پایان نامه بررسي راندمان توليد علوفه در كشت مخلوط سويا و ذرت علوفه اي
مقدمه:
با نگرش عميق به تحولات 50 ساله اخير چنين نتيجهگيري ميشود كه به مسأله اكولوژي يعني رابطه موجودات زنده با محيط توجه نشده و بشر به دخل و تصرفهاي بيرويه و بيش از حد طبيعي آنرا از حالت اعتدال خارج كرده و بصورت مخاطرهانگيزي درآورده است.
روند تخريب و بهم خوردن تعادل اكولوژي در حالي ادامه دارد كه جمعيت جهان رو به افزايش است و اگر چارهاي براي افزايش توليدات كشاورزي و حفظ محيط زيست نشود بروز قطعي از واقعيت درونيست، بشر تاكنون تدابير گوناگوني اتخاذ كرده است و بوسيله بكار بردن تكنولوژي استفاده از ژنتيك، دادن كودهاي شيميايي فراوان، بصورت سموم گياهي و... توانسته است بخشي از نياز موادغذايي را بصورت منطقهاي برآورد كند. بنابراين بايد بفكر تأمين مواد غذايي بدون آلوده كردن محيط زيست طبيعي بود.
براي نيل به اين هدف با الهام گرفتن از طبيعت كه خود بهترين راهنماست و همچنين بكار بردن تجربيات پيشينيان و با حداكثر استفاده محيطي از قبيل نور، آب و مواد غذايي روشي اتخاذ كرد كه بتوان ميزان توليدات كشاورزي را افزايش داد يكي از راههايي كه ما را به اين هدف نزديك ميسازد كشت گياهان بصورت مخلوط است.
تاريخچه كشت مخلوط:
اگرچه تاريخ روني براي زراعت چندكشتي و مخلوط وجود ندارد ولي با توجه به شواهدي كه اشاره شد رويش گياهان بصورت توأم سابقه طولاني داشته و احتمالاً تاريخ آن به نخستين دورههائيكه بشر با كشاورزي آشنا گرديده برميگردد.
كشت گياهان زراعي به صورت توأم از مناطق استوائي شروع شده ناحيه آمازون و حوضه رودخانههاي زهكشي منطقه orinoco بعنوان يك مركز زراعت چندكشتي مركب از گياهان غدهاي و دانهاي شناسايي شده است.
همزمان با مهاجرت بشر به نواحي مختلف و ايجاد مستعمرات كشورهاي اروپايي در قرون 16 و 17 اين نوع زراعت توسعه يافت ذرت از گياهاني است كه تاريخچه كشت آن بصورت مخلوط نسبت به گياهان ديگر نسبتاً جديد است. در دوران استعمار گياهاني شامل موز، نيشكر بصورت مخلوط در مزارع كشت ميشوند.
تركيب گياهان در مخلوط بستگي به شرايط محيطي و نوع گياه دارد، در آمريكاي مركزي مخلوط ذرت و لوبيا و كدو يك الگوي كشت است. كه از ساليان دراز رواج داشته است. اين نوع مخلوط از حدود نهصد تا هزار و پانصد سال قبل از ميلاد مسيح در مكزيك مرسوم بوده و مجموعه لوبيا، ذرت و كدو به اندازهاي موفق بوده كه غير از زادگاه خود (مكزيك) در كشورهاي ديگر نيز، استقبال روبرو شده است.
تاريخچه كشت مخلوط در ايران:
كشاورزي سنتي ايران بر پايه استفاده از حداكثر عواملي بوده و استفاده از روابط بين گياهان و مبارزه با آفات و بيماري به كشت مخلوط مبادرت ميورزند، به چند مورد زير اشاره نموده است.
ـ براي توليد نوعي خربزه آن را در ميان ريشههاي خارشتر ميكاشتند، خارشتر با داشتن ريشههاي عميق آبهاي تحتالارض استفاده كرده و با كمك اين رطوبت خربزه نيز سبز ميشود.
