پایان نامه مدل سازی معادلات ساختاری عوامل موثر بر پرسه زنی اینترنتی
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- 1-1- مقدمه. 3
- 1-2- بیان مساله تحقیق.. 4
- 1-3- سابقه موضوع. 6
- 1-4- ضرورت تحقیق.. 11
- 1-5- هدفهای تحقیق.. 12
- 1-6- فرضیهها یا سوالهای تحقیق.. 12
- 1-7- روش تحقیق.. 13
- 1-8- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات.. 13
- 2-1-3- عوامل عمومی ایجاد کننده سایبرلوفینگ (وبگردی) 20
- 2-1-3-1- علل گرایش کارکنان به سایبرلوفینگ… 21
- 2-1-4- وبگردی و عملکرد سازمانی.. 22
- 2-1-5- سایتهایی که پرسهزنان اینترنتی را جذب میکند. 25
- 2-1-6- خسارتهای پرسهزنی اینترنتی به سازمانها 25
- 2-1-7- خسارت پرسهزنی اینترنتی به بهرهوری.. 26
- 2-1-8- علل شخصی گرایش کارکنان به پرسهزنی اینترنتی.. 26
- 2-1-11- راههای جلوگیری از بروز پدیده پرسهزنی اینترنتی.. 27
- 2-1-8- اینترنت… 28
- 2-1-9- استفاده از اینترنت در محل کار 29
- 2-1-10- اعتیاد به اینترنت… 30
- 2-1-11- چرا سوء استفاده از اینترنت رخ میدهد؟ 31
- 2-1-12- فعالیتهای سایبرلوفینگ… 32
- 2-1-13- نگرشهای منفی نسبت به سایبرلوفینگ… 35
- 2-1-14- تاثیرات سایبرلوفینگ بر احساسات کارکنان.. 36
- 2-1-15- نگرش مثبت به سایبرلوفینگ… 37
- 2-1-16- تأثیر سایبرلوفینگ بر خلاقیت و دانش کارمندان سازمان.. 39
- 2-1-17- تأثیر مثبت سایبرلوفینگ بر استرس در محیط کار 40
- 2-1-18- روشهای مقابله با استرس… 42
- 2-1-19- ارتباط گرایش به سایبرلوفینگ و عدالت در سازمان.. 43
- 2-1-20- ارتباط گرایش به سایبرلوفینگ و وظایف سازمانی.. 45
- 2-1-21- راهکارهای کاهش سایبرلوفینگ… 47
- 2-1-22- قوانین قابل قبول استفاده از اینترنت (AUP) 48
- 2-1-23- برنامه و سیاستهای مربوط به کاهش اثرات منفی سایبرلوفینگ… 50
- 2-1-24- مراحل تعریف شده برای کاهش سایبرلوفینگ در سازمان.. 53
- 3-1- مقدمه. 59
- 3-2- روش پژوهش…. 59
- 3-3 – متغیرهای پژوهش…. 61
- 3-4- گردآوری دادهها و ساختار پرسشنامه. 62
- 3-5 – روایی (اعتبار) 65
- 3-6 – پایایی تحقیق.. 66
- 3-7 روش تجزیه و تحلیل دادهها 68
- 3-8- مدل معادلات ساختاری.. 68
- 3-8-1 ویژگیهای لازم ماتریس همبستگی برای تحلیل عاملی.. 69
- 3-8-2 تفسیر تحلیل عاملی.. 70
- 3-8-3 استخراج عاملها 71
- 3-9 جامعه و نمونه آماری: برآورد حجم نمونه. 71
- 3-10 روش نمونهگیری.. 72
- 3- 11 معرفی سازمان مورد مطالعه. 72
- 4-1- مقدمه. 76
- 4-2 – تحلیلهای آماری توصیفی.. 76
- 4-2-1- جنسیت… 76
- 4-2-2- سن.. 77
- 4-2-3- وضعیت تأهل.. 78
- 4-2-4 – میزان سابقه کار 80
- 4-2-5 نوع استخدام. 82
- 4-2-7 تحصیلات.. 83
- 4-3 آمار توصیفی متغیرهای مستقل و وابسته. 84
- 4-3-1 آمار توصیفی متغیرهای تحقیق.. 84
- 4-4 آزمون فرضیهها با آمار استنباطی.. 85
- 4-4-1 بررسی نرمال بودن دادها 85
- 4-4-2- بررسی وضعیت پرسه زنی اینترنتی.. 86
- 4-5- تحلیل عاملی اکتشافی (مرتبه اول و مرتبه دوم) گرایشات رفتاری.. 87
