پایان نامه بررسی ارتباط بین بیش اعتمادی مدیریتی و محافظه کاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس ایران
فهرست محتوا
چکیده
یکی از فرضیات اصلی تئوری نمایندگی این است که مدیران شرکت «کارگزاران» و سهامداران «کارگمار» تضاد منافع دارند و مدیران لزوماً به نفع سهامداران تصمیم نمیگیرند. با توجه به این فرضیه مدیران به دنبال این هستند که با استفاده از نفوذ نمایندگی خود منافع خود را حداکثر کنند. بنابراین این پژوهش به بررسی رابطه بین بیش اعتمادی مدیران با محافظه کاری در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. در این تحقیق تعداد 123 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1390-1386 بررسی شده است. جهت آزمون فرضیهها از مدل رگرسیون پانلی استفاده شده، یافتههای پژوهش نشان میدهد که بین شاخص بیش اعتمادی مدیران با محافظه کاری رابطه منفی وجود دارد. همچنین شدت رابطه بین بیش اعتمادی مدیران و محافظه کاری در شرکتهایی که به وسیله حسابرسان بزرگ، حسابرسی میشود کمتر است از شرکتهایی که به وسیله این حسابرسان، حسابرسی نمیشود.
کلمات کلیدی:
بیش اعتمادی مدیران، محافظه کاری، حسابرس بزرگ
فهرست مطالب
- فصل اول : کلیات پژوهش
- 1-1- مقدمه. 2
- 1-2- تشریح و بیان مساله. 3
- 1-3- ضرورت انجام تحقیق. 6
- 1-4- پرسش تحقیق. 7
- 1-5- اهداف تحقیق. 8
- 1-5-1- اهدف علمی تحقیق. 8
- 1-5-2- اهدف کاربردی تحقیق. 8
- 1-6- تبیین فرضیه های تحقیق. 9
- 1-7- قلمرو تحقیق. 9
- 1-7-1- قلمرو موضوعی تحقیق. 9
- 1-7-2- قلمرو زمانی انجام تحقیق. 9
- 1-7-3- قلمرو مکانی تحقیق. 9
- 1-8- تعریف مفاهیم و متغیرهای تحقیق. 10
- 1-9- ساختار کلی تحقیق. 12
- 1-10- خلاصه فصل. 12
- فصل دوم : مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق
- 2-1- مقدمه. 15
- 2-2- تعاریف مختلف محافظه کاری.. 16
- 2-3- محـافظه کاری مشـروط و نامشـروط.. 19
- عنوان صفحه
- 2-3-1- ارتبـاط بین محافظـه کاری مشـروط و نامشـروط.. 20
- 2-4- دلایل تقاضا برای محافظه کاری از دیدگاه واتس… 28
- 2-4-1- دلیل قراردادی تقاضا برای محافظه کاری.. 32
- 2-4-1-1-محافظهکاری و قراردادهای بدهی.. 35
- 2-4-1-2-محافظه کاری و قراردادهای پاداش اجرایی.. 37
- 2-4-1-3- محافظه کاری وحاکمیت شرکتی.. 39
- 2-4-2- دلیل حقوقی تقاضا برای محافظه کاری.. 40
- 2-4-3- دلیل مالیاتی تقاضا برای محافظه کاری.. 41
- 2-4-4- دلیل قانونگذاری تقاضا برای محافظه کاری.. 41
- 2-5- دلایل تقاضا برای محافظه کاری از دیدگاه بال وشیواکومار. 42
- 2-6- روش های مختلف اندازه گیری محافظه کاری.. 46
- 2-6-1- معیار محافظه کاری مبتنی بر اقلام تعهدی بال و شیواکومار. 48
- 2-6-2- معیارمحافظه کاری مبتنی بر ارزش های بازار. 49
- 2-6-3- روش پنمن و ژانگ در اندازه گیری محافظه کاری.. 55
- 2-7- اهرم بدهی و محافظه کاری.. 56
- 2-8- نقش محافظه کاری در کاهش تضادها بر سر سیاست تقسیم سود. 57
- 2-9- محافظه کاری و هزینه بدهی.. 58
- 2-10- حسابرسی چیست.. 60
- 2-11- شکل گیری نیاز حسابرسی در ایران. 61
