پایان نامه عملیات سطحی
فهرست مطالب
فصل اول : مقدمه
1-1- تعريف و مفهوم عمليات سطحي.. 2
1-2- انواع روشهاي عمليات سطحي.. 4
فصل دوم : مواد سخت پوشی
2-1- انتخاب آلياژ سخت پوشي.. 7
2-2- مواد سخت پوشي.. 11
2-2-1- آلياژهاي پايه آهن 14
2-2-1-1- فولادهاي پرليتي.. 15
2-2-1-2- فولادهاي آستنيتي.. 16
2-2-1-3- فولادهاي مارتنزيتي.. 18
2-2-1-4- چدنهاي پر كرم. 19
2-2-2- كاربيدها 26
2-2-3- آلياژهاي پايه كبالت 30
2-2-3-1- آلياژهاي پايه كبالت كاربيدي.. 31
2-2-3-2- آلياژهاي پايه كبالت حاوي فاز بين فلزي لاوه. 35
2-2-4- آلياژهاي پايه نيكل 36
2-2-4-1- آلياژهاي پايه نيكل بورايدي.. 38
2-2-4-2- آلياژهاي پايه نيكل كاربيدي.. 40
2-2-4-3- آلياژهاي پايه نيكل حاوي فاز بين فلزي لاوه. 41
2-2-4-4- آلياژهاي پايه نيكل پرسيلسيم. 41
2-2-5- فولادهاي زنگ نزن پرسيليسيم 42
2-2-6- آلياژهاي پايه مس 44
فصل سوم : عوامل موثر بر انتخاب فرآیند های سخت پوشی
3-1- خواص و كيفيت مورد نظر. 47
3-2- مشخصات فيزيكي قطعه كار. 50
3-3- مشخصات متالورژيكي فلز پايه. 52
3-4- نوع آلياژهاي سخت پوشي.. 53
3-5- مهارت اپراتور. 54
3-6- هزينه. 54
فصل چهارم : سخت پوشی توسط فرآیند های جوشکاری
4-1- جوشكاري با گاز (شعله). 57
4-2- جوشكاري قوسي با الكترود روپوش دار. 63
4-3- جوشكاري قوسي زير پودري… 65
4-4- جوشكاري قوس باز با الكترود تو پودري… 67
4-5- جوشكاري قوسی فلزی با گاز محافظ… 68
4-6- جوشكاري قوسي الكترود تنگستن با گاز محافظ… 69
4-7- جوشكاري قوس پلاسما 70
4-8- سخت پوشي توسط ليزر. 72
فصل پنجم : سخت پوشی توسط فرآیند های پاشش دهی حرارتی
5-1- پاشش سیمی توسط شعله اکسی گاز. 81
5-2- پاششی سیمی توسط قوس الکتریکی.. 85
5-3- پاشش پودری توسط شعله اکسی گاز. 87
5-4- پاشش پودری توسط قوس پلاسما 91
5-4-1- پاشش پلاسما در خلاء 94
5-4-2- پاشش توسط قوس پلاسمای منتقل شده 95
5-5- پاشش پودری توسط شعله اکسی گاز با سرعت بالا.. 96
5-5-1- HVOF احتراق پالسی 97
5-5-2-HVOF احتراق پیوسته 98
5-6- مواد پاشش حرارتی و کاربردها 103
5-6-1- پوششهای مقاوم در برابر سایش 105
5-6-2- پوششهای مقاوم در برابر خوردگی 105
5-6-3- پوششهای محافظ در برابر اکسیداسیون 107
5-6-4- پوششهای عایق حرارتی 107
5-6-5-پوششهای مانع حرارت 108
5-6-6-پوشش هادی الکتریکی 108
5-6-7- پوششهای بازیابی ابعادی 108
5-7- ساختار و خواص پوششها 108
فصل ششم : مراجع
مراجع………………………………………………………………………………………………………………………..113
مقدمه:
1-1- تعريف و مفهوم عمليات سطحي
عمليات سطحي عبارت است از رسوب دهی يك ماده پر كننده روی سطح قطعه کار جهت به دست آوردن خواص يا ابعاد مورد نظر که به طور معمول به منظور افزايش عمر كاري قطعه يا جایگزيني فلزي به كار ميرود كه فرسوده يا خورده شده است. عمليات سطحي ميتواند موجب افزايش مقاومت به خوردگي، مقاومت به سايش، چقرمگي، يا خواص ضد اصطكاكي در محل مورد نظر گردد. برخی از پوششها توسط فرآيندهاي جوشكاري گازي يا قوسي و یا توسط فرآیندهای پاشش دهی حرارتی رسوب داده ميشوند و روشهاي دستي، نيمه اتوماتيك يا اتوماتيك را ميتوان براي هر يك از فرآيندها به كار برد. مواد پركننده مناسب در شكلها و انواع گوناگون نظير ميله جوشكاري، الكترودهاي پوششدار، خميرها و پودرها موجود ميباشند. چسبندگي اين مواد بر روي فلزات پايه از طريق نفوذ، پيوندهاي متالورژيكي یا پيوندهاي مکانیکی صورت ميگيرد.
