پایان نامه نظريه صدق منطق دانان مسلمان
چكيده
درباره تئوري صدق در ميان فيلسوفان و منطق دانان جهان شش نظريه وجود دارد رايج ترين و قديمي ترين آنها نظريه مطابقت است كه سابقة آن به يونان و ارسطو ميرسد هر چند در آثار ارسطو به طور مستقل به اين بحث پرداخته نشده است. فلاسفه اسلامي به طور قطع و بدون ترديد به اين نظريه معتقدند و همچنين بسياري از فيلسوفان مغرب زمين در تعريف صدق قضايا به نظريه مطابقت قائلند.
اساس نظريه مطابقت اين است صدق قضيه عبارت از مطابقت آن با واقع و نفس الامر و اين مسأله مبتني بر دو اصل است اول اينكه واقعيتي هست و دوم اينكه ذهن ما قادر به كشف واقعيت ميباشد.
فيلسوفان غربي در مورد صدق به تئورهاي ديگر معتقدند كه اين تئوريها عبارتند : 1- تئوري هماهنگي : اين نظريه به فلاسفه عقل گرا نسبت داده شده و آنها معتقدند كه صدق يك گزاره تنها به معناي سازگاري آن با نظامي از قضاياي ديگر عقلي است. و برخي از پوزيتويستها از اين تئوري دفاع كردهاند و برخي از اينها معتقد بودند كه قضاياي حسي و تجربي صدقشان از راه مطابقت معلوم ميشود و قضاياي كه تجربي و حسي نيستند صدقشان بوسيله سازگاري آنها با گزارههاي آزموده شده بدست ميآيد و بعضي از پوزيتويستها معتقدند تنها راه آزمون صدق قضايا ارتباط دروني ميان خود باورها است.
2- تئوري عمل گرايانه : پيرس و جيمز و ديوئي از طرفداران اين تئوري هستند و آنها در معناداري معتقدند كه معناي يك لفظ عبارت از پيامد عملي يا تجربي آن.
3- تئوري زيادتي صدق : طرفداران اين نظريه معتقدند كه محمول صادق و كاذب زايد است و ميتوان آنها را حذف كرد و هيچ تأثيري در جمله ندارند.
4- نظريه غير توصيفي صدق : معتقدان به اين تئوري ميگويند كه صدق و كذب كلمات توصيفي نيستند بلكه كلمات انجازي و تأييدي و انشايي هستند.
5- نظريه سمانتيكي صدق تارسكي : تارسكي ضمن قبول نظريه صدق ارسطويي با ارائه نظريه زبان و فرا زبان به بازسازي اين تئوري پرداخته تا از شبهات و پارادوكسهاي كه در زبان پيش ميآيند جلوگيري كند و از نظر وي صدق و كذب عناصر فرا زباني هستند در حاليكه راست و دروغ عناصر زباني هستند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : مقدمه و پيشينه تاريخي
بخش اول : مقدمه و كليات و معاني حق و صدق نزد حكماي اسلامي
- مقدمه ……………………………………………………………………………………………… 3
- تعريف مسأله ……………………………………………………………………………………. 3
- سوالهاي اصلي تحقيق …………………………………………………………………………. 4
- فرضيههاي تحقيق ………………………………………………………………………………. 4
- هدفهاي تحقيق ……………………………………………………………………………….. 4
- روش تحقيق …………………………………………………………………………………….. 4
- سابقه تحقيق …………………………………………………………………………………….. 5
- معاني حق و صدق نزد حكماي اسلامي ……………………………………………………. 5
- تمايز حق و صدق ……………………………………………………………………………… 6
1-9-1- راي مشهور حكماي اسلامي ……………………………………………………… 6
1-9-2- نظريه برخي از فيلسوفان غربي …………………………………………………… 7
1-9-3- نظريه شهيد مطهري ………………………………………………………………… 8
بخش دوم : پيشينة تاريخي نظريه مطابقت صدق
2-1- سابقه نظريه مطابقت در يونان ………………………………………………………………… 10
|
2-1-1- مطابقت از نظر افلاطون …………………………………………………………………….. 10
2-1-2- نظريه مطابقت از ديدگاه ارسطو …………………………………………………………… 12
2-1-3- نظريه مطابقت از نظر فارابي ……………………………………………………………….. 14
2-1-4- نظريه مطابقت از ديدگاه ابن سينا …………………………………………………………. 15
2-1-5- نظريه مطابقت از ديدگاه سهروردي ………………………………………………………. 16
بخش سوم : آيا نظريه مطابقت تعريف صدق است يا ملاك آن
3-1- تمايز تعريف صدق و ملاك صدق …………………………………………………………… 19
3-2- ديدگاه برخي از فلاسفه اسلامي ………………………………………………………………. 20
3-3- ديدگاه برخي از فلاسفه غربي ………………………………………………………………… 21
3-4- نقد و بررسي …………………………………………………………………………………….. 21
فصل دوم : تئوري صدق از نظر منطق دانان غربي
