پایان نامه اثبات ولایت و امامت حضرت علی از نظر حدیث غدیر و پاسخ به شبهات
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- مقدمه. 1
- فصل اول: کلیات و مفاهیم. 2
- گفتار اول: کلیات.. 3
- تبیین موضوع. 3
- پیشینه تحقیق. 3
- سوال اصلی. 5
- سوالات فرعی. 5
- فرضیه ها 5
- اصل “امامت” و جایگاه “امام”در تفکر اسلامی. 6
- غدیر خم. 11
- غدیر. 11
- معنای اصطلاحی غدیر. 12
- خم.. 12
- غدیر خم.. 13
- مولی و واژه های همردیف.. 14
- شبهه. 15
- فصل دوم: تبیین سند و دلالت حدیث غدیر بر امامت.. 16
- گفتار اول: شرح اصل حدیث غدیر. 17
- الف: قصه غدیر به روایات شیعه. 17
- واقعه غدیر به روایت الغدیر. 17
- واقعۀ غدیر به روایت ارشاد شیخ مفید. 23
- واقعه غدیر به روایت احتجاج طبرسی.. 28
- ب: قصه غدیر به روایت اهل سنت.. 43
- حدیث غدیر خم به روایت براء ابن عازب.. 43
- قصه غدیر از زبان زید بن ارقم.. 43
- قصه غدیر به روایت شهر بن حوشب.. 44
- احمد بن یحیی بلاذری و ماجرای غدیر. 44
- ابی سعید خدری در روایتی گوید: 45
- نسائی در کتاب الخصائص از سعد بن ابی وقاص…. 45
- ابن عبدریه در اسد الغابه به نقل از زهری.. 46
- جمع بندی و نتیجه گیری. 46
- الف. راویان حدیث غدیر از اصحاب پیامبرk. 48
- ب. راویان حدیث غدیر از تابعان 50
- ج. طبقات راویان از علما 52
- د. اظهار نظرنویسندگان کتب مستقل با موضوع غدیر. 55
- هـ. حافظان مورد اطمینان و سرشناسان اهل سنت.. 56
- و. داوری پیرامون سند حدیث.. 58
- الف. معنای «مولی» به معنای «اولی» از دیدگاه اهل لغت.. 61
- ب. «مولی» به معنای «اولی» از دیدگاه مفسران. 66
- نتیجه. 70
- ج. معنای واژه «ولی» در فرهنگ خلفا 70
- د. کلمه «ولی» در حدیث غدیر. 80
- الف: روایت نسائی از زید بن ارقم.. 81
- ب: بزار از سعد بن أبی وقاص…. 82
- ج: ابن ماجه قزوینی از براء بن عازب.. 82
- هـ. استنباط امامت با حدیث غدیر، از دیدگاه علمای اهل سنت.. 83
- أبو حامد غزالی.. 83
- سبط ابن جوزی.. 84
- محمد بن طلحة شافعی(متوفای 658هـ). 85
- ابراهیم بن سیار، معروف به نظام معتزلی(متوفای 220هـ به بعد): 85
- و. شواهدی محکم بر اراده ولایت از حدیث غدیر. 86
- شاهد اول: مقارنه ولایت رسول خدا و ولایت امیر مؤمنانj.. 86
- شاهد دوم: نزول آیه بلاغ قبل از قضیه غدیر. 96
- فصل سوم: پاسخ به شبهات حدیث غدیر. 106
- گفتار اول: اشکال سندی بر حدیث غدیر. 107
- نیامدن حدیث در کتاب بخاری و مسلم. 107
- نقد. 107
- ذکر حدیث فقط در مسند احمد. 108
- نقد. 108
- شبهه اول: استدلال به روایت نه قرآن. 108
- نقد. 109
- شبهه دوم: ولی در لغت اسم کلمه وَلایت(به فتح) است و معنای آن محبّت نصرت است. 109
- نقد اول.. 110
- نقد دوم. 111
- نقد سوم. 112
- شبهه سوم: دو ولی در یک زمان. 112
- نقد. 112
