پایان نامه تاثير شدت تمرين مقاومتي روي نشانگران آنزيمي و غير آنزيمي عملكرد كبد در مردان چاق
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- فصل اول: کلیات طرح
- 1-1- بیان مساله……………………………………………………………………………………………………………….. 2
- 1-2-هدفهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 5
- 1-3- اهمیت موضوع پژوهش و انگیزش آن…………………………………………………………………………….. 6
- 1-4- فرضیههای پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 7
- 1-5-محدودیتهای پژوهش………………………………………………………………………………………………..
- 8 6-1-تعریف واژهها و اصطلاحات کلیدی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 10
- فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
- 2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 13
- 2-2-بخش اول: مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………….. 14
- 2-2-1-ارتباط چاقی واضافه وزن با مرگ ومیر…………………………………………………………………………. 14
- 2-2-2-بیماری کبدی درافراد چاق……………………………………………………………………………………….. 15
- 2-2-3-پاتوژنز بیماری کبدی متابولیک………………………………………………………………………………….. 18
- 2-2-4-تمرینات مقاومتی به عنوان روشی در درمان چاقی……………………………………………………………. 20
- 2-2-5-تمرینات مقاومتی ومتابولیسم……………………………………………………………………………………… 22
- 2-2-6 اثرات متابولیک تمرینات مقاومتی………………………………………………………………………………… 25
- 2-2-6-1-کنترل وزن……………………………………………………………………………………………………….. 25
- 2-2-6-2 بافت آدیپوس احشایی………………………………………………………………………………………….. 27
- 2-2-7-کاهش خطر متابولیک…………………………………………………………………………………………….. 29
- 2-3-بخش دوم: تأثیر انواع مداخلات غیردارویی روی عملکرد کبد……………………………………………………… 30
- 2-3-1-تأثیر مداخلات تغذیهای روی عملکرد کبد…………………………………………………………………….. 30
- 2-3-2-تأثیر تمرینات هوازی روی عملکرد کبد………………………………………………………………………… 32
- 2-3-3-تأثیر تمرینات مقاومتی روی عملکرد کبد………………………………………………………………………. 34
- خلاصه فصل…………………………………………………………………………………………………………………… 36
- فصل سوم: روش شناسی پژوهش
- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 38
- 3-1-طرح و روش پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 38
- 3-2-جامعه و نمومه آماری………………………………………………………………………………………………….. 40
- 3-3-متغییرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 41
- 3-3-1-متغییر های مستقل…………………………………………………………………………………………………… 41
- 3-3-2-متغییرهای وابسته…………………………………………………………………………………………………….. 41
- 3-4-وسایل وابزار اندازه گیری…………………………………………………………………………………………….. 41
- 3-5-اندازه گیریها…………………………………………………………………………………………………………….. 42
- 3-6-پروتکل تمرینات مقاومتی…………………………………………………………………………………………….. 43
- 3-7- اندازه گیری غذای دریافتی………………………………………………………………………………………….. 44
- 3-8-روشهای آماری……………………………………………………………………………………………………….. 44
- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافتهها
- 4-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 46
- 4-2-ویژگیهای توصیفی و فیزیکی آزمودنیها در شروع پژوهش……………………………………………………… 46
- 3-4-اندازههای قدرت (1-RM) آزمودنیها در شروع پژوهش………………………………………………………. 47
- 4-4-مقادیر نشانگران آنزیمی و غیر آنزیمی آزمودنیها در شروع پژوهش………………………………………….. 48
- 4-5-آنالیز تغذیه………………………………………………………………………………………………………………. 49
- 4-6-نتایج تأثیر تمرینات مقاومتی با شدتهای مختلف روی ویژگیهای فیزیکی آزمودنیها……………………….. 50
- 4-7-نتایج تأثیر تمرینات مقاومتی با شدتهای مختلف روی نشانگران آنزیمی وغیر آنزیمی…………………….. 50
