پایان نامه مطالعه تطبیقی ماهیت و آثار حقوقی آپارتاید در اسلام و حقوق بین الملل
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- چکیده 1
- فصل اول: کلیات تحقیق
- 1-1-مقدمه: 3
- 1-2- بیان مسئله 4
- 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق. 8
- 1-4- اهداف تحقیق : 8
- 1-4-1- هدف اصلی: 8
- 1-4-2- اهداف فرعی: 9
- 1-5- سؤالات تحقیق: 10
- 1-5-1- سوال اصلی: 10
- 1-5-2- سوالات فرعی: 10
- 1-6- فرضیههای تحقیق: 10
- 1-6-1- فرضیه اصلی: 10
- 1-6-2- فرضیه های فرعی: 10
- 1-7- پیشینه تحقیق. 10
- 1-8- روش تحقیق. 11
- 1-9- سازماندهی تحقیق. 12
- فصل دوم: رهیافت نظری
- 2-1- مفاهیم واژه ها و اصطلاحات.. 14
- 2-1-1- آپارتاید: 14
- 2-1-2- حق و تکلیف.. 17
- 2-2- منابع حقوق. 19
- 2-3- تبیین مفهوم نژاد پرستی و تبعیض نژادی. 21
- فصل سوم: آپارتاید در حقوق اسلام
- 3-1- مبارزه قرآن با تبعیض نژادی. 26
- 3-2- مبارزه با تبعیض نژادی در روایات.. 28
- 3-2-1- بررسی تبعیض نژادی از دیدگاه پیامبر اکرم (ص) 30
- 3-2-2- نژادپرستی از دیدگاه امام سجاد (ع) 35
- 3-2-3- شیطان اولین نژادپرست.. 36
- 3-2-4- اختلافهای ظاهری در نظر اسلام 36
- فصل چهارم: آپارتاید در حقوق بین الملل
- 4-1-کنوانسیون حذف تمام اشکال تبعیض نژادی (مصوبه 21 دسامبر 1965) 42
- 4-1-1- مقررات ماهوی موجود در کنوانسیون. 47
- 4-1-2- کمیته حذف تبعیض نژادی. 51
- 4-2- اعلامیه حذف خشونت علیه زنان. 57
- 4-3- بیانیه حقوق افراد متعلق به اقلیتهای ملی نژادی مذهبی و زبانی (مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی قطعنامه شماره ۱۳۵/۴۷ مورخ ۱۸ دسامبر ۱۹۹۲مجمع عمومی سازمان ملل متحد) 63
- 4-3-1- محتوای اعلامیه 64
- 4-3-2- نکاتی درباره اعلامیه 68
- 4-3-3- جمهوری اسلامی ایران و اعلامیه 69
- 4-4- پروتکل اختیاری کنوانسیون حذف کلیه اشکال تبعیض علیه زنان. 71
- 4-6- کنوانسیون منع و مجازات کشتار دسته جمعی (قتل عام) 9 دسامبر 1948 دولتهای طرف کنوانسیون: 80
- 4-7- کنوانسیون بین المللی منع و مجازات جنایت آپارتاید. 86
- فصل پنجم: نتیجه گیری
- نتیجه گیری: 94
- پیشنهادات.. 95
- منابع و مآخذ: 96
- ضمائم
- میثاق بینالمللی حذف تمام اشکال تبعیض نژادی. 101
چکیده
مسئله تبعیض نژادی به عنوان یکی از مصادیق نقض حقوق بشر است که در جوامع مختلف و ادوار مختلف تاریخی یکی از مشکلات و دغدغههای مردم بوده و آسیبهای جدی را به گروههای نژادی مختلف وارد کرده است. در مکتب اسلام نیز به این مسئله توجه شده است. در آیات قرآن و روایات بسیاری تعصبات نژادی و برتری نژادی بی ارزش ومذموم شمرده شده است. برتریهای نژادی، قومی، قبیلهای و… نفی شده و تنها برتری که مورد توجه قرار گرفته و به آن تاکید شده برتری و تقوا و فضیلتهای اخلاقی بوده است؛ البته در صورتیکه برای رضایت وخشنودی پروردگار باشد نه برای فخر فروختن اظهار برتری جویی بر دیگران.
نتایج کلی پایان نامه حاضر بیانگر این است که در بسیاری موارد در مساله آپارتاید مقررات دو نظام حقوقی اسلام و بینالملل، با هم تعارض ندارد و مشترک هستند و در صورت تعارض به نکات و اصولی که مبنای منطقی و حقوقی مقررات اسلامی را تشکیل میدهد اشاره نمودهایم. از جمله اینکه در حقوق اسلام، مطلق تفاوت و تمایز، مذموم و ناپسند تلقی نمیشود بلکه تفاوت و تمایز ناروا و نامعقول در حقوق، تبعیض تلقی شده است. این اصل قابل دقت است که در اسلام، دین و مذهب و اعتقادات دینی صحیح و مستند به وحی، از جمله مسائل عمومی و اجتماعی حیات بشری و جامعه اسلامی هستند و اجرای احکام اسلام و حاکمیت قوانین اسلامی، جزئی از مفهوم حاکمیت اسلامی میباشد. از طرفی کنوانسیونها و قطعنامههای بین المللی در رابطه با آپارتاید به طور کافی و واضح مسئله مجازات و منع آپارتاید را بیان میکنند اما متاسفانه بسیاری از این قوانین بخاطر حفظ منافع کشورهای استعمارگر در مسائل روز و در دنیای واقعی اعمال نمیگردد.
