی دعایی درعراق…………………………………………68
- گفتار اول: رادیو بغداد و صدای نهضت روحانیت………………………….68
- گفتار دوم: همکاری با سازمان مجاهدین خلق …………………………….75
- گفتارسوم: درگذشت مشکوک حاج آقا مصطفی…………………………..80
- گفتارچهارم: نحوه ارتباط دعایی با دولت عراق………………………….. 84
- گفتار پنجم: شرکت در اعتصاب غذا در بغداد………………………………85
- فصل چهارم: فعالیتهای دعایی در سایر کشورها………………………………………….86
- گفتاراول: فعالیت در سوریه وپایگاه الفتح………………………………………86
- گفتاردوم: شرکت در مراسم تدفین دکتر شریعتی در سوریه………………..88
- گفتارسوم: شرکت در اعتصاب غذا در پاریس…………………………………..90
- فصل پنجم: رویدادهای سال انقلاب و نقش دعایی……………………………………. 92
- گفتار اول: ایجاد محدودیت برای امام خمینی…………………………………….92
- گفتاردوم: فعالیت در کویت………………………………………………………….95
- گفتار سوم: خروج امام از عراق و مهاجرت به پاریس…………………………96
- گفتارچهارم: سفر دعایی به پاریس و حضور در پرواز انقلاب………………98
- بخش چهارم: فعالیتهای سیاسی و فرهنگی دعایی
- بعد از انقلاب اسلامی…………………………………………………………………100
- فصل اول ـ سفارت ایران در عراق………………………………………………..101
- گفتاراول: ارتباط با سازمانهای مجاهد عراقی……………………………104
- گفتاردوم: جنگ تحمیلی عراق و بازگشت به ایران……………………..105
- فصل دوم: نمایندگی مجلس شورای اسلامی……………………………………108
- گفتاراول: مجلس شورای اسلامی در شش دوره……………………………109
- گفتاردوم: دعایی و شش دوره مجلس شورای اسلامی…………………..116
- گفتارسوم: نقدی بر عملکرد دعایی در مجلس……………………………..118
- گفتار چهارم: نطق دعایی در پاسخ به شبهات مطرح شده
- نسبت به وی…………………………………………………………………120
- گفتار پنجم: عملکرد دعایی در مجلس شورای اسلامی…………………..122
- گفتار ششم: شرکت در اجلاس بین المجالس هاوانا………………………122
- گفتارهفتم: کنفرانس بین المجالس رم ………………………………………….127
- فصل سوم ـ مدیریت مؤسسه اطلاعات………………………………………………..131
- گفتاراول: توقیف روزنامه اطلاعات…………………………………………………..139
- گفتار دوم: ارتباط با گروههای ملی ـ مذهبی………………………………………142
- بخش پنجم: دیدگاهها و نظرات……………………………………………………………..144
- فصل اول: دیدگاههای سیاسی…………………………………………………………..146
- فصل دوم: مشی فرهنگی…………………………………………………………………149
- فصل سوم: اهمیت خاطرات دعایی در تاریخ نگاری
- انقلاب اسلامی…………………………………………………………………………… 152
- گفتار اول: اهمیت اطلاعات و مطالب دعایی در شناخت بیشتر
- و بهتر جریانهایمبارز…………………………………………………………. 152
- گفتار دوم: اهمیت خاطرات دعایی در شناخت بیشتر
- و بهتر امام خمینی……………………………………………………………….154
- گفتار سوم: اهمیت خاطرات دعایی در
- شناخت مبارزان اسلامی…………………………………………………… 157
- نتیجه………………………………………………………………………………………………172
- فهرست مراجع…………………………………………………………………………………174
- ضمائم……………………………………………………………………………………………185
مقدمه:
پیروزی انقلاب اسلامی ایران مرهون تلاش افراد زیادی است که در سختترین شرایط مبارزه با یقین و امیدواری به راه آینده به ایثار و تکاپو پرداختند. در این بین، حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمود دعایی از شمار مبارزینی است که با وجود محدودیتهای ساواک، علیه رژیم پهلوی فعالیت کرد وی همچنین پس از پیروزی انقلاب در حوزههای مختلف از جمله مسئولیت سفارت ایران در عراق، نمایندگی مجلس شورای اسلامی و مدیریت مؤسسه اطلاعات فعالیت داشته و هم اکنون سرپرستی این مؤسسه را بر عهده دارد. با این وجود نقش این شخصیت در لابه لای جریانهای سیاسی کم رنگ مانده است. با توجه به این مقدمات در بررسی زندگانی سید محمود دعایی سعی بر آن بوده تا