پایان نامه مبانی فقهی شهید ثانی در معاملات
فهرست محتوا
چکیده
مبانی فقهی شهید ثانی در معاملات از دو بخش مبانی اجتهادی و مبانی تطبیقی تشکیل شده است وی در هر دو فن صاحب نظر و مبتکر است. مهمترین مبانی فقهی وی در زمینه مستندات قرآنی، آیه شریفه « … لاَ تَأْکلُواْ أَمْوَالَکمْ بَینَکمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَکونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنکمْ…» و آیه شریفه «وَلاَ تَأْکلُواْ أَمْوَالَکم بَینَکم بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُواْ بِهَا إِلَی الْحُکامِ لِتَأْکلُواْ فَرِیقًا مِّنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالإِثْمِ …» است. در زمینه مستندات حدیثی، حدیث نبوی «المسلم أخو المسلم، لا یحل له ماله إلا عن طیب نفس منه» است. در زمینه دلیل عقلی تصرف در مال دیگران، بدون اذن صاحب مال، عقلا قبیح است.
از منظر شهید ثانی باید شارع به عقود اثر قانونی ببخشد در نتیجه بناء عقلاء در مشروعیت بخشیدن به ذات عقود نقشی ایفاء نمیکند و این نکته اساسیترین وجه تمایز فقه معاملات شهید ثانی در مقایسه با فقه معاصر است اما این مبناء وی در عمل، پیامد منفی ندارد زیرا از طریق شروط ضمن عقد لازم یا صلح، عقود غیر معین را نافذ میداند. وی در فقه معاملات با توجه به عناصر زمان و مکان، موضوع شناسی، راههای تعدی از نصوص، توجه به ملاکات، فقه پویا، معتدل و محققانه ارائه کرده است شهید ثانی به تراث فقه اسلامی، بویژه سنت وفقه تطبیقی، تسلط تام دارد در نتیجه وی را در ارائه کردن فقه پاسخگو با کاربست دو عنصر نص و تعلیل، تواتمند ساخته است وی با بهره جستن از این عناصر فقه معاملات را تعدیل بخشید .
کلمات کلیدی:
مبانی فقهی، شهید ثانی، فقه معاملات، اجتهاد، تطبیق.
«فهرست مطالب
»
|
|||
عنوان | صفحه | ||
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………… | 1 | ||
کلیات…………………………………………………………………………………………………………………………………… | 3 | ||
طرح پایان نامه………………………………………………………………………………………………….:بخش اول | 5 | ||
تعریف مساله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق…………………………………………………………………. | 5 | ||
پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. | 6 | ||
ضرورت و اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………. | 6 | ||
فرضیههای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………. | 7 | ||
روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. | 7 | ||
بخش دوم: مروری بر زندگی شهید ثانی………………………………………………………………………….. | 8 | ||
خاندان شهید ثانی………………………………………………………………………………………………………………. | 8 | ||
زندگی علمی شهید ثانی…………………………………………………………………………………………………….. | 8 | ||
استادان و شاگردان شهید ثانی…………………………………………………………………………………………… | 10 | ||
آثار علمی شهید ثانی………………………………………………………………………………………………………….. | 10 | ||
شهادت………………………………………………………………………………………………………………………………… | 12 | ||
فصل اول: مبانی اجتهادی شهیدثانی………………………………………………………………………………… | 13 | ||
بخش اول: اصول فقه از منظر شهید ثانی…………………………………………………………………………. | 15 | ||
مبحث اول: توضیح مبانی اصولی شهید ثانی…………………………………………………………………… | 15 | ||
مبحث دوم: نوآوری اصولی شهید ثانی…………………………………………………………………………. | 53 | ||
مبحث سوم: جمع بندی مبانی اصولی شهید ثانی………………………………………………………….. |
57 | ||
بخش دوم: دانش رجال از منظر شهید ثانی…………………………………………………………………….. | 59 | ||
مبحث اول: بررسی اندیشه رجالی شهید ثانی…………………………………………………………………. | 59 | ||
مبحث دوم: نوآوری رجالی شهید ثانی…………………………………………………………………………. | 76 | ||
مبحث سوم: جمع بندی مبانی رجالی شهید ثانی…………………………………………………………. | 78 | ||
فصل دوم: مبانی تطبیقی شهید ثانی………………………………………………………………………………… | 81 | ||
بخش اول: توضیح مبانی تطبیقی شهید ثانی…………………………………………………………………… | 83 | ||
مبحث اول: رضایت…………………………………………………………………………………………………………. | 83 | ||
مبحث دوم: قاعده اذن……………………………………………………………………………………………………. | 85 | ||
مبحث سوم: قاعده ملازمه اذن در شیء با اذن در لوازم آن…………………………………………. | 90 | ||
مبحث چهارم: قاعده ضمانید………………………………………………………………………………………. | 94 | ||
مبحث پنجم: قاعده غصب……………………………………………………………………………………………… | 99 | ||
مبحث ششم: قاعده کل عقد یضمن………………………………………………………………………………. | 107 | ||
مبحث هفتم: قاعده استیمان………………………………………………………………………………………….. | 111 | ||
مبحث هشتم: قاعده اتلاف……………………………………………………………………………………………… | 118 | ||
مبحث نهم: قاعده تسبیب……………………………………………………………………………………………… | 122 | ||
مبحث دهم: قاعده غرور ………………………………………………………………………………………………… | 128 | ||
مبحث یازدهم: قاعده العقود تابعه للقصود………………………………………………………………………. | 133 | ||
