پایان نامه بررسی آثار حد نوسان قیمت سهام در بورس اوراق بهادار ایران
مقدمه:
محققان در زمینه آثار اعمال حد نوسان سهام نظریات متفاوتی دارند وهنوز در تحقیقات انجام شده آثار مثبت یا منفی ناشی از اعمال حد نوسان قیمت سهام به طور قطعی به اثبات نرسیده است و نظریه واحدی در این زمینه وجود ندارد.
حامیان اعمال حد نوسان قیمت سهام ادعا می کنند که اعمال این محدودیت ها باعث کاهش نوسان قیمت سهام شده[1]،با عکس العمل بیش از اندازه سهامداران مقابله نموده[2] ودر انجام معاملات مداخله[3] نمی کند .در حالی که منتقدان ادعا می کنندکه حد نوسان قیمت سهام باعث نوسان بیشتر قیمت سهام در روزهای آتی شده (فرضیه تسری نوسانات)، از رسیدن قیمت سهام به سطح تعادلی[4] ممانعت به عمل می آورد (فرضیه عکس العمل بیش از اندازه) و به واسطه محدود کردن قیمت سهام در انجام معاملات مداخله[5] می نماید(فرضیه مداخله در معاملات).
در این تحقیق سعی شد با انجام تحقیقات مشابه آنچه که در سایر کشورها انجام شده به آثار مثبت یا منفی حد نوسان اشاره شود و با انجام آزمون های آماری به بررسی این آثار برداخته شود.انجام آزمون های آماری نشان داد که حد نوسان قیمت سهام باعث به وجود آمدن تسری نوسانات و تاخیر در رسیدن به قیمت واقعی در بورس اوراق بهادار ایران شده است امافرضیه های مربوط به تاثیر حد نوسان قیمت سهام بر عکس العمل بیش از اندازه و همچنین مداخله در معاملات بذیرفته نمی شود.
مقدمه:
در یک اقتصادآزاد و رقابتی تنها عامل تعیین کننده قیمت یک دارایی، عرضه و تقاضا است. هر چند که در دنیای واقعی،اقتصاد رقابتی و آزاد به شکل کامل وجود ندارد اما هر چه از اقتصاد دولتی به سمت اقتصاد آزاد حرکت کنیم، نقش عرضه وتقاضا در تعیین قیمت دارایی ها بیشتر می گردد. ازطرف دیگر می توانیم بگوییم هر چه نقش عرضه و تقاضا در تعیین قیمت دارایی ها بیشتر باشداقتصاد رقابتیتر وآزادتر خواهد بود. از آنجاکه احتمال تخصیص بهینه منابع در اقتصاد آزاد بیشتر است، سعی می شود که فعالیت های اقتصادی به شکلی کاملا آزاد و بدون وجود هیچ محدودیتی انجام شوند. در چنین اقتصاد هایی تلاش می شود که تنها عامل تعیین کننده قیمت دارایی ها عرضه و تقاضا باشد.
یکی از اهداف مهمی که از تشکیل بورس ها تعقیب می شود. ایجاد ساز و کار منظم و شفاف در تقابل عرضه و تقاضا برای تعیین قیمت دارایی های مالی است. در بازارهای مالی طراحان و قانونگذاران همواره سعی دارند تا موانع موجود بر سر عدم تقابل عرضه و تقاضا را برطرف نمایند زیرابه این وسیله قیمت دارایی های مالی به ارزش ذاتی آنها نزدیک تر می گردد.
