پایان نامه نظریه کارکرد گرایی و ارتباط آن با بی آر تی
بیان مسئله
در اغاز این تحقیق باید از ابتدای امر یعنی از گذشته اتوبوسرانی و شهرداری سخنی به میان آورد و در پی این مطلب به بیان کلیات وخصوصیات خط اتوبوسرانی بی ار تی که موضوع اصلی این پژوهش است پرداخت .
خطوط بی ار تی یکی از جدید ترین پروژه هایی است که توسط شهرداری تهران به اجرا درآمده است .
در این خطوط تردد بسیار زیاد شهروندان را نظاره گریم . شاید به جرئت بتوان گفت بسیاری از افرادی که دارای وسیله شخصی بودند و مسیر شان در راستای این خطوط بود پس از راه اندازی این خطوط تصمیم به استفاده از آن کرده اند که بدن ترتیب یکی از مزایای آن را میتوان تاثیر در کاهش آلودگی هوا دانست .
البته با توجه به تعداد کثیر استفاده کنندگان آن معایبی همچون حجم زیاد افراد داخل ایستگاهها و تحت فشار قرار گرفتن آنها داخل اتوبوسها را هم شامل میشود .
نظریه کارکرد گرایی
نظریه کارکردی از جمله نظریاتی است که در تاریخ بسیاری از علوم اجتماعی و انسانی وجود داشته است و تاریخچه آن به بیش از یک صد سال پیش می رسد و از این رو باید آن را از جمله نظریات کلاسیک علوم اجتماعی به شمار آورد .
با این وصف ای نظریه به مثابه نظریه ای که بتواند توضیح تمام و کمال و جامعی از واقعیتهای پیچیده اجتماعی عرضه کند امروز تقریبا ارزش خود را از دست داده است زیرا به باور بسیاری از اندیشمندان این علوم این نظریه در سطح و لایه نخست توضیح پدیده های اجتماعی باقی مانده و به همین دلیل از شکافتن پدیده و رسیدن به لایه های نهفته در اعماقآن ناتوان است.
کارکرد گرایی در واقع بر آن است که مهمترین مولفه ها برای شناخت و تحلیل پدیده های اجتماعی در هدف و غایتی است که در این پدیده هخا وجود دارد یعنی اینکه یک پدیده به چه کاری یا به چه مصرفی می آید . بنابر این اگر پدیده ای وجود دارد لزوما باید دلیلی برای این موضوع موجود باشد و این دلیل پیش از هر چیز ((کارکرد)) این پدیده است . برای تشخیص این کارکرد در این نظریه تلاش میشود .
اجزا هر پدیده و کلیتی که آن را تشکیل می دهد و روابط کارکردی میان این دو تشخیص داده شده سپس این روابط با هدف مقایسه شده و به نتیجه گیری در تحلیل نهایی دست یافته میشود .
نظریه کارکرد گرایی و ارتباط آن با اتوبوسرانی بی آر تی
با توجه به توضیحی که در رابطه با نظریه کارکرد گرایی آورده شد به این نتیجه میرسیم که راه اندازی این خطوط نیز مانند سایر اقدامات نمونه ای از پدیده های اجتماعی به حساب می آید .
این پدیده در عین حال که با تاثیر پذیری از نیاز جامعه بشری به وجود آمده است بعد از شکل گیری تاثیرات شگرفی بر پیکره جامعه وارد کرده است که این تاثیرات هم به صورت مثبت خود را نشان داده و هم به صورت منفی .
نیاز جامعه شهری به برای سهولت در رفت و آمد و صرفه جویی در وقت و زمان باعث به وجود آمدن خطوط اتوبوسرانی پر سرعت یعنی بی ار تی شد . در عین حال بعد از به وجود آمدن این خطوط کارکرد هایش را شاهد بودیم از جمله :
-کم شدن با ترافیکی در مسیر این خطوط
-صرفه جویی در وقت افراد و تسریع در رفت و آمد آنها
-کم شدن آلودگی هوا در مدت راه اند ازی این خطوط
– تعداد زیاد اتوبوسها و حرکت برنامه ریزی شده آنها برای زود رسیدن به ایستگاهها
– و ………
فصل دوم:
طرح تحقیق
– تاریخچه شرکت واحد اتوبوسرانی
– اتوبسهای تندرو تهران
– ایستگاهها , اتوبوسها , مسیرها و ..