- 4-6-تحلیل عاملی اکتشافی (مرتبه اول و مرتبه دوم) پرسه زنی اینترنتی.. 90
- 4-7- تحلیل عاملی تاییدی مدلهای اندازه گیری.. 94
- 4-8- تحلیل عاملی تاییدی مد ل های اندازه گیری پرسه زنی اینترنتی.. 99
- 4-9- آزمون فرضیات تحقیق در یک مدل.. 101
- 5-1- مقدمه. 107
- 5-2- نتیجه گیری.. 108
- فرضیههای تحقیق.. 108
- 5-3-محدودیتها و پیشنهادات.. 111
چکیده
امروزه در اکثر سازمانها خصوصاً سازمانهایی که مشتری محور نیستند و علیالخصوص ارگانهای دولتی که کارکنان اوقات بیکاری بیشتری در اختیار دارند پدیدهای به نام سایبرلوفیگ موج میزند. کارکنانی که به ظاهر پشت میز کار خود نشستهاند و مشغول کار با رایانهها هستند در واقع در دنیای اینترنت مشغول گشت و گذار بوده و گاه حتی خرید میکنند، بصورت آنلاین بازیمیکنند، فیلم، عکس و یا موسیقی دانلود میکنند و یا ممکن است در حال گفتگو از طریق ایمیل با دوستان خود باشند. عدهای با این پدیده برخورد میکنند و سعی در حذف کامل آن دارند در حالی که عدهای نیز به فوایدی چند از این پدیده معتقدند و اعتقاد دارند که به جای حذف کامل سایبرلوفینگ از ادارت میتوان آن را در جهت صحیح هدایت کرد بنحوی که حتی باعث بروز پیامدهای مثبتی نیز شود.
در راستای وجود عوامل منفی در پدیده سایبرلوفینگ در این تحقیق تلاش شد تا چندی از پیامدهای این پدیده در وزارت صنعت و معدن و تجارت شناسایی و ارائه گردد. در این پژوهش کارکنان وزارت صنعت و معدن و تجارت بعنوان نمونه انتخاب شده و بوسیله پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز تحقیق که توسط مدیران و کارشناسان تکمیل شد، بدست آمد. به منظور بررسی روابط میان متغیرها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و همچنین آزمون معادلات ساختاری برای میزان همبستگی بین متغییر های مدل استفاده شده است. از نرم افزار Lisrel برای محاسبات مربوط به متغیرها و برازندگی مدل استفاده شده استت جزیه و تحلیل دادههای آماری وجود رابطه مثبت میان عوامل پرسه زنی اینترنتی را با گرایشات رفتاری نشان داد.
کلید واژهها: سایبرلوفینگ، گرایشات رفتاری
مقدمه
امروزه با توجه به ورود و گسترش فناوری در ادارت و سازمانها، روشهای قدیمی که در سازمانها جریان داشته جای خود را به روشهای نوینی میدهند که از هر سو برای پیشبرد کارایی و بهرهوری سازمان مفید بوده و با سرعت بخشیدن به روندهای روزمره و تکراری سازمان از هر نظر به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر برای سازمانها خودنمایی میکنند. دفاتر حسابداری قدیمی امروزه جای خود را به بانکهای اطلاعاتی دادهاند، ایمیل جایگزین مناسب و سریعتری نسبت به مکاتبات اداری در گذشته شده است، حضور در وب برای افزایش اطلاعات عمومی و تخصصی برای همه به خوبی مشخص است، اما به رغم همه فواید ذکر شده برای این ابزار بسیاری از شرکتها برای استفاده از این فناوری و آزاد گذاشتن کارمندان خود در رابطه با فعالیتهای تحت وب، با دیده تردید مینگرند.