به طور كلي خواص مهم آلياژهایي که جهت عمليات سطحي به کار میروند عبارتند از:
1- سختی
الف- ماكرو سختي
ب- ميكرو سختي يا سختي اجزاء تشكيل دهنده يك ساختار ناهمگن
ج- سختي گرم يا مقاومت در برابر اثر تضعيف كننده دما
2- مقاومت به سايش
الف- تحت شرايط كم تنش
ب- تحت شرايط پر تنش
ج- تحت شرايطي كه قطعه توسط مواد ساينده و در سرعتهاي متفاوت رويه برداري ميشود.
3- مقاومت به ضربه
الف- مقاومت به تغيير شكل تحت ضربه هاي متوالي (مربوط به تنش تسليم)
ب- مقاومت به ترك خوردگی تحت ضربه (مربوط به استحكام و چكش خواري)
ج- استحكام فشاري
د- چكش خواري فشاري
4- مقاومت حرارتي
الف- مقاومت در برابر باز پخت (تمپر شدن)
ب- حفظ استحكام حرارتي در دماي بالا
ج- مقاومت به خزش
د- مقاومت در برابر اكسيداسیون يا خوردگي داغ
ه- مقاومت در برابر خستگي حرارتي
5- مقاومت در برابر خوردگي
6- خواص اصطكاكي و قابليت جوشكاري
عمليات سطحي دارای مزایایی است که مهمترین آنها عبارتند از:
1- افزايش مقاومت به سايش و خوردگي در محل مورد نياز
2- استفاده آسان از تركيبات خيلي سخت و آلياژهاي مقاوم به سايش
3- سهولت كاربرد در محل
4- استفاده اقتصادي از عناصر آلياژي گران قيمت
5- اقتصادي بودن براي كاربر به علل زير:
- عمر كاركرد بيشتر
- كاهش هزينه نگهداري و تعويض
- بازيابي قطعات فرسوده
- استفاده از مواد پايه ارزان قيمت تر
- مصرف كمتر انرژي در هنگام كار
- افزايش بازدهي قطعه در بيشتر موارد [1]
1-2- انواع روشهاي عمليات سطحي (با استفاده از جوشکاری)
روشهاي گوناگون عمليات سطحي به چندين گروه به شرح زير تقسيم ميشوند:
1) پر كردن (بازسازي)[1]
در اين روش با افزودن فلز جوش به سطح فلز پايه، قطعاتي كه نياز به بازسازي ابعادي دارند را ميتوان تعمير نمود. همچنين ميتوان به منظور بزرگ تر كردن يا پر كردن سطح قطعه از اين روش استفاده كرد. در فرآیند بازسازی، خواص لايه رسوب داده شده اغلب مشابه با خواص فلز قطعه كار ميباشد [2].