مبحث دوازدهم: قاعده تغییر پذیری احکام اولیه به تأثیر زمان و مکان……………………… | 140 | ||
مبحث سیزدهم: قاعده الحاکم ولی الممتنع …………………………………………………………………. | 155 | ||
مبحث چهاردهم: ماهیت مالکیت………………………………………………………………………………….. | 163 | ||
مبحث پانزدهم: قاعده تسلط……………………………………………………………………………………………. |
168 | ||
مبحث شانزدهم: قاعده ید………………………………………………………………………………………………. | 176 | ||
مبحث هفدهم: قاعده احترام مال…………………………………………………………………………………… | 182 | ||
مبحث هجدهم: قاعده اقدام……………………………………………………………………………………………. | 186 | ||
مبحث نوزدهم: اصل صحت……………………………………………………………………………………………. | 188 | ||
مبحث بیستم: قاعده اصاله اللزوم………………………………………………………………………………….. | 193 | ||
مبحث بیست و یکم: تعذر وفا به مدلول عقد ……………………………………………………………….. | 199 | ||
مبحث بیست و دوم: قاعده المومنون عند شروطهم ……………………………………………………. | 202 | ||
مبحث بیست و سوم: قاعده غرر…………………………………………………………………………………….. | 213 | ||
مبحث بیست و چهارم: قاعده ربا……………………………………………………………………………………. | 216 | ||
مبحث بیست و پنجم: قاعده لاضرر……………………………………………………………………………….. | 221 | ||
بخش دوم: نوآوری تطبیقی شهید ثانی…………………………………………………………………………… | 228 | ||
بخش سوم: جمع بندی مبانی تطبیقی شهید ثانی………………………………………………………….. | 232 | ||
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. | 233 | ||
فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………….. | 239 |
مقدمه
مبانی در سازماندهی اندیشه نقش اساسی دارد. بدون داشتن مبانی نظم فکری امری ناممکن است. از اینرو اندیشه دانشمندان بزرگی چون شهید ثانی همواره بر بنیان مبانی استوار بنا شده است تا آرایی که بیان میکنند متقن باشد. نظرات خاص شهید ثانی با تکیه بر مبانی فقهی خویش اتخاذ شده، به مصاف پنجرههای جدید و طرح اندیشههای نو در مسائل علمی محسوب میشود این تولید علم رهین فکرهای قوی و نتیجه نبوغ و نو آفرینی اوست. اکنون سالها از شهادت پر شکوه و غریبانه فقیه پر آوازه تاریخ فقه شیعه میگذرد اما هنوز آثارش مورد استناد و محور آموزش فقه امامی قرار دارد. در نتیجه شناخت اندیشهها و پژوهشهای فقهی وی بایستگیهای انکار ناپذیر است. آثار پرمایه و دانش افزای شهید ثانی بر پایه ویژگیهای فقه نوین، نیازهای زمان و نقد نظریهها و یافتههای فقهی عصر خویش سامان یافته است. منابع استفاده شده در این تحقیق شامل پنج بخش روایی، اصولی، فقهی، رجالی و قواعد فقهی است. در این تحقیق آثار شهید ثانی محور اصلی قرار دارد اگرچه از کتب علمی دیگر به جهت ضرورت بحث استفاده شده است. تحقیق حاضر در دو فصل تنظیم گردیده است: فصل اول مبانی اجتهادی شهید ثانی مورد پژوهش قرار میگیرد در فصل دوم مبانی تطبیقی وی بررسی میشود و در آخر مبانی فقهی شهید ثانی در معاملات نتیجه گیری شده است. شهید ثانی با عمر کم اما با برکت خویش در تراث فقه اسلامی خوش درخشیده و نام وی در تاریخ فقه امامیه ماندگار شده است در پایان بر خود فرض می دانم برای روح این شهید فقیه سلام و درود هدیه کرده و علو درجات را از خداوند منان خواستار شوم.
کلیات فصل
بخش اول: طرح پایان نامه
1- تعریف مساله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق
بدون داشتن مبانی نظم فکری امری غیر ممکن است. با توجه به این که شهید ثانی از نوادر دوران و مفاخر بزرگ اسلام است و دانشمندی متبحر در فقه، اصول، رجال، حدیث، تفسیر، درایه، ادبیات، کلام و… در علوم مختلف راهگشای محققان معارف الهی است. در فقه صاحب کتب ارزشمندی چون الروضة البهیه و مسالک الافهام میباشد. کتاب الروضة البهیه شهید ثانی سالها از متون درسی فقه به شمار میآید. طی سالیان طولانی در حوزههای علمیه و دانشگاهها در سطوح مختلف مورد توجه بوده است. بدین منظور کتاب الروضة البهیه و مسالک الافهام را مبنا قرار میدهیم. در این تحقیق رئوس اصلی، فقه معاملات میباشد که به دلیل انسجام و پیوستگی مطالب این تحقیق را از بخشهای دیگر فقهی بی نیاز نمیکند.
سؤالهای اصلی تحقیق
– نیاز به علم اصول با توجه به مباحث فقه، شرایط زمانی، استعداد و ویژگیهای فقه شهید ثانی چگونه تعریف شده است؟
– استعداد و ویژگیهای فقه شهید ثانی در رابطه با علم قواعد فقه چیست؟
– محدوده کاربرد علم رجال در فقه شهید ثانی چه میزان است؟
– شهید ثانی در فقه صاحب نظر و مبتکر است؟
2- پیشینه تحقیق
موضوع رساله حاضر مبانی فقهی شهید ثانی در معاملات است. با توجه به جستجوهای انجام گرفته پایان نامهای توسط محمدرضا موسویان، در موضوع حکومت اسلامی در اندیشه سیاسی شهید ثانی پایان نامه کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی باقرالعلوم (ع) مورد بررسی قرار گرفته است اما پایان نامهای در مورد مبانی فقهی شهید ثانی در معاملات موجود نمیباشد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.