تکاپو و تحول فکری و سیاسی وی را در پیوند با زمان و مکان مورد بررسی قرار داده شود. لازم به یادآوری است که به دلیل پیچیده شدن محدوده فعالیتهای جمعی و زندگی فردی تفکیک این دو از نظر روشی کار دشواری است، مثلاً عضویت یک فرد در یک تشکل مبارزاتی از جمله این موارد میباشد. چرا که معمولاً تصمیمات به صورت جمعی گرفته میشود و به دلیل محدودیت دسترسی به منابع و اسناد مربوط به صحبتها و دیدگاههای اشخاص نمیتوان نقش فرد را تعیین نمود. یک شخص ممکن است درتشکل روحانیون مبارز به موضوعی رأی منفی داده باشد اما از آنجا که مبنا بر اکثریت است و حال اگر فرد، مصاحبه یا انتقادی به روند طرح موضوع نداشته باشد بررسی دقیق موضع آن شخص مشکل خواهد بود این مسأله در مورد دعایی و سایر شخصیتها صدق میکند. از طرف دیگر در مسیر پژوهش برای مستند شدن کار از اسناد استفاده شد. آوردن اسناد در بسیاری از موارد ضروری بود از اسناد مندرج درکتاب «یاران امام به روایت اسناد ساواک» و مجموعه کتابهای » سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک»» قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک «و کتابهای اسنادی دیگراستفاده شد. شایان ذکر است که در روند انجام تحقیق، موانعی نیز به وجود آمد، در گام اول با مراجعه به کتابهای تاریخ معاصر ایران، فقط به مطالب تکراری در مورد نقش دعایی اشاره شده بود به همین دلیل گردآوری دادهها به مدت شش ماه طول کشید. بدون شک پژوهش درباره زندگینامه سیاسی دعایی، به دلیل تازه بودن آن از حساسیت بالایی برخوردار است البته در این حوزه یادنامهای که گوشهای از خاطرات وی است توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به صورت سؤال و پاسخ انتشار یافته است، استفاده از این منبع به تنهایی نمیتواند در پایان نامه کارساز باشد به همین دلیل برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر از طریق مراکز و سازمانها و ارگانهای دیگر (مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو حوزه هنری، و آرشیو کتابخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آرشیو کتابخانه وزارت امور خارجه، مطالعات تاریخ معاصر، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و استفاده از لوح مشروح مذاکرات مجلس ونشریهها و روزنامهها و…) اقدام شد.
در اینجا برخود لازم میدانم که از تمامی بزرگواران همچون حجج اسلام: طاووسی، رحمت، محتشمیپور و…. که لطف نموده و وقت ارزشمند خود را برای انجام مصاحبه به نگارنده اختصاص دادند قدردانی نمایم.
طولانی شدن مدت نگارش پژوهش حاضر تا حدود زیادی به جهت هماهنگی برای انجام مصاحبه با شخصیتهای نامبرده بوده است. البته لازم به یادآوری است که به دلیل بیماری و کهولت سن، بعضی از افراد همچون آقای احمد نفری و فوت بعضی از افراد که مرتبط با موضوع پایان نامه همچون اسماعیل فردوسی پور وخاتم یزدی امکان مصاحبه با آنها نبود و بعضی از افرادی مثل سیدحمید روحانی و سیدباقرموسوی و سیفاللهقاسمپور با وجود پیگیریهای صورت گرفته حاضر به مصاحبه نشدند. همچنین با پیگیری از طریق دکترفاطمهطباطبایی برای مصاحبه با دکتر صادق طباطبایی، به توصیه وی، چندین بار از طریق ایمیل و پیامک حاضر به مصاحبه نشد. مصاحبه با بزرگوارانی همچون حجج اسلام: طاووسی، رحمت، محتشمی پور به واسطهٔ تلاشهای دکتر بصیرت منش و آیت الله عباسعلی روحانی محقق شد.
لازم به توضیح است در این پژوهش سعی نگارنده بر آن بوده است تا از به کار بردن القابی چون حجت الاسلام و…خوداری نماید فقط در مورد برخی از مراجع به دلیل اشتهار آنها این القاب به کار رفته است.
ضمن اذعان به کاستیهای این اثر امید است در فرصت مناسب کمبودهای کار پژوهشی بر طرف گردد.