- شبهه چهارم: استدلال نکردن امام علیj و اهل بیتb به حدیث.. 113
- نقد. 113
- شبهه پنجم: اشکالات وارد بر قضیه حارث فهری. 115
- 1)مکی بودن سوره انفال.. 115
- نقد. 115
- 2) مکی بودن سوره معارج. 116
- نقد اول.. 116
- نقد دوم. 116
- 3)واقع غدیر در مکه یا مدینه. 117
- نقد. 117
- 4)ثبت نشدن نام حارث فهری در فهرست اسامی صحابه. 117
- نقد اول.. 118
- نقد دوم 118
- نقد سوم 118
- 5) عذاب نشدن هیچ مسلمانی در عصر رسالت.. 119
- نقد اول.. 119
- نقد دوم. 119
- 6)نیامدن ماجرای حارث فهری در آیات و آثار. 120
- نقد. 120
- شبهه ششم: تشکیک در معنای کلمه مولا در حدیث.. 121
- پاسخ. 121
- شبهه هفتم: عدم تصریح به امامت و خلافت بلافصل حضرت در حدیث.. 122
- پاسخ. 123
- شبهه هشتم: چه ضرورتی دارد ما لفظ «مولی» در حدیث را حمل بر اولی به تصرف و سرپرستی بگیریم، در حالی که در قرآن در غیر این معنا آمده است؟ 123
- پاسخ. 123
- شبهه نهم: وجود قرینه ای بر اراده «محبت» از کلمه مولا. 124
- پاسخ. 124
- شبهه دهم: ایراد نقل شده ازحسن مثنی. 125
- پاسخ. 125
- شبهه یازدهم: چرا موضوع ولایت امیرالمؤمنینj در مکه، که تمام مسلمانان جمع بودند ابلاغ نگردید؟ 126
- پاسخ. 126
- شبهه دوازدهم: ارتباط واقعه غدیر با شکایات لشکریان یمن. 127
- پاسخ. 127
- خلاصه ادلّه ردّ ارتباط واقعه غدیر با شکایات لشکریان یمن.. 131
- شبهه سیزدهم: بحث از غدیر عقیم است! 132
- پاسخ. 132
- جمع بندی ونتیجه گیری. 134
مقدمه
مورخان اندیشه اسلامی بر آنند که نزاع بر سر جانشینی پیامبر گرامی اسلامk وسلم از نخستین مباحث کلامی است که پس از آن حضرت، نزد امت وی رواج یافت. مواجهه شیعه با مسأله جانشینی پیامبرk وسلم ارائه نظریه امامت به عنوان استمرار نبوت بود که آن را جزو تعالیم و آموزههای دینی اسلام میدانستند. به این ترتیب، امامت، نه صرفاً به عنوان نظریه سیاسی، بلکه به عنوان دیدگاه کلامی و یکی از اصول اعتقادی به میان آمد و مخالفتهای فراوانی را نیز برانگیخت.
موافقان و مخالفان نظریه امامت، به بحث و تحقیق پرداخته، مواضع یکدیگر را نقد کردند. تاریخ پرماجرای امامت در اندیشه دینی نزد مسلمانان، پربار از پژوهشهای گرانقدر در ساحت امامت است. هیچ یک از احادیث نبوی در صحت و تواتر به پایه حدیث غدیر نمیرسد. سخنان رسول اللهk و بیعت مسلمانان با علی در بزرگترین اجتماع اسلامی که تا آن روز نظیر نداشت و در محضر بزرگان صحابه برگزار گردید. امیرالمؤمنینj در دوران خلافت واقعه غدیر را مکرراً در محاجّه با مخالفان در محضر مسلمانان یادآوری کرد و هر بار جمعی از صحابه که در غدیر حضور داشتند برخاستند و شهادت دادند
لذاحدیث غدیر بزرگترین حجت و مستند شیعه امامیه بر ولایت مطلقه علیj است. به استناد همین حدیث است که خلافت را موهبتی الهی میدانند نه مقامی که مردم انتخاب کنند.