2) لایه نشانی[2]
لايه نشانی نيز به منظور افزودن يك يا چند لايه از فلز جوش به سطح اتصال يا سطوحي كه جوشكاري ميشوند، انجام ميگيرد. اين روش بر خلاف روش بازسازي، جهت بزرگ كردن ابعاد انجام نميشود، بلكه به دلايل متالورژيكي صورت ميگيرد. به عنوان مثال گاهي اوقات به منظور جوشكاري دو قطعه غير مشابه، ابتدا بايد روي لبههاي اتصال، توسط چند نوع الكترود، لايههايي از رسوب ایجاد شود تا تركيب شيميايي و خواص ديگر دو لبه به يكديگر نزديك شود، سپس عمليات اتصال انجام گيرد. با روشهاي مختلف جوشكاري لايههاي مورد نظر را ميتوان رسوب داد، اما بايد توجه داشت تا حد امكان عمق نفوذ و ميزان رقت[3] كم باشد.
3) روكش كاري[4]
روكش جوش داده شده عبارت است از يك لايه نسبتاً ضخيم فلز پر كننده كه روي فلز پايه از جنس فولاد كربني يا كم آلياژ قرار ميگيرد و سبب افزايش مقاومت سطحي قطعه در برابر خوردگي ميشود. فرآيند معمولاً توسط روشهاي قوسي مانند جوشكاري زير پودري، جوشكاري الكترود دستي و جوشكاري قوسي تحت گاز محافظ انجام ميگيرد، هر چند فرآيندهاي جوشكاري حالت جامد نظير روكش دهي انفجاري و روكش دهي غلطكي نيز ميتواند مورد استفاده قرار گيرد.
بايد توجه داشت براي رسيدن به سطح روكش داده شده مناسب و مقاوم در برابر انواع خوردگيها، نوع آلياژ روكش و كيفيت سطح قبل از عمليات سطحي بايد كاملاً مطلوب باشد. غالباً از فولاد زنگ نزن يا آلياژهاي اصلي نيكل جهت روكش دهي استفاده ميشود.
4) سخت پوشي[5]
فرآيندهاي سخت پوشي به گروهي از فرآيندها اطلاق ميشود كه در آنها با به كار بردن مواد مقاوم به سايش و سخت روي سطح يك قطعه، از بين رفتن مواد كه ممكن است در اثر عوامل مختلفي چون سايش، ضربه، فرسايش، خوردگي سايشي، خستگي حرارتي و … به وجود آيد، كاهش پيدا ميكند. سخت پوشي يك قطعه ميتواند توسط روشهايي چون فرآيندهاي جوشكاري و پاشش دهي حرارتي انجام شود و با استفاده از عمليات حرارتي يا فرآيندهاي اصلاح سطح مانند سخت كاري شعلهاي یا نيتروژن دهی نميتوان يك قطعه را سخت پوشي كرد. اگرچه هدف اصلي به كارگيري اكثر مواد سخت پوشي كاهش سايش است، اما با توجه به اين كه مكانيزهايي چون خوردگي و پوسته شدن سطح فلز در دماهاي بالا، تأثير به سزايي بر سرعت سايش قطعه دارد، از اينرو در اين موارد، انتخاب ماده مناسب سخت پوشي، بر اساس شدت اين مكانيزم ها صورت ميگيرد.
كاربردهاي سخت پوشي، به منظور كنترل سايش با توجه به نوع مكانيزم سايش، به طور گستردهاي تغيير ميكند. محدوده اين كاربردها از سايش بسيار شديد در ابزار برش، ابزار حفاري، چرخهای آسیاب تا سايش فلزات روانكاري نشده يا به طور جزئي روانكاري شده روي هم، نظیر شیرهای کنترل و یاتاقانها تغيير ميكند.
فرآيند سخت پوشي را همچنين ميتوان به منظور كنترل سايش و خوردگي همزمان به عنوان مثال در شیرها و پمپهایی که در معرض مایعات خورنده قرار دارند، به کار برد [3،2].
سخت پوشی نسبت به ساير روشهاي عمليات سطحي از اهميت و كاربرد بيشتري برخوردار است و از اينرو به تفصيل مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
[1]– Build up
[2]– Buttering
[3]– Dilution
[4]– Cladding
[5]– Hardfacing
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.