درپایان از استادان محترم گروه تاریخ پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی که در طول دوران تحصیل سعادت شاگردی و تلمذ از محضر آنها را داشتهام به ویژه جناب آقای دکتر حمید بصیرت منش که از همان ابتدای تصویب موضوع، از راهنمایی ایشان بهره گرفتهام و از مشوّقان اصلی اینجانب در انتخاب موضوع پایان نامه بودند، با دقت نظری که به این پژوهش داشتند، در تدوین و نگارش، مرا یاری رساندند، نهایت تشکر را دارم. از جناب آقای دکترمحسن بهشتی سرشت که زحمت مشاوره بر دوش ایشان بوده مراتب سپاس و قدردانی خود را ابراز مینمایم. سپاس دیگر خود را به پاس زحمتهای رئیس پژوهشکده امام خمینی (س) آیت الله عباسعلی روحانی با فراهم آوردن چند مصاحبه، از جمله مصاحبه با آقای دعایی، ابراز مینمایم. در اولین نشست با دعایی در پژوهشکده امام خمینی (س)، آیت الله عباسعلی روحانی، دکتر بصیرت منش ودکتر رجایی حضورداشتند. جلسهیدوم با آمدن دعایی به پژوهشکده، با حضور آیت الله عباسعلیروحانی رئیس پژوهشکده، و دکتر بصیرت منش، چند سند را، در اختیار نگارنده قرار داد. همچنین سپاس خود را به پاس زحمت مسئولان کتابخانه پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی (بخصوص از آقای جواد کامور از پژوهشگران حوزه هنری، نهایت همکاری را با اینجانب داشتند) و کتابخانه مجلس شورای اسلامی و همچنین مرکز اسناد انقلاب اسلامی تقدیم مینمایم.
برای پاسخگویی به بعضی از ابهامات، با آقای دعایی و چند تن از همفکران و دوستان وی مصاحبههایی صورت گرفت و سؤالهایی به این شرح مطرح گردید: (با این تذکر که از درون این سؤالها، سؤالهای جزیی تری در حین مصاحبه مورد توجه بوده است)
- – دوستان دعایی در کرمان چه کسانی بودند؟
- – استادان دعایی در کرمان و قم و نجف چه کسانی بودند؟
- – قضیه آتش زدن طاق نصرت در کرمان چه بود؟
- – درکرمان چه چیزی باعث بازداشت دعایی شد؟
- – او چگونه به گروه مبارزین قم پیوست؟
- – چه زمانی با حاج مصطفی آشنا شد؟
- – چرا دست اندرکاران نشریه بعثت با اسم مستعار فعالیت میکردند؟
- – نشریه بعثت هر چند وقت یک بار منتشر میشد؟
- – اعلامیهها را چگونه توزیع میکردند؟
- – دعایی با گروههای ملی ـ مذهبی چه ارتباطی داشت؟
- – در بحثهای آیت الله طالقانی و مسجد هدایت شرکت داشت؟
- – از چه زمانی دعایی با مهندس بازرگان کی آشنا شد؟
- – اولین باری که دعایی وارد نجف شد به کجا رفت؟
- – اوضاع نجف از نظر سیاسی چگونه بود و چرا نجفیها با فعالیتهای مبارزاتی یاران امام خمینی مخالف بودند؟
- – مخالفان امام چه اتهاماتی به یاران ایشان میزدند؟
- – چرا آقایان خویی و شاهرودی مخالف فعالیت سیاسی علیه رژیم ایران بودند؟
- – ارتباط سیّد محمد روحانی با امام خمینی چگونه بود؟
- – تشکل روحانیون خارج از کشور به پیشنهاد چه کسی به وجود آمد؟
- – اعضای روحانیون مبارز چه ارتباطی با هم و با گروههای دیگر داشتند؟
- – کارهای سیاسی این گروه 22 نفری چه بود؟
- – آیا کلیه فعالیتهای اعضا با اطلاع این تشکل صورت میگرفت؟
- – آیا حضور دعایی در اعتصابها با هماهنگی این تشکل و شخص امام خمینی بود؟
- – اطرافیان امام در نجف بیشتر از چه طیفهایی بودند؟
- – چرا در وسایل مسافرینی که به نجف میآمدند بدون اطلاع آنان اعلامیه میگذاشتند؟
- – دعایی چطور با حزب بعث ارتباط پیدا کرد؟
- – مواضع امام راجع به دکتر شریعتی و امام موسی صدر چگونه بود؟ چرا گروهی از یاران امام در نجف با این دو نفر مخالف بودند؟