واژگان کلیدی: آپارتاید، اسلام، حقوق بین الملل، کنوانسیون، روایات.
فصل اول:
کلیات تحقیق
1-1-مقدمه:
تبعیض و بی عدالتی در مورد انسانها و در میان ملتها سابقه طولانی دارد. یکی از اشکال تبعیض، تبعیض نژادی است که به عنوان یک سیستم غیر انسانی، حقوق بشر را پایمال کرده است و موجب مشقت و رنج آنها شده است. سرتاسر تاریخ بشر آکنده از نژادپرستی است. یونانیان باستان، هندیان و چینیها علی رغم خدمات زیادی که به بشریت کردهاند، در پست شمردن گروههای نژادی دیگر، سابقه زیادی دارند. نژاد پرستی همچنین نقش عمدهای در تاریخ معاصر آمریکا بازی کرده است.[1] آفریقای جنوبی سالها از سیاست آپارتاید که یک سیستم تبعیض نژادی است رنج کشیده و تحت ستم بوده است. تعبیض نژادی نیز از شاخصههای بارز دولت غاصب اسرائیل است. آفریقای جنوبی و اسراییل نیز بر اساس قطع نامه شماره 3379 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد محو تمامی اشکال تبعیض نژادی در سال 1975، به عنوان سیستمهای نژاد پرست محکوم شدهاند.
هرچند در جهان معاصر، ما تبعیض نژادی و نژاد پرستی را جزء خشونتهای جدی حقوق بشر به حساب میآوریم، به واسطه آزمندی و تأمین منافع برخی از افراد، گروهها، سازمانها و در پارهای موارد دولتها، انواع تبعیضها علیه برخی از افراد و گروههای دیگر بر حسب نژاد، رنگ پوست، دین، نسل یا ریشه ملی آنها اعمال میشود؛ و تودههای عظیم انسانی در رن زندگی میکنند[2] در مکتب اسلام مسئله تبعیض و به ویژه تبعیض نژادی در آیاتی از قرآن کریم مانند آیه 13 حجرات، نفی شده است؛ و در روایات مختلف از پیامبر اکرم (ص)، میبینیم که تبعیض نژادی را نفی و با آن برخورد جدی نمودهاند.
برابری انسانها در پیشگاه قانون، موضوعی است که امروز مورد پذیرش و تاکید تقریباً همه نظامهای حقوقی (اگر چه در عمل برخی از کشورها هنوز هم به این مهم تن نمیدهند.) قرار گرفته است.[3] در عصر سازمان ملل متحد و پیدایش حقوق بین الملل، اصل برابری همراه با اصل عدم تبعیض، دو رکن اساسی مقررات بین المللی حقوق بشر بود و در روند تحول و توسعه مقررات بین المللی حقوق بشر مورد تاکید قرار گرفت.[4] در سال 1948 نخستین اعلامیه سازمان ملل تحت عنوان اعلامیه جهانی حقوق بشر به تصویب رسید. در این اعلامیه به برابری و آزادی تمامی افراد بشری و نفی تبعیض پرداخته شد. اسناد دیگر این اعلامیه در موضوعات مختلف در سالهای بعد به تصویب سازمان ملل متحد رسید که در بیشتر آنها، بخشهایی به برابری و نفی تمامی اشکال تبعیض پرداخته شد؛ از جملهٔ این اسناد کنوانسیون بین المللی مبارزه با تبعیض در امر آموزش 1965، کنوانسیون بین المللی حقوق مدنی و سیاسی 1966، کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی 1965 و کنوانسیون بین المللی منع و مجازات جنایت آپارتاید 1973 است؛ که در این دو کنوانسیون اخیر صرفاً مسئله تبعیض نژادی مورد توجه بوده است. جمهوری اسلامی ایران نیز که قوانین خود را بر اساس مکتب اسلام تدوین و تصویب نموده است؛ در بخشهایی از قانون اساسی به نفی تبعیض و برابری تمام انسانها صرف نظر از رنگ، نژاد، قومیت و … پرداخته و مخالفت خود را نسبت به تبعیض نژادی با تصویب کنوانسیونهای بین المللی که در رابطه با تبعیض نژادی هستند، نشان داده است.