- 4-8-آزمایش فرضیهها………………………………………………………………………………………………………. 53
- فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادات
- 5-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 61
- 5-2-بحث……………………………………………………………………………………………………………………… 62
- 5-3-نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………… 69
- 5-4-جنبههای کاربردی پژوهش…………………………………………………………………………………………… 69
- 5-5-پیشنهادات برای مطالعات آتی……………………………………………………………………………………………………………………… 69
- فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………. 70
- پیوستها و ضمایم……………………………………………………………………………………………………………. 78
- چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 99
فصل اول
مقدمه و معرفی
1-1 بیان مساله
شیوع چاقی و اضافه وزن در سراسر جهان در حال افزایش است. مقایسه دادههای که از سال 80-1976 بدست آمده با دادههای سال 2000-1999 نشان دهنده این است که شیوع اضافه وزن (BMI=25-29.9kg/m2) و شیوع چاقی (30BMI) دو برابر شده است. همه گیر شدن چاقی فقط به کشور خاصی اختصاص ندارد بلکه در سراسر جهان در حال افزایش است. بیماریهای زیادی با چاقی در ارتباط هستند که شامل دیابت نوع دو، فشار خون بالا، افزایش پروفایل لیپیدی، بیماریهای قلبی، بیماریهای تنفسی، بیماریهای مغزی عروقی، بیماری کبد چرب (بیماری کبد چرب غیر الکلی) بیماریهای رودهای – معدی، استئیوآرتریت، سرطان و بیماریهای کلیه میشود. گزارش شده است که درجه شیوع چاقی در بین بیماران مبتلا به کبد چرب از 100-30% متغییر است (Malnick et al,2006,565-579). شیوع بیماری کبد چرب غیر الکلی در افراد چاق 6/4 بار بیشتر اتفاق می افتد (Ballentanie et al,2000,112-132).
بیماری کبد چرب غیر الکلی طیف بدون علامتی از آماس کبدی را نشان میدهد. عوارض وناراحتی های که این بیماری ایجاد میکند در مراحل اولیه ملایم هستند، واین امکان وجود دارد که افراد چاق این بیماری را داشته باشند ولی از وجود آن بی خبر باشند. در مراحل اولیه بیماری درمان از طریق استراتژیهای غیر دارویی مثل ورزش و فعالیت بدنی اهمیت دارند. پژوهشها نشان داده است که در صورت عدم درمان، بیماری به سیروز کبدی پیشرفت پیدا میکند، ودر این وضعیت بیمار در خطر زیاد فروپاشی مکانیسمهای دفاعی کبدی قرار میگیرد و شاید بر اثر بیماری فوت کند. امروزه برای برطرف کردن این مشکل استراتژیهای دارویی و غیر دارویی زیادی وجود دارد، در بیشتر پژوهشها کاهش وزن از طریق مداخلات شیوه زندگی مد نظر قرارگرفته است. مداخلات شیوه زندگی مارکرهای لیپید کبدی و کنترل متابولیکی را کاهش میدهند اما کاهش وزن مشکل بدست میآید وحفظ آن نیز مشکل خواهد بود.
افزایش سطح فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی با کاهش خطرات ناراحتیهای متابولیکی در ارتباط است (Leone et al,2001,502-515). تمرین اثرات مفید زیادی روی عملکرد کبد دارد و باعث بهبود متابولیسم و ظرفیت آنتی اکسیدانتی آن میشود (Aoi et al,2004,3117-3128). متعاقب تمرینات هوازی نشان داده شده که مارکرهای آنزیمی کبدی در بیماران NAFLD به طور معنی داری کاهش یافته است وعملکرد کبد بهبود مییابد (Koshbaten et al,2013,112-116-johnson et al,2009,1105-1117-Sreenvasa et al,2006,191-198). اثرات مفیدی از تمرینات هوازی روی عملکرد کبدی مستقل از کاهش وزن گزارش شده است، با این وجود استراتژی تمرینات هوازی ممکن است برای افراد چاق با توجه به اینکه تقاضای قلبی تنفسی خیلی زیادی را به دنبال دارد و احتمال زود خسته شدن افراد میرود مطلوبیت ضعیفی داشته باشد، همچنین ظرفیت تداوم این تمرینات کم است (Hallsworth et al,2011,1278-1283).