با این حال عمده مدیران به استفاده از فناوریهای نوین روی میآورند و کامپیوترهای اداری خود و کارمندانشان را به این شبکه متصل میکنند. چرا که مطمئناً عدم استفاده از این فناوری تنها به دلیل ترس از سوءاستفاده کارکنان از آن میتواند عواقب منفی زیادی برای سازمان داشته باشد و اجتناب ناپذیری استفاده از اینترنت در شرایط حاضر برای سازمانها را به خوبی مشخص میکند، زیرا دور ماندن از شبکه اینترنت که به مثابه پیشرفتهترین تکنولوژی عصر جدید مورد تمجید همگان قرار گرفته است میتواند در عرصه رقابتی سازمان را از رقبا عقب بیاندازد و از فواید مثبت زیادی که استفاده صحیح از آن میتواند به همراه داشته باشد، محروم کند.
از دیگر پیامدهای اینترنت برای سازمان میتواند تأثیر بالقوه و مثبت آن برای کسب و کار را در نظر گرفت، که میتواند کسب و کار را از فضای سنتی آن خارج کرده و به بهبود سودآوری و بهرهوری، از طریق ابزارهای موجود و بازاریابیهای نوینی که از طریق فضای مجازی و تبادل اطلاعات در مورد کسب و کار صورت خواهد گرفت، منجر شود.
بیان مساله تحقیق
مفاهیم و عبارات مختلفی برای توضیح این پدیدهیعنی سایبرلوفینگ مورد استفاده قرار گرفتهاند؛ مانند استفاده از کامپیوتر برای مقاصد غیرکاری[1]، پرسه زنی اینترنتی[2]، سستی سایبری[3]، گریز از کار سایبری، طفره روی برخط، انحراف اینترنتی، استفاده مساله زا از اینترنت[4]، استفاده شخصی از وب در محیط کار[5]، وابستگی به به اینترنت، سوء استفاده از اینترنت، اعتیاد به اینترنت، و اختلال اعتیاد به اینترنت[6]. به علت آن که این عبارات متفاوت در تحقیقات مختلف بدون تمایز مشخص به کار رفتهاند، مشخص نیست که آیا محققان در حال توضیحیک پدیده واحد، یا چند پدیده مرتبط یا پدیدههای متفاوت هستند (کیم و بایرن، 2011) برخی محققان طفره روی اینترنتی را هرگونه استفاده غیر ضروری، بی هدف و هدایت نشده از دسترسی به اینترنت در محل کار و مشغول شدن به فعالیتهای غیر مرتبط با کار، آن هم به طور مکرر تعریف میکنند؛ که تا حدی ناشی از عدم خود کنترلی در محل کار است (منریکو و همکاران 2006) در تعریف اندکی متفاوت از تعریف بالا، طفره روی اینترنتی را هرگونه اقدام غیر ضروری به استفاده از اینترنت شرکت در طول ساعات (کاری برای گشتن در سایتهای غیر مرتبط با کار برای اهداف شخصی و ارسال و دریافت ایمیلهای شخصی تعریف میکند. که پرسه زنی اینترنتی میتواند روی رضایت شغلی و بهره وری کارکنان تاثیرگذار باشد، موردتوجه پژوهشگران حوزه رفتار سازمانی قرار گرفته است. تأثیری که اینترنت بر فضای کاری گذاشته است، حوزه بررسی نشدهای در میان مباحث رفتار سازمانی است (لیبرمن و همکاران 2011) اینترنت به، همراه خود مزایای زیادی را برای سازمانها به همراه داشته است. مزایایی هم چون کاهش هزینهها، کاهش دادن زمان چرخه محصول، افزایش دسترسی