پایان نامه مقایسه خودکارآمدی تمرین دانش آموزان پسر ورزشکار 9 تا 12 سال رشته های مختلف ورزشی
فهرست محتوا
چکیده
هدف و زمینه تحقیق: خودکارآمدی تمرین عاملی است که نقش بسزایی در موفقیت ورزشی داشته و به عنوان عاملی بازدارنده، در رفع عواقب نامطلوب منتج از رقابت ورزشی اهمیت دارد. لذا هدف این مطالعه، مقایسه سازه کارآمدی در رشتههای انفرادی و تیمی است.
مواد و روشها: روش تحقیق از نوع پس رویدادی با طرح علی – مقایسهای است. جامعه آماری شامل 1500 نفر دانش آموزی بود که در کانونهای ورزشی مربوط به آموزش و پرورش در سطح شاهین شهر تمرین میکردند. نمونه مطالعه نیز 77 پسر 9 تا 12 سال بودند که به طور گزینشی وارد مطالعه شده بودند. از پرسشنامههای خودکارآمدی و کارآمدی گروهی برای بررسی سطح باورهای کارآمدی در ورزشکاران رشتههای تنیس روی میز، شنا، فوتبال و بسکتبال استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط اساتید حوزه تربیت بدنی تأیید و پایایی آن 7/0 گزارش شده است. تجزیه تحلیل دادهها با استفاده از آمار توصیفی (ماینگین، انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آنالیز واریانس یک طرفه) با سطح معناداری 0.05 انجام گرفت. تمام تحلیلها در بسته نرم افزاری SPSS نسخه 16 صورت گرفت.
یافتهها: نتایج نشان دادند که بین باورهای کارآمدی تمرین رشتههای مختلف تفاوت وجود دارد و شناگران و فوتبالیستها از خودکارآمدی و کارآمدی گروهی بالاتری برخوردار بودند.
نتیجه گیری: باورهای کارآمدی در رشتههای مختلف ورزشی با توجه به سطوح درون فردی (مانند سطح توانایی در اجرای مهارت) و بین فردی (مانند برداشت نفرات تیم در مورد توانایی هم تیمیهایشان) متفاوت است و همچنین باورهای کارآمدی بیش از آن که متأثر از سن افراد باشد، از تجربه و توانایی فرد در اجرای مهارت تأثیر میپذیرد.
کلید واژه: مقایسه، خودکارآمدی تمرین، کارآمدی گروهی، دانش آموزان پسر، رشتههای مختلف ورزشی
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- فصل اول: طرح پژوهش
- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
- بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4
- ضرورت و اهمیت تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………… 5
- اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6
- 1-4-1. هدف کلی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6
- 1-4-2. اهداف اختصاصی ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 6
- فرضیههای پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………… 7
- قلمرو پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
- محدودیتهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
- تعریف واژهها واصطلاحات ………………………………………………………………………………………………………………………… 8
- فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
- 2-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10
- 2-2. مبانی نظری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10
- 2-2-1. خودکارآمدی و منابع اطلاعاتی آن ……………………………………………………………………………………………………….. 10
- 2-2-2. سنجش خودکارآمدی تمرین ……………………………………………………………………………………………………………….. 11
- 2-2-3. سنجشهای اجرا ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
- 2-2-4. میانجی گرهای ارتباط خودکارآمدی و اجرا …………………………………………………………………………………………. 13
- الف) نوع ارزیابی خودکارآمدی و اجرا ……………………………………………………………………………………………………………………… 13
- ب) سازگاری بین سنجشها ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13
- ج) ماهیت تکلیف …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14
- د) زمان ارزیابیها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 14
- 2-2-5. کارآمدی گروهی ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15
- 2-2-6. منابع کارآمدی گروهی ………………………………………………………………………………………………………………………… 15
- 2-2-7. سنجش کارآمدی گروهی ……………………………………………………………………………………………………………………. 16
- 2-3. پیشینه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 17
- 2-3-1. پژوهشهای انجام شده در داخل کشور …………………………………………………………………………………………….. 17
- 2-3-1. پژوهشهای انجام شده در خارج از کشور …………………………………………………………………………………………. 19
- 2-4. جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24
- فصل سوم: روش شناسی پژوهش
- 3-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27