بخش اول : نظريه مطابقت
- توضيح نظريه مطابقت ……………………………………………………………………….. 25
- نظريه مطابقت در نظر منطق دانان جديد غرب …………………………………….. 25
- مطابقت و اتميسم منطقي ………………………………………………………………. 25
- اشكالات نظريه مطابقت ………………………………………………………………… 29
بخش دوم : تئوري هماهنگي
2-1- تئوري هماهنگي يا سازگاري …………………………………………………………………. 35
2-2- اصل ارتباط دروني ……………………………………………………………………………… 36
|
2-3- درجات صدق ……………………………………………………………………………………. 37
2-4- ايرادات نظريه هماهنگي ……………………………………………………………………….. 38
بخش سوم : تئوري عمل گرايانه
3-1- تئوري عمل گرايانه ……………………………………………………………………………… 37
3-2- نظريه شيلر ……………………………………………………………………………………….. 44
3-3- نقد و بررسي اين نظريه ………………………………………………………………………… 45
بخش چهارم : تئوري زيادتي صدق
4-1- تئوري زيادتي صدق ……………………………………………………………………………. 49
4-2- اشكالات نظريه زيادتي صدق …………………………………………………………………. 50
بخش پنجم : نظريه غير توصيفي صدق ……………………………………………………………… 53
5-1- نظريه غير توصيفي صدق ……………………………………………………………………… 53
5-2- اشكالات نظريه غير توصيفي صدق ………………………………………………………….. 56
بخش ششم : نظريه سمانتيكي صدق تارسكي
6-1- تبيين نظريه سمانتيكي تارسكي ……………………………………………………………….. 56
6-1-1- مفهوم صدق به عنوان موضوع نظريه معنا شناختي تارسكي …………………………. 58
6-1-2- تعريف صدق در نظريه معناشناسي تارسكي ……………………………………………. 63
فصل سوم : نظريه مطابقت صدق از نظر فيلسوفان و منطق دانان مسلمان
بخش اول : آيا مطابقت مربوط به علوم حضوري است يا حصولي
- تعريف علم حضوري وحصولي ……………………………………………………………. 79
|
- رابطه مطابقت با علم حضوري و حصولي ……………………………………………….. 81
- راهيابي خطا در علم حضوري ……………………………………………………………… 83
بخش دوم : نظريه مطابقت به عنوان روش صدق در تصورات يا تصديقات …………………. 85
بخش سوم : رابطه خبر با صدق و كذب
3-1- تحليلي كه صدق و كذب پذيري را تعريف قضيه ميداند ……………………………….. 91
3-2- تحليلي كه صدق و كذب پذيري را ملاك تمايز قضيه ميداند …………………………. 92
3-3- اشكال پارادكس دروغگو بر هر دو تحليل ………………………………………………….. 94
بخش چهارم : مناط صدق و كذب قضايا
4-1- بررسي اجمالي اختلاف حكما در تقسيم قضايا ……………………………………………. 97
4-2- صدق و كذب در انواع قضايا ……………………………………………………………….. 101
4-2-1- قضاياي خارجيه ……………………………………………………………………………. 101
4-2-2- قضاياي ذهنيه ………………………………………………………………………………. 101
4-2-3- قضاياي حقيقيه …………………………………………………………………………….. 106
بخش پنجم : معاني نفس الامر ………………………………………………………………………. 105
5-1- نفس الامر به معناي عالم امر و عقول مجرده …………………………………………….. 106
5-2- نفس الامر به معني في نفسه …………………………………………………………………. 108
5-3- نفس الامر به معناي عالم ثبوت اشياء ………………………………………………………. 109
5-4- نقد و بررسي معاني ذكر شده از نفس الامر ………………………………………………. 110
بخش ششم : مطابقت در مباحث وجود ذهني
|
6-1- مطابقت در مباحث وجود ذهني …………………………………………………………….. 113
6-1-1- اهميت بحث وجود ذهني ………………………………………………………………… 113
6-1-2- تاريخچه وجود ذهني ……………………………………………………………………… 113
6-1-3- تبيين نظريه وجود ذهني ………………………………………………………………….. 114
6-1-4- آيا انحفاظ ماهيت از لوازم نظريه مطابقت است يا از مبناي آن ……………………. 118
بخش هفتم : نظريه مطابقت از ديدگاه برخي از فيلسوفان مسلمان
7-1- نظريه ملاصدرا درباره مطابقت ……………………………………………………………… 123
7-2- حكيم سبزواري ………………………………………………………………………………… 125
7-3- علامه طباطبايي ………………………………………………………………………………… 126
7-4- شهيد مطهري …………………………………………………………………………………… 138
7-5- استاد مصباح يزدي ……………………………………………………………………………. 144
7-6- جمع بندی و نتیجه گیری ……………………………………………………………………. 148
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.