اسناد حدیث غدیر نیز بر سایر احادیث نبوی برتری و امتیاز دارد. بیش از صد و ده تن از اصحاب پیغمبر و هشتاد و چهار تن از تابعین و سیصد و شصت تن از ثقات محدثین آن را روایت کردهاند.
از آنجا که در طول تاریخ اسلام کسی همچون امیرالمؤمنین علیj سراغ نداریم که تا این حد به او ظلم شده باشد لذا جا دارد که انواع این ظلمها را بررسی کرده و در هر مورد به آنها پاسخ دهیم، و این کار میتواند در رسیدن مردم به حق و حقیقت تاثیرگذار باشدو لذا در این اثر تلاش میکنیم ضمن اثبات ولایت وامامت حضرت علیj از نظر حدیث غدیر به پاسخ شبهات آن نیز پرداخته شود.
فصل اول
کلیات و مفاهیم
گفتار اول: کلیات
امامت یکی از اصول مذهب و پایه اصلی استمرار دین میباشد.
مقصود ما از اصل «امامت» در اصول اعتقادی شیعه این است که بعد از پیغمبر اکرمk دوازده امام معصوم b یکی پس از دیگری جانشینان بر حق آن حضرتk میباشند.
این مسئله اثبات ولایت و امامت حضرت علیj از طریق فقط یکی از ادله شیعه یعنی حدیث غدیر میباشد.
حدیث غدیربه کمک ادله و قرائن بر آن، نشان میدهد «مولا» به معنای پیشوایی، امامت، خلافت، زعامت و ریاست امیرالمؤمنینj بعد از پیامبر اکرمk بر امور اخروی و دنیوی مسلمانان است.
از شاخصههای این مسئله این است که پس از اثبات امامت حضرت علیj، پاسخ به شبهات، مفسرین، مورخین، وعلماء اهل تسنن به حدیث غدیر میپردازد.
رویکرد این پایان نامه کلامی، روایی و تفسیری میباشد.
بحث کلامی درمورد اثبات امامت امیرالمؤمنین بالاخص توسط حدیث غدیر، سابقهای طولانی دارد و شیعیان که به فضل و قرآن آگاهی، شهره بودند، در مواجهه با انحراف امامت به خلافت، به بحث و نقد و نظر در مسأله پرداختند. ابن ندیم، فهرست نگار و کتاب شناس معروف، علی بن اسماعیل بن میثم تمّار را نخستین کسی میداند که در باب امامت، رسالهای نوشت و نام دو تک نگاره از وی را به نامهای «الامامة» و «الاستحقاق» نیز به میان میآورد. وی همچنین هشام بن حکم، صحابی و شاگرد معروف امام صادقj را نیز از جمله دانشمندانی میداند که در امامت، رسالههای متعددی نگاشت. ابن ندیم، دو رساله «الامامة» و «امامة المفضول» را از جمله تألیفات هشام بن حکم دانسته است که از حدیث غدیر استفاده اثبات امامت نموده است.
سابقه تک نگاره نویسی درباره امامت نزد دانشمندان شیعی، به اصحاب ائمه اطهار b برمی گردد. برای مثال، ابوجعفر احمد بن حسین بن عمر بن یزید الصیقل کوفی، ثقه از اصحاب امام صادقj و امام کاظمj و نیز مولی ابی الصفا خلیل بن احمد بصری (متوفی 160 یا 170 هـ ق.) از اصحاب امام صادقj رسالهای در امامت از این حدیث نوشتهاند.