1-2- بیان مسئله
کنوانسیون بین المللی منع و مجازات جرم نژادپرستی (آپارتاید)، آپارتاید را جنایت علیه بشریت و ناقض اصول حقوق بین الملل و اهداف و اصول سازمان ملل و تهدید جدی صلح و امنیت بین المللی اعلام نموده است. آپارتاید، جدایی نژادی و در واقع نژادپرستی است و به یک معنی شامل مفهوم تبعیض نژادی میباشد ولی آنچه در کنوانسیون مزبور مطرح شده، مفهوم و منظور خاصی از نوع تبعیض نژادی بوده که با توجه به آنچه در آفریقای جنوبی در جریان بود، مدنظر قرار داده شد.[5]
شق (ی) بند اول ماده 7 اساسنامه دیوان بین المللی کیفری به جنایت آپارتاید میپردازد. آپارتاید در چند سند بین المللی به عنوان یک جنایت علیه بشریت توصیف شده است. بند (ب) ماده یک کنوانسیون عدم قابلیت اجرای محدودیتهای قانونی نسبت به جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت[6]به طور صریح اعمال غیر انسانی ناشی از سیاست آپارتاید را تحت شمول جنایات علیه بشریت قرار میدهد. کنوانسیون بین المللی منع و مجازات جنایت آپارتاید (کنوانسیون آپاراتید سازمان ملل متحد)[7] مقرر میدارد که آپاراید یک جنایت علیه بشریت است.
جنایت آپارتاید در تعریف مندرج در شق (ح) بند دوم ماده 7 اساسنامه دیوان بین المللی کیفری تعیین شده است. در این شق مقرر شده که «اعمال غیر انسانی دارای ویژگی مشابه موارد اشاره شده در بند اول میباشد که در اوضاع و احوال یک رژیم نهادینه ظلم و سلطه توسط یک گروه نژادی بر گروه یا گروههای دیگر نژادی ارتکاب یافته است». این تعریف، درمرحله نخست، شامل کلیه رفتارهایی میشود که در بند اول ماده 7 اساسنامه، طی شقوق (الف)، (ط) و (ل) قید شده است. به علاوه اعمال غیر انسانی دارای ویژگی مشابه، آن دسته از امالی را دربرمی گیرد که به لحاظ ماهیت و شدت، مشابه موارد مندرج در بند اول ماده 7 اساسنامه دیوان هستند. این معیار در استناد به ماده 2 کنوانسیون آپارتاید ملل متحد قابل تفسیر است.[8] موارد زیر جلوهای خاص از جنایت آپارتاید به حساب میآید: «هر تدبیر تقنینی که به منظور پیشگیری از مشارکت یک یا چند گروه را به ویژه از طریق امتناع از استیفای حقوق وآزادیهای اساسی بشر آنها از جمله حق کار، حق تشکیل اتحادیههای تجاری، حق آموزش، حق ترک و بازگشت به وطن خود، حق تابعیت، حق آزادی رفت وآمد، حق آزادی عقیده و حق آزادی شرکت در مجامع و انجمنهای مسالمت آمیز به همراه دارد» یا «هر تدبیری شامل راهکارهای قانونی جهت تقسیم جمعیت به صفهای نژادی با ایجاد مراکز و محلات مجزا برای اعضای یک یا چند گروه نژادی، مختلف سلب مالکیت از اموال غیرمنقول متعلق به یک یا چند گروه نژادی یا اعضای آن».[9] زمانی یک رژیم نهادین ظلم و سلطه نظام مند وجود دارد که طبق حقوق داخلی، یک یا چند گروه نژادی بر سایر گروهها غلبه داشته باشند. اولین مثال آن، قانونگذاری آپارتاید در افریقای جنوبی بود. در جنایت آپارتاید، لازم نیست که مرتکب واجد شرایط داخلی باشد. برخلاف بند اول ماده 40 طرح مجموع قواعد 1991 این جرم منتسب به هدایت کننده و رهبری نیست. البته معمولاً رهبران سیاسی یا حکومتی مسئول ارتکاب این جرم قلمداد میشوند. جنایت آپارتاید از ارتباط نزدیکی با جنایت آزار و اذیت برخوردار است اما برخلاف جنایت آزار و اذیت، لازم نیست که رفتار حتماً به طور خاص مبتنی بر دلایل تبعیض آمیز باشد.
[1] – عضدانلو، حمید، (1386)؛ آشنایی با مفاهیم جامعه شناسی، تهران: نی، ص 416
[2] – خداوردی، حسن (1384)، «صهیونیسم: نژاد پرستی و تبعیض نژادی» مطالعات خاورمیانه، صص 14
[3] – هاشمی، یحیی (1388) «مبانی و مفاهیم حقوق بشر در اسلام و حقوق بشر معاصر» سفیر، سال سوم، شماره دوازدهم، ص 1.
[4] – مظفری، محمد (1376)؛ نابردباری مذهبی، موسسه فرهنگی اندیشه معاصر، ص 4.
[5] – شریفیان، جمشید؛ راهبرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق بشر در سازمان ملل متحد، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1380، چاپ اول، صص 134 ـ 133
[6].H.von Hebel and D.Robinson, in R.S.Lee(ed.), The International Criminal Court, The Making of the Rome Statute (1999),p.79; D,Robinson,93 American Journal of the International Law (1999),p.55.
[7].Adopted by General Assembly Resolution 2391(XXIII) of 26 November 1968.
[8]-H.von Hebel and D.Robinson, in R.S.Lee(ed.), The International Criminal Court, The Making of the Rome Statute (1999),p.79.
[9] – Statute (1999),p.79.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.