- – همکاری دعایی با سازمان مجاهدین خلق با جزئیات بیشتری توضیح داده شود؟ چه خدماتی به سازمان مجاهدین خلق (قبل از التقاط سازمان) صورت گرفته؟
- – فعالیت دعایی در رادیو نهضت روحانیت به چه صورتی بود؟
- – آیا امام برای ایجاد رادیو در کار انجام شده قرار نگرفت؟
- – چه کسانی با این رادیو همکاری داشتند؟
- – درس ولایت فقیه امام توسط چه کسی در رادیو پخش میشد؟
- – چه کسی و چگونه نوارهای درس حکومت اسلامی را در رادیو بغداد پخش میکرد؟
- – دعایی چگونه با تیمور بختیار آشنا شد؟
- – آقای صادق طباطبایی در خاطراتش آورده که سال 49 سفری را به نجف داشته و در خانه شیخ حسن کروبی و آقایانی مثل محتشمی، سجادی، و زیارتی آنجا بودند، آقای دعایی مرا به آن جلسه رساند ولی خود، داخل نشد و در آن جلسه شرکت نکرد. چه دلیل خاصی داشت، که شرکت نمیکرد؟
- – سید حمید روحانی در کتاب نهضت امام خمینی ج 3، گفته است: دعایی به این دلیل رادیو نهضت روحانیت را ایجاد کرد که بعثیها برای سرپوشیده داشتن ماهیت ضد اسلامی خود از آن بهره ببرند و از طرفی تبلیغی برای سازمان مجاهدین خلق باشد. علت بدبینی او نسبت به این مسأله چیست؟
- – بعد از قرار داد الجزایر وضعیت یاران امام خمینی و فعالیتهای مبارزاتی و رادیو چگونه بود؟
- – بعد از انقلاب اسلامی دعایی در چه تاریخی به عنوان سفیر ایران به عراق رفت؟ اقدامات او در این مسؤلیت چه بود؟
- – عامل یا عواملی که باعث جنگ تحمیلی علیه ملت ایران شد چه بود؟
- – فعالیت دعایی در مسؤلیت نمایندگی مجلس چه بود؟
- – فعالیت ایشان در مجمع روحانیت مبارز چگونه بود؟ علت تضعیف این نهاد چه بود؟
- – فعالیت دعایی در روزنامه اطلاعات از چه زمانی شروع شد؟
- – حکمی که امام برای اداره روزنامه به دعایی دادند چه بود؟
- – چه اقدامات مهمی در اداره مؤسسه اطلاعات صورت گرفت؟
- – علت آزردگی امام از روزنامه اطلاعات چه بود؟
- – آیا دعایی احتمال حمله عراق را به اطلاع امام خمینی رسانده بود؟
- – چگونگی خاطرات دعایی، از امام، مبارزین و …
- ـ چه دیدگاه سیاسی و مشی فرهنگی دارد؟
کلیات پژوهش
بیان مسأله:
علل و عوامل متعددی در به ظهور رسیدن انقلاب اسلامی ایران، مؤثر بوده است. روحانیت و طلاب نیز نقش بسیار مهمی در همین رابطه داشتند. گذشته از رهبریهای هوشمندانه و مدبرانه امام خمینی (ره)، نقش پیروان نزدیک به ایشان و تأثیر آنها در روند انقلاب در خور توجه است. یکی ازروحانیون فعالی که در ایام تبعید امام خمینی درنجف در حلقه نزدیکترین یاران ایشان قرار داشت. سید محمود دعایی است. دعایی در جریان مبارزات سیاسی خارج از کشور نقش مهمی داشت و با تشکل روحانیت مبارز در عراق همکاری میکرد. او گاه نمایندگی امام خمینی را با مسئولین عالی رتبه عراقی برعهده داشت لذا از معدود کسانی است که اطلاعات دست اولی از مبارزات امام خمینی دارد. دعایی بعد از انقلاب اسلامی سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق شد. پس ازبازگشت درسال 1358 مدتی در دفتر رهبر انقلاب اشتغال داشت و سپس به دستور ایشان در اردیبهشت 1359 به سرپرستی مؤسسه اطلاعات منصوب گردید. اوشش دوره نمایندگی مردم تهران را درمجلس شورای اسلامی برعهده داشته است.
پژوهش حاضر میکوشد تا از لابه لای اسناد، مصاحبه، خاطرات و کتابهای گوناگون ضمن بررسی توصیفی شخصیت و عملکرد سیدمحموددعایی به ویژه برنامههای مبارزاتی، سیاسی، فرهنگی وی قبل از انقلاب اسلامی و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مورد کنکاش قرار دهد تا مشخص گردد که یاران امام خمینی در مبارزه با رژیم پهلوی در چه فضای حساس و دشواری به تلاش و مبارزه پرداختند.