تمرینات مقاومتی توسط دانشکده طب ورزشی آمریکا (ACSM) و انجمن قلب آمریکا به عنوان جزء مکمل برنامههای ورزشی پیشنهاد شدهاند (ACSM,2009,678-708) و توصیههای مبنی بر استفاده از تمرینات مقاومتی برای درمان چاقی واختلالات متابولیکی اخیراً ثابت شده است (Strasser et al,2011) اما شدت، تکرار و مدت این تمرینات ورزشی بخوبی مشخص نشدهاند (Cabay et al,35-41).
تمرینات مقاومتی تقاضای قلبی تنفسی کمتری میخواهد و ممکن است فواید متابولیکی مشابه تمرین هوازی را دربر داشته باشد (Hallsworth et al,2011,1278-1283). عملکرد کبدی نرمال برای متابولیسم از اهمیت خاصی برخوردار است و ممکن است که از تمرینات ورزشی اثر پذیرد. تستهای معمول در دسترس برای بررسی عملکرد کبد شامل تستهای آنزیمی (ALT,AST,GGT,ALP) و غیر آنزیمی (بیلی روبین سرم، تستهای نرمال شده بین الملی و آلبومین سرم هستند)(Limdi etal,2003,307-312). گزارش شده درافرادیکه فعالیت بدنی (کارهای روزانه، تمرینات ورزشی هوازی ومقاومتی) را انجام میدهند سطوح آنزمیهای ALT، GGT و AST پایین بوده است (Sagi et al,2008).
ساگی[1] وهمکاران (2008) اثر تمرینات مقاومتی فزاینده را که در خط شروع با 40-50 1-Rm و 20-15 تکرار بود ودر آخر دوره پژوهش که به مدت 10 هفته انجام شد و به 75-85% 1RM و 8-12 تکرار رسید روی آنزیمهای کبدی در افرادی که فاکتورهای خطر سندروم متابولیک داشتند را بررسی کردند وگزارش کردند که تمرینات مقاومتی نتوانسته است روی آنزیمهای کبدی تغییر معنی داری ایجاد کند (Sagi et al,2008). مشابها هالسورث و همکاران (2011) که اثر تمرینات مقاومتی را با شدت 50-70% 1-RM به مدت 8 هفته بررسی کردند تغییرات معنی داری را در آنزیمهای کبدی گزارش نکردند (Hallsworth et al,2011,1278-1283).
بخوبی مستند شده است که پارامترهای فیزیولوژیکی مختلفی مثل کلسترول، فشار خون و کنترل گلایسمیک نقش مهمی در سلامتی ذهنی وجسمانی دارند. علاوه بر این فاکتورهای خطر ثابت شده است که بیلی روبین سرم به عنوان بیومارکر مهمی برای بیماریهای مزمن مختلف مورد ملاحظه است. تحقیقات در سراسر دو دهه اخیر نشان داده که سطوح کم بیلی روبین سرم با افزایش خطر بیماریهای قلبی و عروقی، سندرم متابولیک، دیابت نوع دو، بیماریهای اتو ایمیون وغیره در ارتباط است. بیلی روبین ممکن است خطر این بیماریها را بوسیله کاهش پراکسیداسیون لیپیدی وکم کردن التهاب تنظیم کند (Loprinzi and abbott,2014). نشان داده شده که بر اثر فعالیت بدنی سطوح بیلی روبین افزایش مییابد. در سال 2008 درویس وهمکاران (Dervies et al,2008,2281-2288) گزارش کردند که بین تمرینات دوچرخه سواری و سطوح بیلی روبین در افراد چاق ارتباطی وجود ندارد. با این وجود در سال 2012 سویفت وهمکاران (Swift et al,2012,569-574) ارتباط مثبتی را بین شش ماه تمرینات هوازی و سطوح بیلی روبین سرم در بین بزرگسالان مقاوم به انسولین گزارش کردند، اما آنها بین بیلی روبین سرم و افراد حساس به انسولین ارتباطی را گزارش نکردند. اخیراً در سال 2013 تاناکا و همکاران (Tanaka et al,2013) گزارش کردند که بین سطوح بیلی روبین سرم و فعالیت بدنی ارتباطی وجود ندارد. در پژوهشی که در سال 2014 توسط لوپرینز و آبوت (Loprinzi and Abbott,2014) انجام شد وجود ارتباط بین فعالیت بدنی و بیلی روبین سرم در میان افراد مقاوم به انسولین گزارش شده است به طوریکه نشان دادند که افزایش فعالیت بدنی باعث افزایش سطوح بیلی روبین سرم میشود.
