پایان نامه ماهیت و آثار مترتب بر همکاری میان بانکهای مرکزی از منظر حقوق بین الملل اقتصادی
فهرست محتوا
چکیده
ماهیت و آثار مترتب بر همکاری میان بانکهای مرکزی از منظر
حقوق بین الملل اقتصادی
بانکهای مرکزی از آغاز فعالیت خود در قرن شانزدهم تا به امروز تاریخ پر فراز و نشیبی را طی نمودهاند. نقش آنها در اقتصاد بین المللی از وابستگی عمده کشورها به منابع مالی بانک مرکزی برای جنگ افروزی های خویش و نیز مبتنی بودن بر معیار طلا در مبادلات پولیشان امروزه به مباحثی چون ضرورت استقلال بانک مرکزی و عملکردهای متفاوتی چون تنظیم سیاستهای پولی و مالی بسط پیدا نموده است. همکاری بین بانکهای مرکزی علی رغم ظاهرش، یک مفهوم نسبتاً قدیمی در حقوق بین الملل اقتصادی است. در پایان نامه حاضر چند سؤال برای نگارنده مطرح شده است. اینکه همکاری بین بانکهای مرکزی در جهان چگونه انجام میگیرد؟ ساز و کار حاکم بر همکاری بین بانکهای مرکزی در جهان چیست؟ نتیجه تحقیق حاضر بدین شکل است که در حال حاضر همکاری بین بانکهای مرکزی در قالب دو سیستم بانک مرکزی اروپا برای کشورهایی که عضو اتحادیه اروپا هستند و یورو را به عنوان واحد ارزی خود پذیرفتهاند و بانک تسویههای بین المللی برای سایر بانکهای مرکزی امکان پذیر است. البته در حال حاضر دغدغه همکاری بین بانکهای مرکزی از یک مسئله منطقهای به ویژه از پس از بحران رکود مالی سال 2007 به یک نگرانی عینی جهانی تبدیل گشته است به گونهای که مسایلی چون اصلاح ساختار معماری بین المللی، پیشگیری از بروز بحرانهای مالی بین المللی و تنظیم و تسهیل روابط مالی بین المللی را به دست داده است. اگرچه، موافقت نامههای منعقده میان بانکهای مرکزی کما بیش در حال اجراء هستند ولی این تعهد به اجراء ناشی از موافقت نامهها و معاهدات الزام آور حقوقی نبوده است بلکه این موافقت نامهها از ماهیت حقوق نرم، برخوردارند و بانکهای مرکزی و دولتهای متبوع آنها این موافقت نامهها را داوطلبانه و در جهت کارکرد بهتر نظام بانکی بین المللی مورد پذیرش قرار دادهاند و به نظر میرسد بانکهای مرکزی نیز بازیگران جدید عرصه حقوق بین الملل اقتصادی میباشند.
کلید واژگان: بانک مرکزی، همکاری، استقلال، بانک مرکزی اروپا، بانک تسویههای بینالمللی، موافقتنامه بازل
فهرست مطالب
- فصل اول: مقدمه
- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………. 8
- هدف پژوهش…………………………………………………………………………………………. 12
- پاسخ اولیه به پرسش اصلی……………………………………………………………………….. 13
- پاسخ اولیه به پرسش فرعی 1………………………………………………………………… 15
- پاسخ اولیه به پرسش فرعی 2………………………………………………………………… 16
- مراحل و روش تحقیق………………………………………………………………………………. 16
- محتوای پژوهش……………………………………………………………………………………… 17
- فصل دوم: بانکداری مرکزی و پیشینه و مفهوم همکاری میان بانکهای مرکزی
- مقدمه………………………………………………………………………………………………….. 21
- مبحث اول: تاریخچه بانکداری مرکزی…………………………………………………………… 24
- گفتار اول: تعریف بانک مرکزی……………………………………………………………….. 24
- گفتار دوم: منشأ بانکداری مرکزی……………………………………………………………. 27
- مبحث دوم: مفهوم استقلال بانک مرکزی وصلاحیت های آن………………………………. 30
- گفتار اول: مفهوم استقلال بانک مرکزی…………………………………………………….. 30
- گفتار دوم: وظایف وصلاحیت های بانک مرکزی…………………………………………… 36
- عنوان صفحه
- بند اول: تثبیت نرخ ارز…………………………………………………………………….. 40
- بند دوم: تنظیم سیاستهای پولی……………………………………………………….. 42
- بند سوم: نظارت بر فعالیت تمامی بانکها………………………………………………. 42
- بند چهارم: حفظ ثبات مالی………………………………………………………………. 43
- مبحث سوم: پیشینه و مفهوم همکاری میان بانکهای مرکزی……………………………… 44
- گفتار اول: مفهوم همکاری میان بانکهای مرکزی…………………………………………. 44
- گفتار دوم: همکاری در دوره استاندارد طلا…………………………………………………. 51
- بند اول: همکاری تحت نظام کلاسیک استاندارد طلا………………………………… 51
- بند دوم: به سوی استاندارد طلای جدید……………………………………………….. 55
- بند سوم: ایجاد بانک تسویههای بین المللی……………………………………………. 57
- گفتار سوم: همکاری در دوره حیات نظام برتون وودز…………………………………….. 59
- گفتار چهارم: همکاری پس از فروپاشی نظام برتون وودز…………………………………. 61
- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………… 63
- فصل سوم: همکاری منطقهای میان بانکهای مرکزی در چارچوب اتحادیه اروپا و تشکیل بانک مرکزی اروپا
- مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 67
- مبحث اول: اتحادیه پولی و اقتصادی اروپا……………………………………………………….. 69
- گفتار اول: گامهای نخستین به سوی اتحاد پولی اروپا و یورو…………………………… 69
- گفتار دوم: پایههای حقوقی و ویژگیهای اتحاد پولی اروپا……………………………….. 76
- بند اول: پایههای حقوقی اتحاد پولی اروپا………………………………………………. 76
- بند دوم: ویژگیهای اتحاد پولی اروپا…………………………………………………….. 78
- مبحث دوم: ساختار و وظایف بانک مرکزی اروپا و یوروسیستم…………………………….. 83
- عنوان صفحه
- گفتار اول: نظام اروپایی بانکهای مرکزی و یوروسیستم…………………………………. 84
- گفتار دوم: ساختار ونقش بانک مرکزی اروپا……………………………………………….. 85
- بند اول: شخصیت حقوقی…………………………………………………………………. 85
- بند دوم: وضعیت نهادی……………………………………………………………………. 86
- بند سوم: نقش بانک مرکزی اروپا در یوروسیستم…………………………………….. 87
- بند چهارم: مرکز تصمیم گیری سیستم اروپایی بانکهای مرکزی
و یوروسیستم…………………………………………………………………. 88 - بند پنجم: ساختار بانک مرکزی اروپا…………………………………………………….. 88
- بند ششم: اختیارات قانونی بانک مرکزی اروپا…………………………………………. 96
- بند هفتم: آیین نامههای بانک مرکزی اروپا…………………………………………….. 97
- بند هشتم: تصمیمات بانک مرکزی اروپا………………………………………………… 97
- بند نهم: فعالیتهای مشورتی بانک مرکزی اروپا………………………………………. 98
- گفتار سوم: ساختار و نقش یورو سیستم……………………………………………………. 99
- بند اول: بانکهای ملی مرکزی حوزه یورو به عنوان بخش جدایی ناپذیر
یوروسیستم………………………………………………………………………… 99 - بند دوم: بانکهای مرکزی کشورهای عضو اتحادیه اروپا غیر مشارکت کننده
در یوروسیستم…………………………………………………………………… 100 - بند سوم: اهداف یوروسیستم……………………………………………………………. 101
- بند چهارم: وظایف اساسی یوروسیستم……………………………………………….. 101
- بند پنجم: تصمیم گیری متمرکز و تمرکز زدایی عملیاتی…………………………. 102
- گفتار چهارم: بانکهای مرکزی ملی کشورهای اروپایی…………………………………. 103
- بند اول: اعمال حقوقی بین یوروسیستمی 104
- بند دوم: سیستمهای مشترک عملیاتی……………………………………………….. 105
- مبحث سوم: رابطه بانک مرکزی اروپا با جامعه اروپا………………………………………… 106
فصل اول
مقدمه
اگرچه قدیمیترین بانکهای مرکزی جهان سابقه خود را به اواخر قرن شانزدهم نسبت
میدهند ولی بانکداری مرکزی به معنای مدرن آن پدیدهای نسبتاً جدید است که برای اولین بار در نیمه دوم قرن نوزدهم نمودار شد و در سال 1900 میلادی تنها کمتر از 20 بانک مرکزی وجود داشت[1]. در آن زمان آنچه که از آن به عنوان یک بانک مرکزی یاد میشد به عنوان مجموعهای از این کارکردهای اصلی قابل تعریف بود: این وظایف و کارکردها مسئولیت ثبات پولی (ثبات قیمتها و ثبات نرخ ارز)، حمایت از ثبات مالی و برای این منظور ایفای نقش آخرین وام دهنده در هر کجا که لازم بود و نیز انحصار انتشار پول ملی را شامل میشد. ظهور و گسترش بانکداری مرکزی مدرن با فرایند ملت سازی و آزادی سیاسی در قرون نوزده و بیست میلادی به میزان بسیار زیادی مرتبط است. با ایجاد دولت ملتهای جدید، تأسیس بانک مرکزی اغلب به عنوان بخشی از هویت ایشان نگریسته میشد. با آغاز قرن بیست و یکم شمار بانکهای مرکزی تقریباً به 190 بانک رسیده بود، تقریباً به اندازه شمار دولتهای مستقل و ده برابر بیشتر از یکصد سال قبل از آن. همکاری بین بانکهای مرکزی نیز تقریباً به قدمت خود بانکداری مرکزی است. مطمئناً وظیفه هر بانک مرکزی یعنی حفظ ثبات پولی و مالی یک وظیفه داخلی است اما در یک اقتصاد جهانی در هم تنیده و به هم وابسته بعد بین المللی نیز بویژه برای کشورها و اقتصادهای کوچکتر نقش برجستهای ایفا میکند. در طول یکصدوسی سال گذشته بانکهای مرکزی چه به صورت دوجانبه و چه به صورت چندجانبه یا چه به صورت موقتی و موردی و یا در یک چارچوب کم و بیش جقوقی و متشکل با هم همکاری کردهاند. این همکاریها چگونه محقق شدهاند؟ چه دستاوردی داشتهاند؟ چه نظام حقوقی بر این همکاریها حاکم بوده است و حاکم است؟ با توجه به اینکه همکاری بین بانکهای مرکزی نیز بخشی از همکاریهای گسترده مالی بین المللی است که شامل همکاریهای بین دولتی برای مثال از طریق صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و یا گروه هشت میگردد، شناخت نظام حقوقی حاکم بر همکاری بین بانکهای مرکزی برای شناخت نظام حقوقی گسترده ترحقوق بین الملل اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است.