سؤالات اصلی و فرعی
سؤال اصلی:
سیّد محمود دعایی در فرایند مبارزات امام خمینی چه نقش و جایگاهی برعهده داشت؟
سؤالات فرعی:
1 ـ سید محمود دعایی چگونه به نهضت امام خمینی پیوست؟
2 ـ دعایی چه نقشی در تشکل روحانیون خارج از کشور (پیش از انقلاب) بر عهده داشت؟
3 ـ دعایی از چه ویژگیهای منحصر به فردی درمقایسه با دیگر روحانیون مبارز خارج از کشور برخوردار بود؟
مفروضات:
1 ـ دعایی درفرایند مبارزات امام خمینی با رژیم پهلوی نقش مهمی بر عهده داشته است.
2-دعایی نقش اساسی در تشکل روحانیون خارج از کشور داشت.
پیشینه پژوهش:
کتابها و خاطرات جسته گریختهای از سوی برخی مطلعین از جمله شاگردان واطرافیان امام خمینی منتشر شده است، این منابع با وجود داشتن اطلاعات مفید در بر گیرنده موضوع این پژوهش به صورت همه جانبه نیستند گر چه در زمره منابع به شمار میآیند. کتابهایی تحت عنوان خاطرات در ایام تبعید امام خمینی در عراق به چاپ رسیده از جمله آنها خاطرات مختصری از دعایی میباشد اما به طور مشخص پژوهشی پیرامون زندگی و فعالیتهای ایشان صورت نگرفته است. با توجه به این امر سعی شده است برای بررسی زندگی و مبارزات و نقش دعایی در پیروزی انقلاب اسلامی از کتابهای مرتبط با موضوع و کتابهای اسنادی و خاطرات استفاده شود و مصاحبه با افرادی که با وی در ارتباط بودند، صورت گیرد. کتابهایی که موضوع آنها به نحوی مرتبط با این پژوهش هستند از این قرار مطرح است: نشریهها که از مهمترین آنها میتوان به روزنامههای اطلاعات و کیهان اشاره کرد که متناسب با مطالب مورد نظر در این پژوهش از آنها استفاده شد. از میان اسناد منتشر شده میتوان به آثاری چون مجموعه 22 جلدی «سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، 1386،»«یاران امام به روایت اسناد ساواک، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی،» «قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، تهران: مرکز بررسیاسنادتاریخی وزارت اطلاعات،1378،» اشاره کرد. اطلاعات مندرج در این آثار برگرفته از اسناد موجود در مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات و مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی بوده است. از اسناد انتشار نیافته میتوان به اسناد و مدارکی نام برد که توسط دعایی در اختیار نگارنده قرار گرفت، که حائز اهمیتند و میتوانند خلاء ناشی از برخی از منابع را پر کنند.
تعریف مفاهیم:
زندگینامه: نگرشی به ابعاد مختلف و متزاید حیات فکری سیاسی اجتماعی و فردی یک شخصیت در متن جامعه و تاریخ است. تاریخ زندگی یا دورهای از زندگی یک شخصی در حدود اطلاعاتی که نویسنده از احوال وی داشته باشد. زندگینامه را ترجمهٔ حال و کارنامه نیز میگویند.[1]
انقلاب اسلامی: در عین حال که یک انقلاب سیاسی و دگرگونی اجتماعی بود، میکوشید به تجدید حیات اسلام همت گمارد. در تاریخ 22 بهمن 1357 با قیام یکپارچه مردم به رهبری امام خمینی (س) به پیروزی رسید. که نظام سلطنتی را برچید و نظام اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی جدیدی را براساس دین اسلام هدف خود قرارداد.[2] با همه پرسی 12 فروردین 1358 جمهوری اسلامی جایگزین نظام پادشاهی شد و امام و مردم به هدف نهایی و اصلی خود رسیدند.[3]
ضرورت و اهمیت موضوع:
یکی از راههای شناخت انقلاب اسلامی، شناخت افراد و بازیگران مؤثر در آن است. با توجه به نزدیکی دعایی به رهبر انقلاب اسلامی، شناخت زوایای شخصیت و فعالیتهای سیاسی وی، بخشهای مهمی از اقدامات روحانیون انقلابی در پیش از انقلاب و نیز وجوه دیگری از انقلاب اسلامی ایران را روشن خواهد ساخت.
[1]. غلامحسین مصاحب، (دایره المعارف فارسی) ج 1، بخش دوم، چاپخانهٔ سپهروابسته به مؤسسه انتشارات امیرکبیر 1374، ص 1189
[2]. دایره المعارف انقلاب اسلامی، به کوشش دفتر انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات سوره مهر، چ 1،1384
[3]. ژاله متحدین، دانشنامهٔ کوچک ایران، چ 1، انتشارات توس بهار 1381، ص 223
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.