- 2-12-حسابرس مستقل و کیفیت اطلاعات ارائه شده توسط مدیر. 62
- 2-13- هیات مدیره 66
- عنوان صفحه
- 2-14-اعتماد به مدیریت.. 67
- 2-15- خوش بینی در روانشناسی.. 68
- 2-16- قدرت، منشا خصوصیات رفتاری مدیریت.. 69
- 2-17- بیش اعتمادی مدیران و محافظه کاری.. 72
- 2-18- مدل مفهومی تحقیق. 74
- 2-19- پیشینه تحقیق. 75
- 2-19-1- پیشینه خارجی تحقیق. 75
- 2-19-2- پیشینه داخلی تحقیق. 77
- 2-20- نگاره ای از تحقیقات انجام شده 80
- فصل سوم : روش شناسی تحقیق
- 3-1- مقدمه. 83
- 3-2- روش تحقیق. 84
- 3-3- جامعه و نمونه آماری تحقیق. 85
- 3-3-1- روش نمونه گیری.. 85
- 3-4- فرضیههای تحقیق. 86
- 3-5- مراحل عمومی آزمون فرض آماری.. 86
- 3-6- ابزار جمع آوری داده های مورد نیاز تحقیق. 88
- 3-7- قلمرو تحقیق. 89
- 3-7-1- قلمرو موضوعی تحقیق. 89
- 3-7-2- قلمرو زمانی انجام تحقیق. 89
- 3-7-3- قلمرو مکانی تحقیق. 89
- عنوان صفحه
- 3-8- روش ها وابزار تجزیه و تحلیل داده ها 89
- 3-9- متغیرهای تحقیق و تعاریف عملیاتی آنها 89
- 3-9-1- متغیر وابسته. 90
- 3-9-2- متغیرهای مستقل. 92
- 3-9-3- نحوه محاسبه حسابرس بزرگ… 92
- 3-9-4- متغیرکنترلی.. 92
- 3-10- روش های آماری و تجزیه و تحلیل دادهها 95
- 3-10-1- آماره توصیفی.. 95
- 3-10-2- همبستگی بین متغیرها 95
- 3-10-3- تحلیل رگرسیون دادهها 95
- فصل چهارم : تحلیل یافته ها
- 4-1- مقدمه. 97
- 4-2- آمار توصیفی دادهها 98
- 4-3- آزمون نرمال بودن داده ها 99
- 4-4- همبستگی بین متغیرها 100
- 4-4-1- نتایج آزمون فرضیهی اول. 103
- 4-4-2- نتایج آزمون فرضیهی دوم. 105
- 4-5 خلاصه نتایج تحقیق. 108
- 4-6 خلاصه فصل. 109
- فصل پنجم : نتیجهگیری، بحث و پیشنهادات
- 5-1- مقدمه. 111
- 5-2- تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه ها 112
- عنوان صفحه
- 5-2-1- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه اول. 112
- 5-2-2- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه دوم. 112
- 5-3- بحث ونتیجه گیری کلی.. 113
- 5-4- نتایج جانبی حاصل از تحقیق. 114
- 5-5- پیشنهادات تحقیق. 115
- 5-5-1- پیشنهادات منتج از نتایج تحقیق. 115
- 5-5-2- پیشنهادات برای تحقیقات آینده 116
- 5-6- محدودیتها و موانع تحقیق. 116
- 5-7- خلاصه فصل. 117
- پیوست ها 118
- منابع و ماخذ.. 132
مقدمه
یکی از رفتارهای فرصت جویانه مدیران شناسایی سریعتر سودها و به تأخیر انداختن زیانها است، زیرا با این کار میتوانند میزان پاداشهایی که به آنها تعلق میگیرد را افزایش دهند که از این موضوع در ادبیات تئوریهای اثباتی از فرضیه پاداش مدیریت یاد میکنند (رحمانی،1388). بر همین اساس لافونـد و واتز[1](2008) محافظه کاری را عاملی بازدارنده برای مدیران بیش از حد خوش بین میدانند. ولک و همکاران[2](2004) در تعریف محافظه کاری بر عدم تقارن زمانی در شناسایی داراییها و سودها توجه میکنند و محافظه کاری را چنین تعریف مینمایند: «محافظه کاری عبارت است از شناسایی هر چه زودتر زیانها و ارزشیابی هر چه کمتر داراییها».