- 3-2. روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 27
- 3-3. جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28
- 3-4. حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28
- 3-5. متغیرهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 28
- 3-6. ابزار جمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 28
- 3-6-1. پرسشنامه خودکارآمدی تمرین رشته تنیس روی میز ……………………………………………………………………………. 28
- 3-6-2. پرسشنامه خودکارآمدی تمرین در رشته شنا ………………………………………………………………………………………….. 30
- 3-6-3. پرسشنامه کارآمدی گروهی رشته فوتبال ………………………………………………………………………………………………… 30
- 3-6-4. پرسشنامه کارآمدی گروهی رشته بسکتبال …………………………………………………………………………………………….. 31
- 3-7. طرز اجرای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32
- 4-7. روش آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 33
- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها و نتایج پژوهش
- 4-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35
- 4-2. تحلیل توصیفی دادهها …………………………………………………………………………………………………………………………………. 35
- 4-3. آزمون فرضیههای آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………. 38
- فصل پنجم: خلاصه، بحث، نتیجه گیری و پیشنهادها
- 5-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42
- 5-2. خلاصه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42
- 5-3. نتایج تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 43
- 5-4. بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44
- 5-4-1. بحث فرضیه اول ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44
- 5-4-2. بحث فرضیه دوم ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45
- 5-4-3. بحث فرضیه سوم ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46
- 5-5. نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 46
- 5-6. پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………………………………………………………….. 47
- 5-7. پیشنهادهای کاربردی ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 48
فصل اول
-
مقدمه
تمرین و فعالیت بدنی منظم در تمامی دورههای زندگی به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی، نقش مهمی در تعیین تندرستی و سبک زندگی آتی افراد دارد. از آنجایی که شناخت استعدادها و تواناییهای بدنی در این دوره شکل گرفته و طی زندگی آتی فرد تکمیل میشود، آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارگانهای اساسی نقش مهمی در سلامت افراد جامعه و رشد و پیشرفت آن ایفا میکند. میتوان با گسترش فعالیتهای تربیت بدنی و ورزش در مدارس سطح تواناییهای جسمانی، روانی و قوای عقلانی دانش آموزان را افزایش و تنشهای روانی و جسمانی آنها را کاهش داد (عبدلی و همکاران، 1389). شرکت در تمرینات و مسابقات ورزشی علاوه بر پیامدهای تندرستی، به دانش آموزان کمک میکند تا تواناییهای روانی – حرکتی خود را بهتر شناخته و به باوری برسند که بتوانند با دستیابی به موفقیتهای ورزشی، فعالیت بدنی و ورزش را در طول زندگی آتیشان حفظ کنند. زی وال توسکی[1] و همکارانش (2009) نشان دادند کودکانی که از فرصتهای فعالیتهای بدنی پس از مدرسه ادراک عالیتری داشتند، اطمینان بالاتری برای انجام فعالیت بدنی داشته و مطمئنتر بودند که میتوانند به منظور فراهم کردن فرصتهای فعالیت بدنی بر والدینشان و کارکنان مدرسه تأثیر بگذارند.
مفهوم خودکارآمدی، از مفاهیم مهم روانشناختی در اجرای مؤثر فعالیتهای ورزشی است (ریان[2]، 2008). باندورا (1997،1986) نظریه خودکارآمدی را در قالب الگوی شناختی – اجتماعی مطرح نمود. این نظریه پیشنهاد میکند میانجی گرهایی که نهایتاً رفتارهای فعالیت بدنی را افزایش میدهند (مانند راهبردهای مداخلهای خودکارآمدی)، در داخل یک مجموعه پیچیده از متغیرهای فردی، محیطی و رفتاری عمل میکنند که توسط یک سطح فردی پایگاه انسانی کنترل میشود. باندورا[3] (1977) خودکارآمدی را احساس اطمینان در توانایی فردی برای اجرای یک رفتار معین در شرایط گوناگون تعریف نمود. صرف نظر از تعامل بین عوامل مختلف در بروز یک رفتار ویژه، احتمالاً مهمترین عامل باور فرد در مورد توانایی انجام دادن آن رفتار است (وینبرگ و گولد[4]، 2003). نگرش فرد در مورد اینکه میتواند رفتاری را به صورت موفقیت آمیز به انجام رساند، امکان در پیش گرفتن آن رفتار را افزایش میدهد.