جمعی از بزرگان دربارهٔ این حدیث و اسناد و دلالتهای آن، کتابهایی تألیف کردهاند؛ از جمله، طبری در کتاب الولایة فی طرق حدیث الغدیر؛ حموی در معجم الادباء و ابن عقدة الهمدانی در کتاب الغدیر؛ ابوبکر محمد بن عمر الجعابی متوفی به سال 355 هـ ق.، در کتاب مَن رَوی حدیث غدیر خم؛ ابوطالب عبیدالله بن احمد بن زید الأنباری الواسطی (356 هـ ق.) در کتاب طرق حدیث الغدیر، ابوغالب احمد بن محمد بن محمد الرازی (368 هـ ق.) و ابوالفضل محمد بن عبدالله بن مطلّب الشیبانی (372 هـ ق.) در کتاب مَن رَوی حدیث غدیر خم؛ الدار قطنی (385 هـ ق.) و شیخ محسن بن الحسین النیشابوری الخزاعی در کتاب بیان حدیث الغدیر؛ علی بن عبدالرحمن بن عیسی الجراح القتانی (413 هـ ق.) در کتاب طرق خبر الولایة؛ ابوعبدالله الحسین بن عبیدالله الغفائری در کتاب یوم الغدیر (411 هـ ق.)؛ الحافظ ابوسعید السجستانی (477 هـ ق.) در کتاب الدرایة فی حدیث الولایة آن را از 120 تن از صحابه نقل کرده؛ ابوالفتح الکراجکی (499 هـ ق.) در کتاب عدة البعیر فی حج یوم الغدیر؛ علی بن بلال المهلبی در کتاب حدیث الغدیر؛ شیخ منصور اللائی الرازی در کتاب حدیث الغدیر؛ شیخ علی بن حسن الطاهری در کتاب الولایة و ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله الحسکانی در دعاة الهداة الی اداء حق الموالاة و شمسالدین محمد بن محمد الدمشقی المقری (883 هـ ق.) در کتابی به نام اسنی المطالب فی مناقب علی بن ابیطالب؛ المولی عبدالله بن شاه منصور القزوینی و سید حسن اللکنهوری در کتاب حدیث الغدیر؛ و سید میرحامد حسین (1306 هـ ق.) در 1800 صفحه، در دو مجلد قطور از مجلدات کتاب گرانسنگش عبقات الأنوار.
همچنین، سیـد مهـدی الغریفـی (1343 هـ ق.) در کتـاب حدیث الولایة فی حدیث الغدیر؛ حاج شیخ عباس قمی (1359 هـ ق.) در کتاب فیض الغدیر فی حدیث الغدیر؛ سید مرتضی حسین الخطیب الفتحیوری و شیخ محمدرضا طاهر آل فرج الله النجفی در کتاب الغدیر فی الاسلام؛ سید مرتضی خسروشاهی تبریزی در کتابی به نام اهداء الحقیر فی معنی حدیث الغدیر.
سرانجام کثرت اسناد واقعه غدیر منجر به تألیف «الغدیر» مرحوم علامه امینی و «عبقات» مرحوم میر حامد حسین هندی شده است. در عصر نوین بزرگان بسیار زیادی در این زمینه یا کتاب جداگانه نگاشتهاند یا در کتاب کلامی خود از آن سخن به میان آوردهاند من جمله: کتاب اسرار غدیر نوشته محمد باقر انصاری، عبدالحسین خسرو پناه در مجموعه کتب خود وعلی ربانی گلپایگانی در کتاب امامت.
اینها بخشی از کتابهایی است که دربارهٔ واقعهٔ غدیر تألیف شده است. از نظر تاریخی، «غدیر» حادثهای نیست که کسی بخواهد منکر آن شود. «طبری» مفسر، محدث و مورخ معروف اهل سنت د رمورد «غدیر» کتاب مستقلی نگاشته که متاسفانه ازمیان رفته اما نام کتاب مذکور در شمار تالیفات وی باقی مانده است. دار قطنی، محدث بزرگ نیز طرق حدیث غدیر را جمع آوری نموده و همچنین «ابوالعباس احمد بن عقده کتابی» محدث دیگری است که کتابی مستقل در بحث غدیر به رشته تحریر در آورده است
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.