از سوی دیگر، بیش اعتمادی مدیران یکی از بحثهای مهم در تئوریهای مالی رفتاری است که اصل و اساس آن موضوعات روان شناختی میباشد با این اعتقاد که افراد در کل زیاد از حد اعتماد به نفس دارند در ادامه تحقیقات، این پیشینه روان شناختی مالی رفتاری را گسترش دادهاند و مدیران را به عنوان یک گروه خاص نسبت به مردم عادی میدانند که میتوانند بیش از دیگران خوش بینی باشند. بر این اساس به نظر میرسد که بیش اعتمادی مدیران یکی از عوامل تأثیر گذار بر محافظه کاری میباشد. بنابراین در این تحقیق ابتدا بیان مساله، ضرورت انجام تحقیق، فرضیات تحقیق و در نهایت قلمرو تحقیق و… ارائه میشود.
1-2- تشریح و بیان مساله
مدیر اختیاراتی دارد و میتواند این اختیارات را به گونهای اعمال کند که خروجی الگو، تصمیم گیری سرمایه گذاران را به دلخواه خود شکل دهد. بدین منظور، مدیریت میتواند تلاش کند که یکی از ورودیهای مهم الگو، تصمیم گیری سرمایه گذاران یعنی سود را تحت تأثیر قرار دهد و به مدیریت آن بپردازد. مدیر واحد تجاری از اختیارات خود میتواند از دو طریق برای مدیریت سود به عنوان یکی از ورودیهای الگو، تصمیم گیری سرمایه گذاران استفاده کند. در حالت اول، مدیر میتواند از اختیارات خود برای انتقال اطلاعات محرمانه درباره سود آوری آینده شرکت استفاده کند. این وضعیت براساس تعریفهای ارائه شده، مطابق با مدیریت مؤثر سود است. در این نوع از مدیریت سود، اطلاع رسانی سودها در تبادل اطلاعات محرمانه بهبود مییابد. در حالت دوم، مدیر میتواند از اختیارات خود حداکثر کردن مطلوبیت خود استفاده کنند و برای این کار، سودها را تحریف کند. این حالت نیز براساس تعریفهای ارائه شده، مطابق با مدیریت فرصت طلبانه سود است. در این حالت، مدیر به منظور حداکثر کردن مطلوبیت خود به گزارش فرصت طلبانه سودها اقدام میکند (سابرامانیام، 1996 و سایرگار و اوتاما، 2008).