آلبومین فراوانترین پروتین منفرد در پلاسما است و بصورت انحصاری در کبد سنتز میشود. گزارش شده که در بیماریهای مثل سندروم نفروتیک، سیروز کبدی، گلومرولونفریت، واکنشهای فاز حاد، عفونت ویروسی، سوء تغذیه و غیره آلبومین سرم کاهش مییابد. فاکتورهای متفاوتی مثل بهبود عملکرد کبد میتوانند روی سنتز آلبومین اثر داشته باشند (Ballmer et al,2001,271-273).
اگرچه بیشتر مطالعات اثر تمرینات هوازی را روی آنزیمهای کبدی بررسی کردهاند شواهد موجود بیانگر این است که در این مورد تمرینات مقاومتی کم پشت هستند، همچنین مشخص نیست که چه شدتی آر تمرینات مقاومتی میتواند باعث بهبود عملکرد کبدی شود. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر شدتهای متفاوت تمرین مقاومتی (30%,50%70-1RM) مطابق با دستورالعمل ASCM(ACSM position stand,1998,975-991) روی نشانگران آنزیمی و غیر آنزیمی عملکردکبد در افراد چاق است. بنابراین در این پژوهش به سوالهای زیر پاسخ داده میشود:
1) آیا تمرین مقاومتی با شدتهای مختلف میتواند عملکرد کبد افراد چاق را تغییر دهد.
2) کدامیک از شدتهای تمرین مقاومتی برای بهبود عملکرد کبد در افراد چاق مطلوب است.
1-2 هدفهای پژوهش
1-2-1 هدف اصلی
هدف اصلی این پژوهش تأثیر شدت تمرین مقاومتی روی نشانگران آنزیمی و غیر آنزیمی عملکرد کبد در مردان چاق است.
1-2-2 هدفهای فرعی
اهداف فرعی پژوهش حاضر به شرح زیر است:
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک (30% 1-RM) روی آنزیم AST در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط (50% 1-RM) روی آنزیم AST در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین (70% 1-RM) روی آنزیم AST در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک (30% 1-RM) روی آنزیم ALT در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط (50% 1-RM) روی آنزیم ALT در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین (70% 1-RM) روی آنزیم ALT در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک (30% 1-RM) روی آنزیم GGT در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط (50% 1-RM) روی آنزیم GGT در مردان چاق
- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین (70% 1-RM) روی آنزیم GGT در مردان چاق
10- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک (30% 1-RM) روی آنزیم ALP در مردان چاق
11- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط (50% 1-RM) روی آنزیم ALP در مردان چاق
12- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین (70% 1-RM) روی آنزیم ALP در مردان چاق
13- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک (30% 1-RM) روی نسبت AST/ALT در مردان چاق
14- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط (50% 1-RM) روی نسبت AST/ALT در مردان چاق
15- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین (70% 1-RM) روی نسبت AST/ALT در مردان چاق
16- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک (30% 1-RM) روی بیلی روبین سرم در مردان چاق
17- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط (50% 1-RM) روی بیلی روبین سرم در مردان چاق
18- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین (70% 1-RM) روی بیلی روبین سرم در مردان چاق
19- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک (30% 1-RM) روی آلبومین سرم در مردان چاق
20- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط (50% 1-RM) روی آلبومین سرم در مردان چاق
21- تأثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین (70% 1-RM) روی آلبومین سرم در مردان چاق
1-3 اهمیت موضوع پژوهش و ضرورت گزینش آن
کبد یکی از پیچیدهترین ارگانهای بدن و بزرگترین غده بدن محسوب میشود و اعمال بسیاری را انجام میدهد. کبد اندامی مهم در بدن است که بدون آن ادامه حیات غیر ممکن است. علاوه بر این که نقش گوارشی در هضم و جذب مواد غذایی را برعهده دارد، اعمال متفاوت دیگری را نیز انجام میدهد. در واقع هر ماده غذایی که بتواند ذخیره شود و برای استفاده انتقال یابد، توسط کبد به شکل بیوشیمیایی صحیح خود تغییر شکل پیدا میکند تا عمل نهایی خود را به انجام برساند. کبد مسئول اعمال مختلف بدن شامل تنظیم، سنتز، ذخیره سازی، ترشح، تبدیل، انتقال، تجزیه، متابولیسم، کاتابولیسم، آنابولیسم و سم زدایی میباشد که برای عملکرد بدن بسیار لازم و ضروری هستند. با تمام این اعمال بیوشیمیایی که توسط کبد انجام میشود، آن تنها عضو بدن است که خودش قدرتترمیم و بازسازی بالایی را دارد و دوباره به اندازه و شکل طبیعی خود برخواهد گشت. داشتن یک کبد سالم باعث میشود انرژی بیشتری و حالت بهتری داشته باشیم ولی کبد بیمار است که به درستی کار نمیکند و سبب میشود که خستگی، سردرد و سرگیجه، مشکلات گوارشی، مشکلات پوستی، مشکلات تنفسی، حساسیت و عدم تحمل بعضی از مواد غذایی، افزایش یابد و عوارضی را ایجاد میکند. کبد تصفیه خانه بدن است و اختلال آن در همه جای بدن نمود پیدا میکند. در جوامع امروزی مصرف غذاهای آماده و استفاده از مواد شیمیایی و همچنین آلوده کنندههای محیط زیست و غیر قابل دفع و سمی، مشکلات کبدی را افزایش میدهد و عوارض جبران ناپذیری را بر بدن انسان وارد خواهد کرد. بیماریهای مختلفی میتوانند بافت و سلولهای کبد را مورد آسیب قرار دهند و در نتیجه اختلالاتی بر ساختمان و عملکرد کبد وارد نمایند و سبب بروز عوارض گوناگونی شوند. بیماریهای متابولیکی همچون چاقی، افزایش کلسترول، تری گلیسرید، دیابت، کبد چرب و افزایش مقاومت انسولینی میتواند آسیبهای جدی بر کبد وارد نماید. پرخوری، رژیم غذایی پرچرب، پرکربوهیدرات، پرپروتئین، الکل، سیگار، کافئین، داروها، افزودنیهای مواد غذایی، غذاهای سرخ شده، کمبود مایعات بدن، کمبود ویتامینها، بی تحرکی و عدم فعالیت جسمانی و ورزشی از عواملی هستند که میتوانند صدمات کبدی را فراهم آورند. وجود التهاب و نکروز سلولهای کبدی در اثر بیماریهای ایجاد شده و تخریب اکسیداتیو و پراکسیداسیون چربیها میتواند سبب اختلال کبدی شده و عملکرد کبدی را کاهش دهد. درمان دارویی برای برطرف شدن اختلالات کبدی فراوان هستند ولی با توجه به اینکه روش درمان دارویی باعث ایجاد عوارضی در بدن میشود روشهای غیر دارویی از جمله فعالیت بدنی وتمرینات ورزشی ضرورت پیدا میکنند. بر این اساس بررسی اثرات تمرینات ورزشی مختلف از جمله تمرینات مقاومتی که طرفداران زیادی دارد در این زمینه از اهمیت خاصی برخوردار است.