دربازار های نوظهور قوانین و مقرراتی که مانع از تقابل عرضه و تقاضا می باشند بیشتر به چشم می خورند. در این بازارها گاه قانونگذاران به منظور حمایت از بازار در مقابل نوسانات و بحران های مالی قوانینی را برای ورود و خروج سرمایه، عرضه و تقاضای سهام و تعیین قیمت سهام وضع می نمایند. یکی از مهمترین قوانینی که در این زمینه در بازارهای نو ظهور وضع می نمایند.یکی از مهمترین قوانینی که در این زمینه در بازارهای نو ظهور وضع می شود حد نوسان قیمت سهام است که در بازارهای مالی از آن به عنوان یک عامل کنترلی در برابر نوسانات قیمت سهام استفاده می گردد.البته قوانینی مانند حداقل مدت زمانی بین خرید و فروش اوراق بهادار ،حجم مبناو… نیز وجود دارند که محدودیت های دیگری را در مبادله سهام اعمال می نمایند. در بعضی از کشور های دنیا از اوایل دهه 1990 اعمال حد نوسان قیمت سهام تجربه شده و تحقیقات زیادی در زمینه به کارگیری آن صورت پذیرفته است اما نتایج تحقیقات انجام شده یکسان نیست. در حالی که بعضی از تحقیقات بر لزوم استفاده از حد نوسان قیمت سهام تاکید دارند و به آثار مثبت آن اشاره می نمایند، تحقیقات دیگر به آثار منفی اعمال حد نوسان قیمت سهام اشاره دارند و بر لزوم بیشتر شدن دامنه نوسان یا حذف آن تاکید می کنند. البته در اکثر کشورها در طول زمان و با رشد بازارهای مالی دامنه حد نوسان گسترش یافته است. این در حالی است که حدود دو سال از تجربه رسمی بورس اوراق بهادار ایران در این زمینه می گذرد اما تحقیقی در این زمینه انجام نشده است. هدف از این تحقیق بررسی تاثیراتی است که قوانین کنترلی و به خصوص حد نوسان قیمت سهام در بورس اوراق بهادار ایران دارد.
بیان مسئله:
همانطور که ذکر گردید قیمت سهام در هر لحظه توسط عرضه و تقاضا تعیین می شود . بازارهای بورس باید عاری از هر گونه محدودیت در ساز و کار تقابل عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت دارایی های مالی باشند، اما در بعضی از بورس ها برای جلوگیری از نوسانات شدید قیمت سهام و محافظت از سرمایه گذاران حد نوسان تغییر قیمت سهام روزانه اعمال شده است.
نوساناتبیش از اندازه قیمت سهام به واسطه عدم در عرضه و تقاضا و یا معاملات سفته بازی ایجاد می شوند. علاوه بر این موارد معمولا در بورس هایی که بازار سازان [6] و متخصصان بازار[7] به منظور جهت دهی به قیمت سهام وجود ندارند، نوسانات قیمت ها شدید تر است. بنا بر این مسئولان بورس اوراق بهادار ایران به منظور محافظت از سرمایه گذاران، حد نوسان قیمت روزانه سهام را مشخص کرده اند و به این وسیله در یک روز دامنه نو سانات قیمت سهام را محدود می نمایند.
در حال حاضر بیش از 2 سال است که حد نوسان قیمت سهام به عنوان عاملی برای جلوگیری از نوسانات شدید قیمت ها و شاخص به کار می رود. استفاده از حد نوسان قیمت سهام در ایران صرفا بر اساس تجربه و نظرات موجود در برخی از بازارهای نو ظهور مبنی برجلوگیری از بروز بحران های شدید مالی به کار گرفته شده است. در طول این مدت دامنه نوسانات بر اساس آزمون و خطا تعیین شده و در مدت کوتاهی تغییرات زیادی در رویه های مربوط اعمال حد نوسان قیمت سهام وجود داشته است، بدون اینکه واقعا تاثیر این تصمیمات در بازار و عکس العمل سرمایه گذاران نسبت به تغییرات دامنه نوسان سنجیده شود. البته لازم به ذکر است که در طول این مدت دامنه نوسان سهام گسترده تر شده و به این وسیله سعی شده که محدودیت کنترلی بر روی قیمت سهام کاهش یابد.
در این میان سوال اصلی این است که”آیا اعمال حد نوسان قیمت سهام در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده موفق بوده یا خیر؟ و تبعات مثبت و منفی به کار گیری حد نوسان قیمت سهام در بورس اوراق بهادار ایران چه بوده است؟”
هدف تحقیق:
طی چند سال گذشته در بورس اوراق بهادار تهران به شیوه های مختلفی از حد نوسان قیمت سهام استفاده شده است. در این دو دیدگاه موافق و مخالف وجود دارد.