به اطلاعات، بهبود بخشیدن مؤثرتر ارتباطات در جهان، خدمات بازاریابی و محصولات (تئو تو 2000؛ تئو و چو، 2001؛ آناندریان و همکاران 2000) و امروزه میتوان گفت اینترنت به یک ابزار ضروری برای ارتباطات شغلی بدل شده است (دیویس و همکاران 2011). اما استفاده غیرکاری از اینترنت در محیط کار که به آن پرسه زنی اینترنتییا طفره روی اینترنتی گفته میشود، امروزه به معضلی در سازمانها بدل شده است. براساس یک تحقیق از کارمندان، ۰1 درصد آنان اظهار کردند که در محیط کاری از اینترنت استفادههای غیرکاری میکنند و ۴ درصد گفتند که نامههای الکترونیک شخصی در حین کار میفرستند (ناوگتن و همکاران 1999). تحقیقی دیگر نشان داد که از مجموع تمامی تارنماهایی که از محیط کار به، آنها دسترسی صورت گرفته، 90 درصد آنها غیر کاری بودند (لاپلنت 1997.) اگرچه در حال حاضر افراد در سازمانها از مزایای عصر ارتباطات رایانهای بهره میبرند، اما کاربران اینترنت در این شرایط ممکن است با وسوسه استفاده از اینترنت برای کارها و علل شخصی، دچار حواس پرتی از کارشان شوند. نگرانیهای ناشی از پرسه زنی اینترنتی کارمندان در داخل سازمان، موجب تحقیق و بررسی بیشتر درباره علل و پیامدهای پرسه زنی اینترنتی شده است. پرسه زنی اینترنتی در سازمانها امری متداول است. براوردهای میزان پرسه زنیاینترنتی معمولاً یا به صورت درصدی از زمان کارییا به صورت ساعاتی در هر هفته یا روز ارائه میشوند. براوردها بسیار به منبع مطالعه و جمعیتِ نمونه وابسته هستند. تخمینهای کنونی طیفی از کمی بیشتر از سه ساعت در هر هفته تا 2.5 ساعت در هر روز را در بر میگیرد (گرینفیلد و دیویس 2002). برآوردهای دیگر بسیار زیاد و متنوع هستند مثل دو و نیم ساعت در هر روز، (میلز و همکاران 2001). براوردهای بیشتر، در شرکتهای فروش نرم افزار نظارتی اینترنتی دیده میشوند (مثل نرم افزار ناوتون و همکاران، 1999). بدون توجه به میزان دقیق شیوع پرسه زنی اینترنتی، استنباط این است که این امر حتی اگر در واقع به بهره وری آسیب نرساند، آن قدر شایع هست که یک نگرانی عمده برای سازمانها به حساب بیاید (مالاشوسکی 2005).
در جامعه پژوهش ما، رایسازمان های دولتی، هزینههای پنهان پرسهزنی اینترنتی ممکن است بسیار بااهمیت باشد. بیشتر کارکنان هم از راه پرسهزنی اینترنتی وقت خود را هدر میدهند و هم موجب بروز مسئولیتهای قانونی برای شرکت یا سازمان خود میشوند. سازمان بزرگ وزارت صنعت و معدن و تجارت، به تأثیرات نامطلوب این پدیده دچارند. از جمله این تأثیرات سرافکندگی در برابر مردم جریمههای قانونی، ادعاهای جبران خسارت و هزینهها، اثرزدایی حاصل از جستجوی کارکنان برای موارد نامناسب فضای بر خط، فرستاندن پست الکترونیک برای کسانی که نباید بفرستند، دستیابی تصادفی به اسناد محرمانه سازمانها، یا گستراندن ویروسهای رایانهای است.