1-1 اتوبوس قدیمی مربوط به سالهای گذشته که یادآور بسیاری از خاطرات است
تاريخچه شركت واحد اتوبوس راني تهران و حومه
در قرن نوزدهم ايران با توجه به چاه هاي نفت کشف شده مورد علاقه زياد روسها و اروپائي ها قرار گرفت و هر کدام با روشهاي گوناگون در ايران به دنبال اهداف اقتصادي خود بودند. اين روشها گاه نيز به صورت بررسي سرمايه گذاري آزاد انجام مي گرفت. صنعت حمل و نقل نيز جزء سرمايه گذاري آزاد محسوب ميگرديد که با توجه به نوبودن صنعت بايد در کشور مورد بررسي قرار مي گرفت. براين اساس اولين اتوبوس توسط يک تاجر بلژيکي در شهر رشت ( با توجه به موقعيت اقتصادي و تعداد جمعيت داراي توجيه اقتصادي برآورد گرديد ) بکار گرفته شد. امّا به مرور زمان و با توجه به ميزان کرايه ، سود آوري و زيرساختهاي حمل و نقل توجيه اقتصادي آن رد گرديد به همين دليل اتوبوس بکارگرفته شده به يکي از تجّار ايراني به نام معين التجّارفروخته شد.
1-2عکسی از اتوبوسی قدیمی
او نيز پس از انقلاب مشروطه اتوبوس خود را به تهران آورد وبا کرايه هر نفر 3 شاهي مشغول به فعاليت گرديد به مرور زمان تقاضا براي استفاده از اين خودرو بيشتر گرديد و در چند سال بعد چندين اتوبوس توسط تجار مختلف وارد شهر گرديد و در امر جابه جايي مسافر بکار گرفته شد .
امّا اغلب اتوبوسها ي شاغل با توجه به مسافت طي شده از اروپا تا مقصد بکار گيري در ايران ، بعد مسافت و زمان حمل ، مستهلک بود و هزينه حمل و نقل بالايي را طلب مينمود اين مشکلات باعث پايه گذاري صنعت اتومبيل سازي در ايران گرديد. براين اساس صنايع مونتاژ خودرو براي اولين بار در شهرهاي تبريز ، رشت و تهران آغاز به فعاليت نمود.
اين کارخانجات اغلب با مونتاژ قطعات خودرو و ساخت بعضي از قطعات بدنه تاسيس گرديد و به مرور زمان دولت ايران به ايجاد صنايع جانبي و زيرساختها پرداخت.
اوليّن اتوبوسهاي مونتاژ شده در سال 1290 شمسي در تهران آغاز به کار کرد در آن زمان جابجايي مسافــر اکثراً توسط درشکه ، که حدود 500 دستگاه بود انجام مي گرفت و حدود 5% جابه جايي مسافر توسط اتوبوسها انجام مي گرفت.
در سال 1298و در زمان صدارت وثوق الدوله و با توجه به افزايش نارضايتي مردم از نحوه جابجايي مسافر دولتمردان بر آن شدند. تا با ايجاد يک اداره به سازماندهي و نظم بخشيدن به حمل و نقل شهري بپردازند ، بعد از مدتي بحث و تفحص اين اداره در بلديه (شهرداري) پايه گذاري گرديد.
شهرداري مؤظف گرديد قوانيني ايجاد نمايد تا تسهيلات لازم را براي مسافران ايجاد نمايد اين قوانين شامل ميزان کرايه ، زمان کارناوگان ، تثبيت خطوط و آئين نامه انضباطي بود. در اولين گام شهرداري کليه اتوبوسها را مؤظف به دريافت پلاک شناسايي خودرو نمود ودر زمان کريم آقابوذرجمهري ، جهت کنترل خطوط هر خط داراي ناظمي شد تا بر رعايت ناوگان خطوط نظارت نمائيد.