ـ كشاورزان ايراني معتقدند كه بين بعضي از گياهان رابطه عاطفي خاصي وجود دارد و اين گياهان در جوار يكديگر محصول بيشتري توليد ميكنند.
* مثلاً كشت يونجه و جو و يا كشت بذر خيس شده در مزرعه باعث ازدياد كيفي و كمي هر دو گياه ميشود.
در كشاورزي سنتي ايران براي محافظت گياهان نيز كشت مخلوط انجام ميدادند گزارش ياوري (1359) كشت نوعي پياز زير درختاني مثل سيب و انجير آنها را از خطر ابتلاء به كرم ميوه حفظ ميكند، بعضي از زارعين معتقدند كه كشت پياز در بين گياهان زميني مانع حمله بيماري لكه سياه به اين گياه ميشود.
* امروزه چندكشتي در ايران بيشتر در سواحل خزر و خوزستان معمول است، چند كشتيها شامل غلات زمستانه با حبوبات، گوجهفرنگي هندوانه، برنج و همچنين كشت حبوبات پائيزه نظير ذرت و پنبه است.
مزاياي كشت مخلوط:
افزايش و بهبود كيفيت در كشت مخلوط:
در كشت مخلوط چون معمولاً از گياهان و گونههاي متفاوت استفاده ميشود اختلافي بين گياهان از لحاظ ارتفاع، سيستم ريشهاي، نياز به مواد غذايي و استفاده از محيط كشت رقابت كمتري بين آنها مشاهده ميشود و همين عامل خود باعث استفاده بهينه از مواد غذايي و ساير مايحتاج گياه شده و باعث رشد و نمو مناسبتر گياه ميشود، و معمولاً رقابت بين گياهان متعلق به گونههاي متفاوت يا رقابت برون گونهاي بيشتر است. اين حالت در مخلوط ذرت شيرين و خيار و مخلوط سويا و ذرت مشاهده ميشود.
كنترل بيولوژيكي آفات
اصولاً سيستم كشت مخلوط به دليل ايجاد يك اكوسيستم زراعي خاص و متنوع باعث كنترل آفات ميشود گرچه امكان دارد كشت مخلوطي انتخاب شود كه هيچ مزيتي بر تك كشتي آنها موجود نباشد ولي اين كشت مخلوط ميتواند باعث دور كردن آفات شده و به عنوان يك روش مبارزه با آفات تلقي گردد و باعث افزايش عملكرد شود.
در كشت مخلوط يك عامل فيزيكي و بيولوژيكي ميتواند باعث دور كردن آفات شود، مثلاً اگر يك گياه بلند را با يك گياه كوتاه كشت كنيم همين امر باعث جلوگيري از سرايت آفاتي نظير شتهها بر روي گياه ميزبان ميشوند و يا ممكن است يك گياه غير ميزبان با ترشح موادي با خاصيت حشرهكشي از بروز آفات در گياه مجاور جلوگيري نمايد، مثلاً در ايالات متحده آمريكا يونجه، ذرت، مورگوم را به عنوان گياهان منحرفكننده آفات در كشت مخلوط نواري با پنبه كشت ميكنند. و بدين وسيله ميزان مصرف سموم دفع آفات كاهش مييابد و يا مثلاً اگر غلات به صورت توأم با لوبيا چشمبلبلي و بادامزميني در مناطق گرمسيري كشت شود باعث كاهش خسارت و هجوم حرارت ناقل بيماري ميشود و طبق تحقيقات يك محقق آمريكايي به نام كودكستون در سال 1976 در اوكلاهما اگر پنبه ولورگوم با هم به صورت توأم كشت كنيم عملكرد پنبه 24% افزايش پيدا ميكند چون لورگومها براي كرم غوز پنبه ميزبان بوده و از جمله بين آفت
حفاظت از باد يا ايجاد بادشكن در كشت مخلوط:
اصولاً اگر در كشت مخلوط از يك گياه بلند استفاده شود خود اين گياه ميتواند به عنوان يك بادشكن موقعي عمل نمايد و گياه كوتاهتر را در مقابل باد و سرما و ساير عوامل محيطي محافظت كند.