سازمانها تشخیص دادهاند که سوء استفاده از اینترنت ممکن است همچون کاشتن مینهای زمینی باشد. برای نمونه، کارمندی که عکسهای مستهجن از اینترنت بارگذاری میکند و آنها را روی رایانه و بخصوص صفحه دسکتاپ- جایی که دیگر همکاران وی میتوانند آنها را ببینند- قرار میدهد، سازمان خود را در معرض مسائل ضد اخلاقی قرار میدهد که ممکن است هزینههای سنگینی را به سازمان تحمیل کند.
میتوان گفت در جامعه مورد پژوهش ما یکی از علل جذب کارکنان به سمت پدیده پرسهزنی اینترنتی این مهم است که کار همه زندگی آنان را فرا گرفته است؛ یعنی بیشتر کارکنان سازمانها مدت زمان زیادی از وقت و زندگی خود را به کار کردن اختصاص میدهند و – بیش از آنکه به مواردی همچون خانه و خانواده توجه داشته باشند- باجبار با کار خود درگیرند. پس از این راه با فناوریهای زیادی آشنا میشوند و برقراری تعادل میان خانواده و کار روزبروز برای آنها سختتر میشود. بر اساس تحقیقی که بتازگی سایت «سیلیکون» انجام داده است، پدیده پرسهزنی اینترنتی عارضه کارکنانی است که بیانگیزهاند و احساس میکنند که سازمان آنطور که باید و شاید، آنها را با کار درگیر نمیکند. این بیانگیزگی حاصل نداشتن مشغولیت کاری مناسب زمینهساز روی آوردن آنان به پرسهزنی اینترنتی شده است.
وزارت صنعت و معدن و تجارت یکی از اصلیترین. وزارت خانههای جمهوری اسلامی ایران است که کنترل و برنامه گذاری برای بخش عظیمی از اقتصاد و شکوفایی کشور را بر عهده دارد. همچنین تعداد کارمندان این وزارتخانه بسیار زیاد بوده و تعداد زیادتری کارشناس در آن حظور دارند که با توسل به شبکه عظیم اینترنت و کامپیوتری آن عملاً بخش عظیمی از توان آن با توسل به اینترنت صورت میپذیرد اما از آنجا که تحقیقات قبلی نشان داده است که بهره وری کارکنا در سازمانهای دولتی ایران اندک است، میتوان حدس زد که بخشی از بهره وری میتواند به دلیل سایبر لوفینگ از دست برود. لذا در وزارت صنعت و معدن و تجارت برسی سایبر لوفینگ و عوامل مؤثر بر آن یک مسئله اصلی و ضروری است.