در شهريور سال تعداد 100 دستگاه اتوبوس در تهران کار مي کرد که حدود 90 دستگاه آن بنز بود. در سال 1330 ، اتوبوسهاي « زايس» روسي وارد ايران شد و در سال 1331 دولت آقاي سهيلي اجازه فعاليت شرکتهاي خصوصي حمل و نقل را صادر نمود.
باافزايش تقاضاي مسافر جهت جابجايي با سرويسهاي عمومي خصوصاً اتوبوسها و محدوديت در افزايش تعداد اتوبوس ، بالانس ناوگان و حجم مسافر تا حد زيادي ناموزون گرديد و اين امر باعث گرديد اتوبوسها ساعتهاي زيادي در خطوط مشغول بکار باشند ورانندگان نسبت به سرويسهاي عمومي و فني اتوبوسها کم توجه گردند. اين کم توجهي به جايي رسيد که در صورتيکه مسافران به رانندگان اعتراض مي نمودند باکم توجهي يا اهانت رانندگان روبروي مي گرديدند اين موضوع به مرور زمان باعث نا رضايتي شهروندان گرديد به حدي که شهروندان دولتمردان را جهت رسيدگي به موضوع تحت فشار قرار دادند. بالاخره در سال 1331 جهت ساماندهي وضعيت ناوگان اتوبوسراني ، قانون تأسيس شرکت واحد اتوبوسراني با سرمايه 300 ميليون ريال مصوب گردد. سازماندهي و افزايش ناوگان بعد از تصويب توسط شرکت واحد شروع گرديد بعد از مدتي اتوبوسهاي قديمي از سطح شهر جمع آوري و جايگزين آن اتوبوسهاي جديدوهمشکلگرديد.
اولين خط اتوبوسراني تهران در 14 تير ماه سال 1335 با 80 دستگاه اتوبوس در مسير بازار تاميدان امام حسين (ع)در حضور نمايندگان مجلس شوراي ملّي وقت و تعداد ي از وزراء افتتاح گرديد تا مهر ماه، سه خط ديگر نيز در سطح شهر آغاز بکار نمود و سال اوّل فعاليت شرکت واحد با تعداد 173 اتوبوس و 5 خط به پايان رسيسياستهاي مختلف دولت وقت با طرحهاي همانند اصلاحات ارضي و غرق مراتع و ايجاد شغلهاي کاذب ، اغلب کشاورزان را به سمت شهرهاي بزرگ سوق داد اين مهاجرت جمعيت از سوي شهرهاي حاشيه به سمت شهر اصلي باعث گرديد که شهرهاي همچون تهران دچار مشکلات بسياري گردند. از يک سو افراد مهاجر دچار مشکلات فرهنگي و اقتصادي و …. گرديده و از سوي ديگر دولت را بر آن داشت تا زيرساختهاي لازم را جهت رفاه اجتماعي ايجاد نمايد. يکي از زيرساختهاي لازم ، حمل و نقل عمومي بود که بايد از دو جهت مورد بررسي قرار مي گرفت از ديدگاه اول افزايش تعداد ناوگان که نيازمند ايجاد کارخانجات توليد خودرو بود که از سال 1321 در ايران آغاز گرديده و در سال 1342 جهت ساماندهي با راه اندازي کمپاني ايران ناسيونال به اين شرکت واگذار گرديد،
در سال 1348 اولين اتوبوس دو طبقه در ايران مونتاژ گرديد و به ناوگان عمومي پيوست در کنار توليدات ايران ناسيونال به مرور زمان کارخانجات ديگري نسبت به مونتاژ اتوبوس اقدام نموده و تعداد توليد ساليانه را افزايش دادند. اما از ديدگاه ديگر افزايش اتوبوس در ناوگان حمل و نقل عمومي نيازمند سازماندهي ، سرويس هاي فني، افزايش نيروي کارتخصصي ، ايجاد فضاهاي لازم و …. بود. که حجم اين سازمان را به مرور زمان بزرگ نمود.
.