راك و بن رو در مينوسيتاي غربي اثر نوارهاي دوردينه ذرت به عنوان بادشكن موقعي در بين 121 رديف كاشت، سويا به صورت مخلوط موقعي مورد بررسي قرار گرفتند. اگر رديفهاي سويا به علت سايهاندازي ذرت كاهش محصول نشان دادن ولي بقيه ردينهاي سويا از لحاظ تعداد برگ و ماده خشك و ميزان دانه توليد شده و مقدار سطح فتوسنتز كننده به قدري وضعيت مناسب پيدا كرده بود كه اولاً كاهش و افت محصول رديفهاي كناري را جبران نموده و ثانياً ميزان عملكرد سويا در مخلوط نسبت به تك كشتي آن بيشتر بوده است.
توليد يكنواخت علوفه
اگرچه در كشت خالص گاهي ميزان توليد علوفه نسبت به مخلوط بيشتر است. ولي گاهي اوقات احتياج است تا در يك دوره طولاني از سال زراعي در دسترسي باشد لذا اگر انتخاب مخلوط بر يك مبناي صحيح باشد ميتوان گياهاني بار شود و نمو مختلف و مناسب انتخاب نمود تا در يك دوره طولاني از سال زراعي علوفه لازم براي چرا موجود باشد.
جلوگيري از سرمازدگي گندم توسط گراين:
اصولاً اگر مخلوطهايي استفاده شود كه اجزاي آن شامل گراس هاوگندم باشد در نتيجه سرمازدگي جلوگيري به عمل آيد چون اصولاً گراسها نسبت به سرمازدگي مقاومت بيشتري دارند و در كشت مخلوط گراس و گندم تاج پوشش مانع سرمازدگي گندمها ميشود به همين دليل در فصل بهار در مقايسه با گندمهاي خالص رشد رويشي آنها زودتر شروع ميشود، يخبندان باعث بالا آمدن ريشه گراسها در زمين و ايجاد پارگي ميشود و چون ريشه گندم در نتيجه يخبندان جايي نميشود مخلوط آن باعث كاهش خارت خواهد شد.
مديريت و نگهداري خاك
الف) جلوگيري از فرسايش:
كشت مخلوط به عنوان يك عامل محافظ خاك نيز شناخته شده است. چون بوسيله پوشش انبوه و نسبتاً دائمي كه در زمين ايجاد ميكند از فرسايش و خاكي جلوگيري به عمل ميآورد كشت مخلوط تأخيري يا امدادي و كشت مخلوط توأم و كشت را تون يك پوشش حفاظتي دائم و انبوه را ايجاد ميكند ثانياً همانطور كه مشهود است اصولاً عمليات اگر و تكنيكي مثل شخم زدن و عمليات آمادهسازي زمين و... باعث جابجايي و فرسايش خاك ميشود ولي كشت مخلوط خود به عنوان روشي كه در آن عمليات شخم كمتر انجام ميشود ميتوان به عنوان يك راه مناسب جهت جلوگيري از فرسايش خاك ذكر كرد.
ب) نگهداري حاصلخيزي خاك:
در كشت مخلوط به دليل ايجاد يك حالت تناوب باعث حفاظت از حاصلخيزي خاك ميشود و اگر در كشت توام از گياهاني مثل گلومها با ثبتكنندههاي ازت ملاحظه خواهد شد كه ميزان مناسبي از مواد مصرف شده توسط گياهان اين سيستم توسط خود گلومها به زمين برگشت داده ميشود و همچنين به علت افزايش ريشه در اعماق خاك باعث افزايش ميكروريزها تثبيتكنندهها ازت خواهد شد و اصولاً در كشت خالص، مدت رسان بعد از كشت از حاصلخيزي خاك كم شده و خاك فقير ميشود ولي در كشت مخلوطي كه از گياهان مناسب استفاده شود باعث جلوگيري از خالي شدن خاك از مواد غذايي خواهد شد.