«کارآمدی ادراک شده» نقش کلیدی در اعمال انسانی ایفا میکند، چرا که نه تنها مستقیماً بر رفتار اثرگذار است، بلکه بر دیگر تعیین کنندههای رفتار هم چون اهداف و آمال، تجارب پیامد، تمایلات اثرگذار و موانع و فرصتهای ادراک شده در محیط اجتماعی تأثیر میگذارد (باندورا، 1997،1995). خودکارآمدی ادراک شده باید از دیگر مؤلفهها هم چون تصور از خود، جایگاه کنترل و تجارب پیامد متمایز شود. در حقیقت کارآمدی ادراک شده قضاوتی از توانایی فرد است. از این رو خودکارآمدی را شکل ویژه اعتماد به نفس نیز میدانند (فلتز[5]، 1988). باندورا (1997) خودکارآمدی را توسط رویکرد تأثیر بر فعالیتهای انتخاب شده فردی، تلاشی که آنها در چنین فعالیتهایی صرف میکنند و مقدار آمادگی که آنها در مواجهه با شکست یا احساس آزار دهنده نشان میدهند، نظریه پردازی کرد.
باندورا (1986) برای تکمیل نظریه خودکارآمدی و به منظور تشریح اختیارات، تلاش و پایداری در گروه مفهوم کارآمدی گروهی را مطرح نمود. وی (1997.p.447) کارآمدی گروهی ادراک شده را تحت عنوان باور مشترک گروه در تواناییشان برای سازماندهی و اجرای اعمال خواسته شده به منظور دستیابی به سطوح خاصی از پیشرفت (موفقیت) تعریف نمود. از دیدگاه او کارآمدی گروهی، رویدادی معین در سطح گروه است که در سطح فردی ارزیابی میشود. همچنین زاکارو[6] و همکارانش (1995) تعریف دیگری از کارآمدی گروهی تنظیم کردند؛ تحت این عنوان که کارآمدی گروهی احساس شایستگی تقسیم شده در میان اعضاء گروه است که پاسخشان تحت عنوان یک منبع منسجم به اقتضای موقعیتی خاص، هماهنگ و تکمیل میشود. از این رو برای به انجام رساندن تکالیف گروهی، کارآمدی گروهی به سطح بالایی از تعامل، همبستگی و همکاری نیاز داشته و در یک مجموعه ورزشی، به عنوان «کارآمدی تیمی یا اطمینان تیمی» در نظر گرفته میشود (شرت، سالیوان و فلتز[7]، 2005). یک بسکتبالیست ممکن است اطمینان اندکی در مورد اجرای موفقیت آمیز تکلیف فردی پرتاب شوت داشته باشد، اما باور دارد که تیمش در تکالیف گروهی مرتبط با یکدیگر به طور موفقیت آمیزی عمل میکند (مارتینز[8] و همکاران، 2011). علاوه بر چهار منبع اساسی عنوان شده توسط باندورا، والی[9] و همکارانش (1998) منابع دیگری از اطمینان مانند آمادگی ذهنی و بدنی متشکل از حمایت اجتماعی و هدایت از سوی مربی را شناسایی کردند که میتواند به این معنی باشد؛ منابع دیگری از اطلاعات در سطح گروهی وجود دارند. ما نیز در تحقیق کنونی برآن شدیم تا به بررسی عامل خودکارآمدی و کارآمدی گروهی در رشتههای انفرادی و تیمی بپردازیم.
- بیان مسئله
پژوهشها نشان دادهاند که رابطه معناداری میان سطوح بالاتر خودکارآمدی تمرین و اجرای بهتر فردی و تیمی برقرار است (مریتز[10]، 2000، بشارت 2011). همچنین میتوان با شناسایی میانجی گرهای اثرگذار بر این رابطه، سطح اجرای ورزشکاران را بالا برده تا بتوان از تأثیرات عوامل مخل که اجرای ورزشکاران را تخریب میکند (مانند اضطراب و استرس)، پیشگیری کرد. در میان انواع سنجشهای خودکارآمدی، سنجشهای تکلیف – ویژه بالاترین همبستگی را با اجرا داشته است، با این حال مطالعات کمی در داخل کشور به بررسی رابطه میان خودکارآمدی و اجرای ورزشکاران پرداختهاند.
دکتر عبدلی و همکارانش (1389) نشان دادند که میتوان با گسترش فعالیتهای تربیت بدنی و ورزش در مدارس سطح تواناییهای جسمانی، روانی و قوای عقلانی دانش آموزان را افزایش و تنشهای روانی و جسمانی آنها را کاهش داد. بررسی سابقه ورزشی کودکان و موفقیتهایی که آنها در مسابقات کسب کردهاند، نقش مهمی در فهم میزان خودکارآمدی تمرین افراد دارد. تحقیقات پیرامون مسئله باورهای کارآمدی در ورزش آموزش و پرورش علی رغم اهمیت بالایی که دارد، روی دانش آموزان ابتدایی محدود بوده و ما سعی کردیم تا با مقایسه خودکارآمدی تمرین کودکان، بیش از پیش نقش متغیرهای مؤثر در باورهای کارآمدی افراد را بشناسیم. با توجه به نقش مهم خودکارآمدی تمرین در شناخت تواناییهای جسمانی کودکان و نوجوانان، مسئله حائز اهمیت شناخت میانجی گرهایی است که ممکن است بر ارتباط میان خودکارآمدی و اجرا تأثیر گذارد و سطح خودکارآمدی و اجرا را تحت تأثیر قرار دهد. عواملی چون سن، جنسیت، تجربه ورزشی، تعداد موفقیتهای ورزشی از میانجی گرهای تأثیرگذار در باورهای کارآمدی افراد هستند.