مدافعاناعمال حد نوسانات قیمت سهام ادعا می کنندکه حد قیمت باعث کاهش نوسانات قیمت سهام می گردد،با عکس العمل بیش از اندازه مقابله می کند و در فعالیت های معاملاتی مداخله ای نمی نماید.
در مقابل منتقدان ادعا می کنند که حد قیمت باعث افزایش سطح نوسانات در روزهای آتی می شود، از رسیدن قیمت سهام به قیمت تعادلی جلوگیری به عمل می آورد و در انجام معاملات مداخله می کند.دراین تحقیق سعی می شود با تمرکز بر روی حد نوسانات 5 درصدی (به دلیل مدت زمان طولانی تر ) آثار این محدودیت بر بازار سنجیده شود. به این معنا که آیا از نظر آماری می توان دوباره رفتار قیمت سهام، عکس العمل سرمایه گذاران و حجم معاملات در مواجهه با حد نوسان 5 درصدی اظهار نظر نمود یا خیر؟ و آیا اعمال حد نوسان در بورس اوراق بهادار تهران برای کنترل نوسانات بازار مفید بوده است؟ بنابراین هدف از این تحقیق نشان دادن آثار مثبت یا منفی حد نوسان قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
لازم به ذکر است که یافته های تجربی در سایر کشورها نه آثار مثبت و نه آثار منفی اعمال حد نوسان قیمت سهام را به طور قطعی مورد حمایت قرار نداده است در بورس های سایر کشورها تحقیقاتی در این زمینه انجام نسده که بعضی ازاین تحقیقات مزایای حد نوسان قیمت سهام را مورد تایید قرار می دهند و در مقابل تحقیقات دیگری اعمال حد نوسان قیمت سهام را مانعی برای کارایی بازار می دانند اما در بورس اوراق بهادار ایران تاکنون تحقیقی در این زمینه انجام نشده است.
اهمیت و ضرورت تحقیق:
انجامتحقیق در رابطه با حد نوسان قیمت سهام و آثار آن می تواند برای مسئولان بورس اوراق بهادار (در تغییر احتمالی رویه های موجود) و همچنین برای سرمایه گذاران در تصمیم گیری و تدوین استراتزی های سرمایه گذاری مفید باشد. به خصوص که در طول سالهای گذشته معیار های انتخاب حد نوسان قیمت سهام به صورت کیفی و بسته به نظر مسئولان بورس امجام شده است. بنابر این انجام یک تحقیق و سنجش دقیق آثار حد نوسان قیمت سهام ضروری به نظر می رسد.
فرضیه های تحقیق:
در این پایان نامه چهار فرضیه مورد بررسی قرار می گیرد که عبارتند از:
الف)فرضیه تسری نوسانات:
حد نوسان 5 درصدی قیمت سهم باعث ایجاد تسری نوسانات(volatility spillover) در بورس اوراق بهادار تهران می شود.
ب) فرضیه تاخیر در رسیدن به قیمت واقعی:
حد نوسان 5 درصدی قیمت سهام سبب تاخیر در رسیدن به قیمت واقعی (biscovery price belay) در بورس اوراق بهادار تهران می شود.
ج)فرضیه عکس العمل بیش از اندازه:
حدنوسان 5 درصدی قیمت سهام سبب ایجاد عکس العمل بیش از اندازه (overreaction) در بورس اوراق بهادار تهران می گردد.
د)مداخله در معاملات:
حد نوسان 5 درصدی سبب مداخله در معاملات (Trabing interference) در بورس اوراق بهادار تهران می گردد.
وازه های کلیدی:
حد نوسان قیمت سهام ، حجم مبنا،تسری نوسانات، تاخیر در رسیدن به قیمت واقعی، عکس العمل بیش از اندازه، مداخله در معاملات
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.