بلیس (1924) معتقد است که از گذشتههای بسیار دور این مفهوم در قالب این عبارت بیان میشده است “زیانها را پیشبینی کنید ولی سودها را نه” این عبارت به این معنی است که درآمدهایی که منشاء این سودها میباشند تا زمانیکه ادعای قابل اثباتی نسبت به وصول آن ایجاد نشده باشد، نباید به عنوان درآمد شناسایی و در دفاتر ثبت شوند. بهاین ترتیب میتوان دریافت که محافظهکاری در شناسایی درآمد بر وصول وجه نقد تاکید ندارد بلکه همین اندازه که درآمد قابل اثبات باشد، کافی است. باسو (1997 با توجه به تحقیقات تجربی نشان داد که حسابداران در شناسایی سود و زیان تمایل دارند که درجه تائید اخبارخوب (سود) نسبت به درجه تأیید اخبار بد (زیان) بالاتر باشد. بر این اساس محافظهکاری را مخلوق عدم تقارن در تأیید شرایط سود و زیان دانست. رأس و واتز (2002) محافظهکاری را به عنوان میزان تفاوت تاییدپذیری شرایط شناسایی سود در مقابل زیان بیان کردند. در این بیان تاکید بر درجه قابلیت تاییدپذیری سود در مقابل زیان میباشد. تفاوت درجه تاییدپذیری سود در مقابل زیان منجر به عدم تقارن در شناسایی سود و زیان میشود. عدم تقارن در شناسایی سود و زیان یا به عبارتی اعمال محافظهکاری موجب، گزارش بیان کمارزش خالص دارائیها نسبت به مبلغی واقعی میگردد. به این ترتیب گزارش خالص دارائیها در دوره جاری به مبلغی کمتر از مبلغ دورههای بعد خواهد گردید. مخالفین محافظهکاری معتقدند، این موضوع با مفهوم محافظهکاری مغایرت دارد. با وجود انتقاد از محافظهکاری، نفوذ محافظهکاری در حسابداری از نظر طول زمان و ارزشگذاری با اهمیت میباشد.
استرلینک (1970) محافظهکاری را به عنوان با نفوذترین اصل در ارزشگذاری معرفی میکند. پس به این ترتیب میتوان اذعان کرد که محافظهکاری به لحاظ پیشینه تاریخی طولانی و از نظر ارزشگذاری در حسابداری با اهمیت است. رأس و واتز (2002) نشان دادند، علاوه بر سابقه طولانی محافظهکاری در حسابداری، در سی سال اخیر بکارگیری آن افزایش یافته است. با توجه به موضع منتقدین (تدوینکنندگان مقررات و استانداردها و دانشگاهیان) نتایج حاصل از بررسی رأس و واتز (2002) از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا حیات طولانی محافظهکاری در حسابداری و افزایش آن در چند سال اخیر بهطور قوی این فکر را تقویت میکند که محافظهکاری منافع مهمی را دربردارد. محققین توجیهاتی را برای محافظهکاری (1- انعقاد قرارداد 2- مالیات بر درآمد 3- دعاوی حقوقی 4- مقررات نظارت) در گزارشگری مطرح کردهاند. همگی بر این باورند که بکارگیری محافظهکاری در حسابداری برای استفادهکنندگان گزارشهای مالی مفید خواهد بود (ثقفی،1388).
همچنین در تحقیقات اخیر محافظه کاری به دو گروه تقسیم بندی شده است، نوع نخست، محافظه کاری پیش رویدادی است که محافظه کاری مستقل از اخبار و محافظه کاری غیر شرطی نیز خوانده شده است. محافظه کاری پیش رویدادی از بکارگیری آن دسته از استانداردهای حسابداری ناشی میشود که سود را به گونهای مستقل از اخبار اقتصادی جاری، میکاهند. برای مثال، شناسایی بدون درنگ مخارج تبلیغات وتحقیق وتوسعه به عنوان هزینه، حتی در صورتی که جریانهای نقدی آتی مورد انتظار آنها مثبت باشد. نوع دیگر محافظه کاری، محافظه کاری پس رویدادی است که محافظه کاری وابسته به اخبار، محافظه کاری شرطی و عدم تقارن زمانی سود نیز خوانده شده است. محافظه کاری پس رویدادی به مفهوم شناسایی به موقع تر اخبار بد نسبت به اخبار خوب در سود است. برای مثال، قاعدهٔ اقل بهای تمام شده یا ارزش بازار، حذف سرقفلی در پی انجام آزمون کاهش ارزش و شناسایی نامتقارن زیانهای احتمالی در مقابل سودهای احتمالی، از این نوع هستند (بیور و رایان،2005)[3].