مطابق گفته باندورا (1986) مفاهیم خودکارآمدی و کارآمدی گروهی در حد واسطه گری با هم تفاوت دارند، بدین معنی که در کارآمدی گروهی علاوه بر چهار منبع اساسی، منابع دیگری در سطح گروهی وجود دارند. با توجه به نگرشی که افراد در مورد تواناییهای تیمشان دارند و اهمیتی که این نگرش در تلاش برای کسب موفقیت دارد، باورهای گروهی به عوامل مختلفی مانند انسجام گروهی، سابقه تیم، حمایت مربی و وضعیت حریفهای مقابل بستگی دارد که ما در این تحقیق به برخی از آنها اشاره میکنیم. با مقایسه باورهای کارآمدی افراد در ورزشهای انفرادی و تیمی، نیز به این سؤال پاسخ میدهیم که آیا خودکارآمدی تمرین در رشتههای مختلف یکسان است یا صرفاً متغیری است که با رشتههای ورزشی گوناگون مرتبط نبوده و از فردی به فرد دیگر با توجه به سطوح درون فردی و بین فردی متفاوت است (باندورا، 1990).
- ضرورت و اهمیت تحقیق
همانطور که می دانیم سنین کودکی و نوجوانی زمانی است که کودکان و نوجوانان به آرامی به ورزشهای مختلف گرایش پیدا میکنند و از بین آنها یکی را بر میگزینند. مهم است که آنها بتوانند تواناییها و استعدادهای خود را درست بشناسند و باور درستی در مورد تواناییهایشان داشته باشند. مفاهیم «خودکارآمدی» و به ویژه «کارآمدی گروهی» مفاهیم جدیدی هستند که هنوز به طور کامل شناخته نشدهاند و درک ارتباط آنها با دیگر متغیرهای میانجی گر، کمک شایانی به فهم رفتار ورزشی میکند. باندورا (1997) اظهار کرد که خودکارآمدی نقش مهمی در تغییر رفتار ایفاء میکند، با وجود این مطالعات کمی به بررسی ارتباط این عامل مهم با اجرای ورزشکاران رشتههای مختلف ورزشی در رده سنی کودکی و نوجوانی پرداختهاند.
یکی از مکانهایی که کودکان و نوجوانان میتوانند تواناییهای خود را شناخته و آنها را به نمایش بگذارند، مدرسه است. دانش آموزانی که به ورزش علاقه مندند، پس از شرکت در تمریناتی که در قالب کانونهای ورزشی انجام میشوند، در مسابقات منطقهای و استانی به رقابت میپردازند. این تمرینات و مسابقات زمینهای را فراهم میکند تا دانش آموزان قابلیتها و تواناییهای خود را شناخته و بتوانند ورزش و فعالیت بدنی را در طول زندگی آتیشان حفظ کنند و شاید به طور حرفهای رشته خاصی را برگزینند. عبدلی و همکارانش (1389) دریافتند که میتوان با گسترش فعالیتهای تربیت بدنی و ورزش در مدارس، سطح تواناییهای جسمی، روانی و قوای عضلانی دانش آموزان را افزایش و تنشهای روانی و جسمانی آنها را کاهش داد.
همچنانکه در برخی پژوهشها نشان داده شده است، «خودکارآمدی» و عوامل دیگری مانند رشد اجتماعی و کمال گرایی، از جمله ویژگیهای شخصیتی مهمی هستند که اجرای دانش آموزان را در شرایط استرس زا تحت تأثیر قرار داده و مانع تأثیر عوامل مزاحم میشوند (امیرتاش و همکاران 1385، انشل و منصوری 2000، استوبر و همکاران 2008). بنابراین شناخت نقش مفهوم کارآمدی در اجرای فردی و تیمی به ورزشکاران و مربیان کمک میکند تا بتوانند عوامل مخل را شناسایی و برطرف کرده و قابلیتهای خود را نشان دهند.