2-1 نقشه خطوط اتوبوسرانی بی ار تی
1-سامانه اتوبوس تندرو تهران
بی ار تی معادل فارسی عبارت انگلیسی «Bus rapid transit» است که توسط فرهنگستان ادب و زبان فارسی انتخاب گردیدهاست سامانه اتوبوس تندرو تهران نخستین سامانه اتوبوس از این دست در تهران است و اولین خط آن که حدفاصل چهارراه تهران پارس در شرق تهران تا میدان آزادی در غرب تهران میباشد در مرداد ماه سال ۱۳۸۶ راه اندازی گردیده و سپس به تدریج کامل شد.
1-1تاریخچه
به علت اصرار دولت بر ساخت منوریل و بنابر دستور محمدباقر قالیباف کارشناسانی به بررسی گزارشات فنی سیستم منوریل پرداختند. عدم وجود گزارش کارشناسی محکم و مناسب و نقاط ضعف فراوان در گزارشات موجود از یک طرف و از طرف دیگر پیشرفت ۳ درصدی پروژهای که زمان اجرای آن طبق برنامه زمانبندی تمام شده بود و نیاز به اعتبارات چند ده برابر نسبت به هزینه برآوردی پروژه همه و همه نشان از ضعفهای مطالعاتی و کارشناسی این پروژه داشت. بخصوص که هزینه و زمان آوردن یک تکنولوژی خاص و جدید به کشور نیاز به صرف زمان زیاد داشت. تمام این موارد باعث میشد که نسبت هزینه به منفعت این پروژه بشدت کاهش یابد و عملاً این پروژه مقرون به صرفه نباشد.
علیرغم تمام مشکلات و مسائل ایجاد شده بر سرراه این پروژه، شهرداری تهران با حمایت شورای شهر تصمیم به ادامه اجرای طرح گرفتند. علیرغم مصوبه مجلس در تبصره ۱۳ در خصوص حمایت از سامانههای اتوبوسرانی، شهرداری تهران مجبور به خرید اتوبوسهای دوکابین خارجی از محل اعتبارات خود شد .
2-2 مدل اولیه خطوط اتوبوسرانی بی ار تی
1-2موانع تصویب و احداث سامانه تندرو
1.عدم آشنایی شورای شهر با بی ار تی
دکتر خسرو دانشجو سخنگوی شورای شهر در تاریخ10/6/86، با اشاره به این که شورای شهر تهران نسبت به اجرای خط ویژه مصوب در خیابان آزادی تایید و تاکید دارد افزود: «اگر قرار بر ورود سیستم جدید به مجموعه حمل و نقل عمومی است، این سیستم باید در شورای شهر تهران تصویب و پس از طی مراحل و کانال قانونی اجرایی شود.»
2.مخالفت پلیس
سردار محمد رویانیان رییس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی با اشاره به این که اجرای طرح BRT با پلیس هماهنگ نشدهاست، گفت: «BRT ابهاماتی دارد که باید شهرداری تهران آنها را رفع کرده و از سوی دیگر اجرای این طرح برای ۷ منطقه راهنمایی و رانندگی، ترافیک ایجاد کردهاست.» سردار رویانیان در تاریخ5/6/86 با اشاره به این که BRT در مسیر انقلاب – آزادی موجب اختلال در بخشی از نظم ترافیکی این مسیر شدهاست گفت: «خط اتوبوس سریعالسیر از نظر شورای عالی ترافیک، ابهاماتی دارد که قرار شده معاون ترافیک شهردار تهران امروز این ابهامات را پاسخ دهد.»
3.مخالفت معاون عمرانی وزیر کشور
مهندس مهدی هاشمی، معاون عمرانی وزیر کشور و رییس سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور در تاریخ18/6/86 در نشستی خبری در پاسخ به سؤال خبرنگاران در مورد ابهامات طرح موسوم به BRT شهرداری تهران توضیح داد وی درباره سامانه راه اندازی شده تندرو گفت «تصور در مورد BRT اشتباه است و طرح اجرا شده از سوی شهرداری تهران BRT نیست.»
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.