(نمودار 1)
عكسالعمل گياه به جذب يك فاكتور محدود كننده رشد در حداكثر محصول مقدار جذب
7-1-1 جلوگيري از نفخ در نشخواركنندگان:
8-1-1 كاهش ريسك در توليد مناسب محصول
استفاده مؤثر از آب:
عدهاي از محققين مثل گوتيا و ماتو در سال 1964 متوجه شدند كه در كشت مخلوط آب به طور مؤثرتري استفاده ميشود و به همين دليل كشت توأم در نواحي خشك بيشتر معمول است. و عدهاي از محققين نظير ركس (1978) معتقدند كه در كشت مخلوط گياه از ميزان آبي كه در كشت خالص قابل استفاده نبوده و نميتواند جذب كند و از دسترس گياه خارج ميشود بهتر ميتواند استفاده كند.
كنترل علفهاي هرز:
در كشت مخلوط به دليل شرايط خاص بيولوژيكي كه ايجاد ميشود گياهان موجود باعث غالب نسبت به علفهاي هرز شده و باعث از بين رفتن و حقه شدن آنها ميشود.
مثلاً مجنون حسيني گزارش داد كه با كاشت مخلوط ماش و لپه هندي علاوه بر توليد محصول بيشتر باعث حلقه شدن علفهاي هرز مزرعه ميشود و يا لوبيا چشمبلبلي در نيجريه مورد حمله آفات قرار ميگيرد كه اگر اين گياه در بين خطوط كشت مورگوم داران قرار گيرد نتيجه كار كشت و رضايتبخش است و پوشش وسيع لوبيا چشم بلبلي مانع از رشد علفهاي هرز ميگردد.
تنوع كود سبز:
كشت مخلوط تركيبي از گياهان متفاوت را فراهم ميآورد كه ميتوان بعد از برداشت با زير خاك قرار دادن بقاياي گياهي كود سبز متنوعي را به زمين برگرداند و مواد غذايي بيشتري را براي گياه بعدي فراهم مينمايد.
استفاده يكي از گياهان كشت توأم به عنوان قيم:
در كشت مخلوط زماني كه يكي از گياهان داراي ثبات و استحكام ساختماني بيشتر باشد ميتواند به عنوان يك مخلوط فيزيكي و به صورت قيم مورد استفاده قرار گيرد مثل كشت توأم خيار و ذرت و يا مخلوط ذرت يا لوبيا كه ذرت به عنوان يك قيم براي لوبيا ميباشد. همچنين ميتوان به مخلوط نخود و خردل وحشي و يا نخود ريوادف اشاره كرد كه در هر دو حالت يودف و خردل به عنوان قيم ميتواند مورد استفاده قرار گيرد و در كشت مخلوط خردل وحشي و نخود اين سيستم كاشت باعث افزايش عملكرد نخود به ميزان 40% شد.
جلوگيري از آفتاب سوختگي و به عنوان يك سلهشكن براي جوانهزني بذور:
علاوه برخصوصيات محافظتي يك گياه بر روي گياه ديگر ميتوان به كمك كردن در جوانهزني گياه در مقابل خروج از خاك سله بسته اشاره كرد در اين حالت گياه قويتر مثل جو يا جولفهزني خود باعث خروج آسانتر گياهان حساس مثل يونجه و اسيوس در خاكهاي سنگينترين شده و همين گياه بعد از جوانهزدن ميتواند به عنوان يك محافظ مناسب براي جلوگيري از صدمه نور مستقيم به جوانه و بوتههاي ظريف جو و اسپوس ميشود.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.