مقایسه مفاهیم خودکارآمدی و کارآمدی گروهی در رشتههای مختلف ورزشی میتواند شناخت ما را نسبت به این مؤلفههای مهم کاملتر ساخته و شباهتها و تفاوتهای آنها را آشکارتر سازد. داشتن اعتماد به نفس و به طور ویژه خودکارآمدی نقش بسزایی در اجرای موفقیت آمیز مهارتها دارد. همچنین نتایج تحقیق میتواند اهمیت این مؤلفهها را در موفقیت فردی و تیمی دانش آموزان ورزشکار آشکارتر سازد، به ویژه اینکه پیشینه خاصی در زمینه کودکان و نوجوانان در کشورمان وجود ندارد.
- اهداف پژوهش
1-4-1. هدف کلی:
مقایسه خودکارآمدی تمرین دانش آموزان پسر 9 تا 12 سال رشتههای مختلف
1-4-2. اهداف ویژه:
ـ مقایسه خودکارآمدی تمرین دانش آموزان رشتههای تنیس روی میز و شنا
ـ مقایسه کارآمدی گروهی ورزشکاران رشتههای فوتبال و بسکتبال
ـ مقایسه خودکارآمدی تمرین دانش آموزان رشتههای تنیس روی میز، شنا، فوتبال و بسکتبال
- فرضیههای پژوهش
ـ بین خودکارآمدی تمرین رشتههای تنیس روی میز و شنا تفاوت وجود دارد.
ـ بین کارآمدی گروهی ورزشکاران رشتههای فوتبال و بسکتبال تفاوت وجود دارد.
ـ بین متغیر خودکارآمدی تمرین رشتههای تنیس روی میز، شنا، فوتبال و بسکتبال تفاوت وجود دارد.
- قلمرو پژوهش
ـ دانش آموزان ورزشکار 9 تا 12 سال که در قالب کانونهای ورزشی در تمرینات و مسابقات وابسته به آموزش و پرورش شرکت میکنند.
ـ دانش آموزان همگی پسر بوده و ساکن شاهین شهر بودند.
ـ دانش آموزان ورزشکارانی بودند که از لحاظ مهارتهای ورزشی در سطح متوسط به بالا بوده و بعضاً تجربه شرکت در مسابقات بین مدارس را دارا بودند.
ـ دانش آموزان ورزشکارانی بودند که در قالب انفرادی یا تیمی در کانونهای ورزشی به تمرین پرداخته و نفرات برتر به مسابقات استانی اعزام میشدند.
- محدودیتهای پژوهش
ـ با توجه به شرایط سنی کودکان 9 تا 12 سال انتظار میرفت که آنها در فهم سؤالات کمی مشکل داشته باشند و آن هم در صورت ساده سازی سؤالات پرسشنامه امکان پذیر بود.
ـ با توجه به زمان برگزاری مسابقات استانی هر رشته، نمیتوانستیم تا زمان مسابقات صبر کنیم تا میزان باورهای کارآمدی افراد را در مسابقات و در مقابل تیمهای دیگر ارزیابی کنیم.
ـ به دلیل نبود ابزار دقیق برای ارزیابی اجرای مهارتهای دانش آموز، تعیین سطح مهارت ورزشکاران به طور ذهنی بوده و بیشتر توسط خود افراد و مربیان مشخص میشود.
ـ به دلیل کمبود پژوهشها در زمینه خودکارآمدی تمرین و کارآمدی گروهی در کشورمان، ساخت ابزار دقیق و پیدا کردن روش درست برای ارزیابی خودکارآمدی و اجرا کار تقریباً مشکلی بوده، خصوصاً اینکه مطالعه در حوزه کودکان انجام میشود.
- تعریف واژهها و اصطلاحات
ـ خودکارآمدی: باندورا (1997، 1986) خودکارآمدی را حس اطمینان در توانایی فردی برای اجرای موفقیت آمیز یک رفتار به خصوص تعریف نمود.
– خودکارآمدی تمرین؛ مفهومی است که به بررسی باورهای کارآمدی افراد در رابطه با اجرای ورزشی میپردازد.
ـ کارآمدی گروهی: کارآمدی گروهی ادراک شده تحت عنوان باور مشترک گروه در مورد تواناییهایشان به منظور سازماندهی و اجرای اعمال خواسته شده برای دستیابی به سطوح خاصی از پیشرفت (موفقیت) تعریف میشود (باندورا،p.447.1997).
[1].Dzewaltowski
[2].Ryan
[3].Bandura
[4].Weinberg & Gold
[5].Feltz
[6].Zaccaro
[7]. Short, Sullivan, & Feltz
[8]. Martínez
[9]. Vealey
[10]. Moritz
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.