سابقه موضوع
برخی محققان بیان کردهاند که استفاده مناسب از اینترنت برای مقاصد غیرکاری میتواند اثر مثبت بر بهره وری کاری از طریق تازه سازی ذهن و افزایش خلاقیت داشته باشد (کیم و بایرن 2011). ولی با وجود این باورهای مثبت درباره فعالیتهای غیرکاری در اینترنت، این رفتارها در اکثر، مواقع منجر به نتایج و پیامدهای منفی مانند کاهش بهره وری، اتلاف منابع، افزایش خطر هک شدن کامپیوترها، خطر اعتماد قانونی بالقوه، نقض حق نشر آنلاین و پخش ویروس میشوند (چو و همکاران 2008) در مجموع، طفره روی سایبرییک مشکل رایج و هزینه زا برای سازمانهاست. به این استفاده نامناسب از اینترنت به عنوان رایجترین راه برای کارمندان برای اتلاف وقت در محیط کاری اشاره میکنند کیم و بایرن (2011). طفره روی سایبری میتواند موجب مشکلاتی در امنیت سامانه اطلاعاتی و کارکرد به، موقع و کلی آن گردد؛ مانند مشکلات پهنای باند، پخش ویروسها، و دیرکرد در انجام وظایف لاویی و پیچایل،2001، سیپیور و وارد، 2002) رفتارهای غیرقانونییا غیراخلاقی ناشی از سوء استفاده از این فناوریها میتواند هم موجب ضرر برای کارمندان و هم برای کارفرمایان گردد. برخی از پژوهشگران برای درک بهتر پرسه زنی اینترنتی، ابعاد آن را بررسی کردهاند. سه طبقه بندی برجسته درباره پرسه زنی اینترنتی ارائه شدهاند: طبقه بندی شامل ایمیل و مرورگر وب توسط لیم (2002) طبقه بندی شامل ایمیل، مرورگر وب و سایتهای تعاملی توسط بلا، یانگ و وارد-کوک (2004) و طبقه بندی شامل تجارت الکترونیک، تحقیق شخصی و ارتباطات توسط ماهاتانانکون و همکاران (2004) لیم و چن، (2009)، در ارتباط با موضوعات طبقه بندی و انواع پرسه زنی اینترنتی، بیان داشتند که رفتارهای پرسه زنی اینترنتی اجتماعی بیشتر از انواع دیگر رفتارهای پرسه زنی اینترنتیبرای بهره وری زیان آور هستند. آنها استدلال کردند که حضور در روابط اجتماعی در مقایسه با مشاهده ساده یک صفحه وب نیازمند میزان بیشتر سرمایه گذاری و انرژی است، و این میزان مصرف منابع داخلی، در مقایسه با فعالیتهای پرسه زنی اینترنتی غیراجتماعی، بازگشت به کار را بسیار دشوارتر میسازد. تعدادی از پژوهشگران پرسه زنی اینترنتی تلاش کردهاند تا مدل انحراف در محل کار رابینسون و بنت (2008) را اقتباس کنند. این مدل، رفتارهای کاری ضدتولید را به دو بعد تقسیم میکند: شدت رفتار و هدف افراد در برابر سازمان همسان با تمایز رابینسون و بنت (1995) بینرفتارهای جزئی و جدی، حداقل سه گروه از پژوهشگران آزمایش انجام دادهاند و به دو مدلِ عامل، شامل یک عامل پرسه زنی اینترنتی و یک عامل مداخله گر رایانه رسیدند (اسکو، 2010؛ بلانچارد و هنله، 2008، ماسترانجلو، اورتون، و جولتون، 2006). ویدربی (2009) نیز از مدل انحراف در محل کار رابینسون استفاده کرد تا ارتباطات بین پرسه زنی اینترنتی و ساختهای مرتبط را توضیح دهد. نشانه شناسی ویدربی هم، مانند مدل رابینسون و بنت رفتارها را در دو بعد شدت و هدف فرد در برابر سازمان متمایز میسازد و چهار طبقه رفتاری ایجاد میکند. ویدربی پرسه زنی اینترنتی را به عنوان یک رفتار انحراف در تولید طبقه بندی کرد، یک رفتار انحرافی اینترنتی جزئی که به طور مستقیم متوجه سازمان است و از نزدیک با دیگر ساختها مثل وب گردی مرتبط است. اگرچه نشانه شناسی ویدربی به صورت تجربی آزمون نشده است، اما با پژوهشهای تجربی در مقالات پرسه زنی اینترنتی (اسکو، 2006 آ؛ بلانچارد و هنله، 2008، ماسترانجلو، اورتون، و جولتون، 2006) همسان است و پشتوانه نظری قوی در مقالات، مقالات رفتارهای کاری ضد تولید دارد رابینسون و بنت (1995). لیم و چن چن (2009) در حمایت از نظریه خود شواهدییافتند: کارمندان گزارش کردند فعالیتهای ایمیلی بیشتر از انواع دیگر رفتارها برای بهره وریشان زیان آور بودند.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.