از طرفی دیگر بیش اعتمادی مدیران یکی از بحثهای مهم در تئوریهای مالی رفتاری است که اصل و اساس آن موضوعات روان شناختی میباشد با این اعتقاد که افراد در کل زیاد از حد اعتماد به نفس دارند در ادامه تحقیقات، این پیشینه روان شناختی مالی رفتاری را گسترش دادهاند و مدیران را به عنوان یک گروه خاص نسبت به مردم عادی میدانند که میتوانند بیش از دیگران خوش بینی باشند (لندیر و تسمار[4]،2009). به نظر وینستن[5](1980) بیش اعتمادی مدیران بر تصمیمات سرمایه گذاران بنگاه اثر میگذارد که این موضوع یک مساله مهم در پیشینه تأمین مالی بنگاه بوده است (هوانگ و همکاران[6]،2010).
هیتن[7](2002) مدلی را در مورد بیش اعتمادی مدیران ارائه کرد که در این مدل او نشان داد که خوش بینی بیش از حد مدیران برمحافظه کاری تأثیر منفی و معناداری دارد. همچنین این تأثیر در شرکتهایی که هزینه تأمین مالی بالایی دارند، بیشتر است. در ارتباط با همین موضوع مطالعات تجربی دریافتند که ویژگیهای فردی مدیران به ویژه رفتارهای ناشی از بیش اعتمادی مدیران منجر به انحراف در تصمیمات سرمایه گذاری شده بنگاه شده و مدیران با خوش بینی بالا حساسیت سرمایه گذار را به جریانات نقدی افزوده (لین و همکاران[8]،2000 و مالمندیر و تیت[9]،2005). بنابراین با توجه به اهمیت بیش اعتمادی مدیران و محافظه کاری، به علت اینکه مانع افزایش فرصت طلبی برای مدیریت میشود، این پژوهش به بررسی رابطه بین بیش اعتمادی مدیران و محافظه کاری در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد.
1-3- ضرورت انجام تحقیق
ضرورت انجام این پژوهش به قرار زیر است:
در سالهای اخیر یکی از زمینههای گستردهای که در مجامع علمی به آن توجه فراوان شده است، مسئله نمایندگی و انگیزه مدیران جهت انتقال ثروت و ارزش شرکت به نفع خودشان بوده است. محافظه کاری یکی از ویژگیهای گزارشگری مالی است که در یک میثاق محدود کننده در چارچوب اصول و مفاهیم حسابداری ایفاگر، نقش مهمی در محدود کردن رفتارهای خوش بینانه مدیران دارد. محافظه کاری یکی از ویژگیهای برجسته گزارشگری مالی است که در سالهای اخیر به خاطر رسواییهای مالی (در شرکتهای مانند انرون ورلدکام) توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. همچنین در کشور ما نیز کمیته فنی سازمان حسابرسی در مفاهیم نظری گزارشگری مالی، محافظه کاری را به عنوان یکی از مؤلفههای خصوصیت کیفی قابل اتکا بودن در نظر گرفته، اما واژه محافظه کاری را به کار نبرده است بلکه از واژه احتیاط به جای آن استفاده کرده است.
همچنین اعتماد به نفس مدیران منجر به کاهش ارزش شرکت شده و در نهایت باعث زیان سهامداران در آینده میشوند. تحقیقات نشان دادهاند که میان اعتماد به نفس مدیران و محافظه کاری رابطه معنادار و منفی وجود دارد و مدیران با خوش بینی بالا از نفوذ نمایندگی خود استفاده نموده و موجب بیش سرمایه گذاری و کم سرمایه گذاری میشوند و در ادامه منجر به عدم کارایی در سرمایه گذاری میشوند. به علاوه برای رسیدن به اهداف خود از رویکرد محافظه کارانه در گزارشگری نیز استفاده نمیکنند. بنابراین پژوهش حاضر در راستای نیاز به غنیتر نمودن پژوهشهای حسابداری در این خصوص و همچنین آگاهی بخشیدن به سرمایه گذاران در مورد این موضوع است که آیا بیش اعتمادی مدیران با محافظه کاری رابطه دارد یا خیر؟
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.