-
فرضیههای پژوهش
فرضیههای پژوهش حاضر به شرح زیر میباشند:
- تمرین مقاومتی میتواند غلظت آنزیم AST در مردان چاق را تغییر دهد.
- شدت تمرین مقاومتی میتواند عامل اصلی تغییرات در غلظت آنزیم AST در مردان چاق باشد.
- تمرین مقاومتی میتواند غلظت آنزیم ALT در مردان چاق را تغییر دهد.
- شدت تمرین مقاومتی میتواند عامل اصلی تغییرات در غلظت آنزیم ALT در مردان چاق باشد.
- تمرین مقاومتی میتواند غلظت آنزیم GGT در مردان چاق را تغییر دهد.
- شدت تمرین مقاومتی میتواند عامل اصلی تغییرات در غلظت آنزیم GGT در مردان چاق باشد.
7- تمرین مقاومتی با شدت سبک میتواند غلظت آنزیم ALP در مردان چاق را تغییر دهد.
8- شدت تمرین مقاومتی میتواند عامل اصلی تغییرات در غلظت آنزیم ALP در مردان چاق باشد.
9- تمرین مقاومتی میتواند نسبت AST/ALT در مردان چاق را تغییر دهد.
10- شدت تمرین مقاومتی میتواند عامل اصلی تغییر نسبت AST/ALT در مردان چاق باشد.
11- تمرین مقاومتی میتواند غلظت بیلی روبین سرم در مردان چاق را تغییر دهد.
- شدت تمرین مقاومتی میتواند عامل اصلی تغییرات در غلظت بیلی روبین سرم در مردان چاق باشد.
13- تمرین مقاومتی میتواند غلظت آلبومین سرم در مردان چاق را تغییر دهد. 14- شدت تمرین مقاومتی میتواند عامل اصلی تغییرات در غلظت آلبومین سرم در مردان چاق باشد.
-
محدودیتهای پژوهش
محدودیتهای پژوهش حاضر به شرح زیر میباشند:
الف-محدودیتهای که توسط پژوهشگر تعیین شدند:
1-تستهای میدانی و آزمایشگاهی در روزهای مجزا به ترتیب در سالن ورزش و آزمایشگاه به عمل آمدند.
2-شدت تمرینات (%30-%50-70% یک تکرار بیشینه) برای گروههای تمرین در نظر گرفته شد.
3-آز آزمودنیها خواسته شد که در روز خون گیری 12 ساعت ناشتا باشند.
4-شرایط ورود به پژوهش که باید آزمودنیها سالم، غیر ورزشکار (در برنامه منظم ورزشی حضور نداشته باشند)، چاق، غیر سیگاری باشند.
5-دامنه سنی آزمودنیها که باید بین 50-20 سال باشند.
6- رژیم غذایی آزمودنیها: در شروع پژوهش از همه آزمودنیها خواسته شد که در مدت زمان پژوهش در الگوی غذایی خود هیچ تغییری به وجود نیاورند و در طول دوره پژوهش از رژیم غذایی معمول خود پیروی نموده و آن را حفظ نمایند و هر گونه تغییر در مصرف تغذیهای را به اطلاع پژوهشگر برسانند. اطلاعات مربوط به رژیم غذایی آزمودنیها توسط پرسش نامه ثبت خوراک و بسامد خوراک در سه نوبت (3 روز قبل از پیش آزمون، میان آزمون، پس آزمون) به صورت خود گزارشی[2] در برگههای مخصوص رژیم غذایی ثبت گردید. با استفاده از پرسشنامه ثبت خوراک و بسامد خوراک در هنگام اجرای پژوهش، کمیت و کیفیت دریافت مواد مغذی آزمودنیها توسط نرم افزار تغذیهای پایش شد، تا تغییرات دریافت عوامل تغذیهای بر متغیرهای پژوهش ارزیابی و کنترل گردد (Driskell and wolinsky, 2011).
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.