در دوره اول جهانی سازی (1914-1870) سیستم پولی بین المللی مبتنی بر معیار طلا عملکرد نسبتاً موفقی داشت وهمکاری بین بانکهای مرکزی محدود بود وآن نوع همکاریها نیزاصولا ماهیتی موقتی و دوجانبه داشت. کنار گذاشتن معیار طلا در آغاز جنگ جهانی اول و فرایند دشوار بازگشت به قابلیت تبدیل به طلا در دهه 1920 گستره و تقاضا برای همکاری میان بانکهای مرکزی را به صورت چشمگیری افزایش داد و توسط روسای بانکهای مرکزی عمده مانند بانک مرکزی انگلیس مرتباً و به صورت ” خستگی ناپذیری موعظه میشد “[2].
نقطه اوج آن در سال 1930 با تشکیل بانک تسویههای بین المللی[3] به منظور تسویه غرامات آلمان در جنگ جهانی اول محقق شد. بانکهای مرکزی عمده درگیر در مسئله غرامات آلمان از فرصت تشکیل این نهاد بهره گرفتند و این نهاد را به ابزاری برای همکاری و تجلی استقلال خود در آوردند. با این حال تشکیل بانک تسویههای بین المللی نتوانست از فروپاشی نظام مالی و پولی بین المللی در جریان رکود بزرگ پیشگیری[4] کند چرا که سیر حوادث توان محدود بانکهای مرکزی برای همکاری را به نابودی کشاند[5]. تلاش ناموفق برای مقابله با بحران مالی 1931 از طریق اقدام چند جانبه وکمکهای مالی بین المللی، سقوط سریع به دره حمایت گرایی، دستکاری نرخ ارز و انزواگرایی را در پی داشت[6]. برعکس، در دوره پس از جنگ جهانی دوم ما شاهد تقویت همکاری بین بانکهای مرکزی ولیکن در یک فضای پولی و مالی عمیقاً متفاوت هستیم. نظام برتون وودز[7] به منظور جلوگیری از اشتباهات دوره بین دو جنگ طراحی شد. این نظام نرخهای ارز ثابت ولی قابل تعدیل میخکوب شده به طلا و یا دلار با پشتوانه طلا را مقرر کرد و روی هم رفته دولتها مسئول نظام برتون وودز بودند در حالیکه بانکهای مرکزی به صورت دوفاکتو عامل دولتها محسوب میشدند. با این وجود فضا برای همکاری فشرده و گسترده بین بانکهای مرکزی وجود داشت که خود را برای اولین بار و به بهترین وجه در اتحادیه پرداختهای اروپایی[8] نشان داد که طرحی برای کمک به کشورهای اروپایی جنگ زده و یکی از بزرگترین داستانهای موفقیت در زمینه همکاری پولی بین المللی است.
[1]– Capie, F. (2003). “Central banking,” in J. Mokyr (ed.), The Oxford Encyclopedia of Economic History. Oxford: Oxford University Press, pp. 372–77.
[2]-Borio, claudio, Toniolo, Gianni.Clement, Piet “past and Future of CentralBaank Cooperation”, 2008, Cambridge University Press,p.3
[3] -Bank for International Settlements(BIS)
[4] -Great Depression
[5] -Cooper, R. N. (2005a). “Almost a century of central bank Cooperation.” Paper presented at the Fourth BIS Annual Conference: Past and Future of Central Bank Cooperation. Basel: BIS, June 27–29.
[6] -Eichengreen, B. (1992). Golden Fetters, the Gold Standard and the Great Depression,
1919–39. New York: Oxford University Press, p. 160.
[7] -Bretton Woods System
[8] -European Payments Union(EPU)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.